Raniżów

Raniżów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim, w gminie Raniżów.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Raniżów.

Geografia

Raniżów leży na Płaskowyżu Kolbuszowskim nad rzeką Zyzogą. Otoczony jest przez lasy będące pozostałością dawnej Puszczy Sandomierskiej.

Dokładniej miejscowość położona jest w prowincji Karpat i Podkarpacia, podprowincji Północnego Podkarpacia, makroregionu Kotliny Sandomierskiej, mezoregionie Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Gmina położona jest w obrębie Zapadliska Przedkarpackiego, stanowiącego rozległy rów tektoniczny wypełniony trzeciorzędowymi osadami pochodzenia morskiego z okresu środkowego miocenu (głównie iły krakowieckie). W obrębie wierzchowiny występują osady wodnolodowcowe w postaci wydm z piasków wodnolodowcowych oraz gliny zwałowe z głazami narzutowymi. W dolinach rzecznych, głównie w dolinie rzeki Zyzogi, występują osady rzeczne. Przez miejscowość przebiega szlak krajowy nr 875.

Walory turystyczne

Obfitość zwierzyny żyjącej w lasach i polach powoduje, że okolice Raniżowa są uczęszczanym terenem łowieckim.

Fauna: oprócz "popularnych" zwierząt jak: sarny, dziki, zające, bażanty, bociany, jastrzębie występują też okazy tak rzadkie jak np. bielik. Ważną rolę, zarówno dla ochrony przyrody jak i dla turystyki czy wypoczynku, pełni sztuczny zbiornik wodny "Maziarnia", położony w odległości około 8km od miejscowości, który jest ostoją dla ptactwa, ryb i innych zwierząt oraz turystyczną atrakcją i miejscem wypoczynku dla ludzi. W centrum miejscowości znajduje się skromny park wraz z ławeczkami. Nieopodal znajduje się stadion, który jest głównym miejscem rekreacji mieszkańców. Raniżów posiada dobre zaplecze gastronomiczne - hotel oraz pub-pizzerię.

Historia

Historia Raniżowa zaczyna się jeszcze w głębokim średniowieczu, kiedy tereny te stanowiły serce Puszczy Sandomierskiej. Nie wiemy jak rozwijała się miejscowość przed 1366 r., z którego to pochodzi pierwsza wzmianka o Raniżowie. Niewątpliwie jednak przed tą datą miejscowość już istniała, gdyż dokument z 1366 r. mówi: "Zakładamy wieś w naszym lesie Doblowa koło Raniżowa na prawie niemieckim obrządku magdeburskiego". Jak to jednak bywa z terenami odizolowanymi od reszty świata, choćby przez rozległą, dziką puszczę, niewiele się o nich pisze. Stąd dość skromnie źródła utrudniać będą pracę każdemu, kto zapragnie zagłębić się w tajniki dziejów Raniżowa.

Kazimierz III Wielki upodobał sobie okoliczne lasy, założył na jednym ze wzgórków Raniżowa zameczek myśliwski i uczynił zeń drugi stan myśliwski. Polowania na tych terenach urządzał też Władysław Jagiełło. Raniżów ma swój wkład w wielkie zwycięstwo nad Krzyżakami w 1410 r. ponieważ tu zaopatrywano się w mięso na wyprawę wojenną podczas wielkich polowań w 1409 r.

Okres od śmierci Jagiełły aż do pierwszego rozbioru Polski nie zaznacza się niczym szczególnym w historii Raniżowa. Wieś podupada, a kryzys pogłębia się w II poł. XVII i na początku XVIII wieku, kiedy kraj niszczony jest wojnami i napadami sąsiadów.

Po 1772, po pierwszym rozbiorze Polski, Raniżów znalazł się pod panowaniem Habsburgów. Austriacka polityka germanizacyjna sprowadziła do wielu miejscowości Galicji kolonistów niemieckich. Znów niespodziewanie nastały dobre czasy dla miejscowości. Rozwój handlu, zwiększenie się liczby ludności zachęciło do osiedlania się Żydów. Raniżów nabrał cech małomiasteczkowych. Obok siebie żyły trzy odrębne narody i trzy kultury. Mieszając się nawzajem stworzyć miały z czasem specyficzny folklor charakterystyczny dla tego regionu.

Po drugiej wojnie światowej Raniżów zamieszkiwany jest już w zasadzie tