Gmina Zabrodzie

Gmina Zabrodzie – gmina wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie wyszkowskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie ostrołęckim.

Siedziba gminy to Zabrodzie.

Według danych z końca 2007 roku gminę zamieszkiwało 5599 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Zabrodzie ma obszar 92,03 km², w tym:

• użytki rolne: 67%
• użytki leśne: 24%

Gmina stanowi 10,5% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z końca 2007:

Turystyka

Gmina Zabrodzie leży ok. 40 km od Warszawy i ok. 13 km od Wyszkowa. Posiada dogodne połączenia komunikacyjne zarówno ze stolicą kraju, jak i siedzibą powiatu. Gminę przecina międzynarodowa trasa S—8 Warszawa — Białystok oraz linia kolejowa Tłuszcz — Ostrołęka (stacje kolejowe: Grzegorzewo i Mostówka).

Gminę tę na miejsce swego letniego wypoczynku upodobał sobie niegdyś Prymas Polski, kardynał Stefan Wyszyński. Gościł tu również kardynał Karol Wojtyła, nim został papieżem. Z gminą Zabrodzie łączy się też nazwisko innego słynnego Polaka — poety Cypriana Kamila Norwida, który urodził się w miejscowości Głuchy.

Gmina posiada doskonałe walory turystyczne. Przez jej obszar przepływa rzeka Bug i maleńka rzeczka Fiszor. Tutejszy krajobraz ukształtował się w wyniku działań lodowca i stanowi równinę z pasmami wydm i pagórków. Najwyższe wzniesienia usytuowane są w pobliżu Mościsk - Błotka (119,5 m n.p.m.). Pasma wydm ciągną się od Strachowa przez Górę Rudną, która osiąga wysokość 109 m n.p.m., do Mostówki (116,8 m n.p.m.) i Słopska. Pojedyncze wydmy występują w pobliżu wsi Adelin i Słopsk.

Walory przyrodnicze i krajobrazowe przyciągają mieszkańców aglomeracji warszawskiej, którzy spędzają tu wakacje na swoich działkach rekreacyjnych. Jest tu ich ok. 2 tys. Najwięcej domków letniskowych znajduje się wśród lasów i wydm w Mostówce i w leżącym blisko Bugu Słopsku, w położonych na międzyrzeczu Bugu i Fiszora Młynarzach czy w Choszczowem.

W okolicach Mostówki i Lucynowa piaszczyste wydmy porośnięte są unikalnymi wrzosowiskami mącznicowymi. W okolicach tej wsi teren jest tak urokliwy, że jego mieszkańcy zarówno stali, jak i sezonowi zawiązali społeczny komitet. Chcą obszar ten otoczyć szczególną opieką i uchronić od degradacji, tworząc rezerwat, park lub użytek ekologiczny, zwłaszcza, że gmina Wyszków planuje w Lucynowie, graniczącym z Mostówką, budowę zakładu utylizacji śmieci, przeciwko czemu komitet stanowczo protestuje. Opracowano już nawet projekt rezerwatu przyrody „Wrzosowiska mącznicowe na wydmach lucynowsko — mostowieckich koło Wyszkowa”. Nie wiadomo jednak, czy komitetowi uda się przeforsować ten projekt, gdyż nie aprobuje go także właściciel terenu, czyli Nadleśnictwo Drewnica.

Na terenie gminy rośnie 6 zabytkowych dębów. Wszystkie zabytkowe, ponad 300—letnie dęby, mają w obwodzie ponad 4 m., rosną w Adelinie na prywatnych posesjach. Na terenie gminy Zabrodzie znajdują się dwa dawne parki przydworskie wpisane do rejestru zabytków: wokół Domu Pomocy Społecznej w Niegowie oraz wokół pałacu w Dębinkach.

Zabrodzie — siedziba gminy, licząca 566 mieszkańców. Znajduje się ok. 2 km od trasy S—8 — na skrzyżowaniu w Niegowie należy skręcić w lewo (jadąc od strony Wyszkowa), po drodze mijając wieś Zazdrość, gdzie mają swoje siedziby oddział Banku Spółdzielczego oraz poczta. W Zabrodziu mieści się Urząd Gminy oraz niepubliczny ośrodek zdrowia.

Pierwsza wzmianka historyczna dotycząca tej wsi pochodzi z 1578 roku. Nazwa Zabrodzie pochodzi od słów: „za brodem”, czyli za miejscem przeprawy przez rzekę. Zabrodzie należy do parafii Niegów.

Warto zobaczyć w gminie

• Niegów

Kościół parafialny pw. Św. Trójcy — zbudowany w latach 1863 — 1866 w stylu neoklasycystycznym. Wzrok przyciągają artystyczne witraże z herbami Polski i Litwy.

Parafia jest znacznie starsza, niż wskazywałaby na to data budowy obecnego kościoła. Pierwotny kościół drewniany został ufundowany w 1462 roku przez Fryczów - Mikołaja, kanonika warszawskiego i płockiego oraz jego bratanka Adama z Pieczysk. Parafię erygowano sześć lat później. Pierwotne drewniane kościoły strawiły pożary w 1690 i 1856 roku. Obecny kościół został zbudowany w latach 1863 — 1866 przez ks. Floriana Gieczyńskiego i odnawiany był w latach 1912, 1924 i 1945. Razem z kościołem zbudowano przykościelną dzwonnicę. W kościele znajduje się kilka zabytkowych eksponatów: wymienione wyżej witraże, XVIII—wieczne ornaty i tarcza zegara z tegoż okresu, rzeźba św. Kazimierza z I poł. XVII w., portret ks. Floriana Gieczyńskiego z ok. 1840 roku., portret św. Barbary, prymasa Królestwa Polskiego Szczepana Hołłowczyca oraz ówczesnego biskupa płockiego. Przy kościele znajduje się też plebania z II połowy XIX w.

Cmentarz parafialny: — grób malarza Antoniego Gawińskiego (1876 — 1954) — grób Matki Wincenty Jadwigi Jaroszewskiej, założycielki i pierwszej przełożonej generalnej Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Samarytanek Krzyża Chrystusowego, zmarłej w 1937 roku w wieku lat 37 ( szczątki przeniesione w 2006 roku do kościoła w Niegowie.

• Głuchy

Wieś, w której 24 września 1821 roku urodził się Cyprian Kamil Norwid. Tu spędził swoje wczesne dzieciństwo. Został ochrzczony w kościele parafialnym w pobliskiej Dąbrówce, gdzie na cmentarzu 11 kwietnia 1825 roku pochowano jego matkę. Po jej śmierci Norwid wraz z rodzeństwem wyjechał z rodzinnych Głuch do odległej o 20 km Strachówki, do swojej prababki, miecznikowej Hilarii Sobieskiej. Gdy ona zmarła, zamieszkał z ojcem i braćmi w stolicy. Po śmierci ojca w 1835 roku często wracał w rodzinne strony, spędzając wakacje w Głuchach oraz w Dębinkach, w pałacu swego dziadka Ksawerego Dybowskiego, odbywał też wycieczki krajoznawcze z przyjaciółmi z kręgu "Cyganerii Warszawskiej". Do ziemi rodzinnej wspomnieniami wracał też w swoich utworach. Miejsce urodzenia C. K. Norwida — to stojący do dziś dworek drobnoszlachecki, modrzewiowy, parterowy z gankiem wspartym na czterech słupach. Został wzniesiony przez rodzinę Zdzieborskich, z której pochodziła matka poety,w końcu XVIII wieku, następnie należał do Jana Norwida (ojca Cypriana Kamila). W latach 1824 — 1911 dwór znajdował się w posiadaniu rodziny Suskich, następnie w posiadaniu krewnych Norwidów — Jeziorańskich. W latach 1964-1996 należał do reżysera Andrzeja Wajdy i jego żony Beaty Tyszkiewicz. Przez kilka lat we dworze mieszka ich córka, Karolina Wajda, która przez jedną kadencję była radną gminy Zabrodzie.

• Dębinki

Pałac klasycystyczny z pierwszej połowy XVIII wieku, obecnie dom dziecka. Pałac zbudowany został dla Jana Renarda, ojczyma matki i ojca chrzestnego C. K. Norwida. Przebudowany został w II połowie XIX wieku. Otacza go zabytkowy park, w którym zachowały się okazy starodrzewu.

Przed pałacem jest podjazd z owalnym klombem. Obok pałacu stoją oficyny dworskie, zbudowane w drugiej poł. XVIII wieku, zdewastowane podczas II wojny, następnie odbudowane, obecnie są sypialniami dla wychowanków domu dziecka.

• Gaj Fiszor

Za Strugą (Fiszorem) stoi klasztor Sióstr Benedyktynek Krzyża Chrystusowego oraz prowadzony przez nie dom pomocy społecznej dla dzieci niepełnosprawnych, w którym w latach 1974 — 1978 przebywał i modlił się podczas wypoczynku Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński i jego gość kardynał Karol Wojtyła, ówczesny metropolita krakowski. Pokój, w którym wypoczywał Prymas, do dziś istnieje w niezmienionym stanie. Salonik i sypialnia, w których zachowały się pamiątki i wyposażenie, z którego korzystał Prymas, są odwiedzane coraz częściej przez turystów.

Sołectwa

Adelin, Anastazew, Basinów, Choszczowe, Dębinki, Gaj, Głuchy, Karolinów, Kiciny, Lipiny, Młynarze, Mostówka, Mościska, Niegów, Obrąb, Płatków, Podgać, Przykory, Słopsk, Wysychy, Zabrodzie, Zazdrość.

Miejscowości bez statusu sołectwa: Fiszor, Grzegorzewo.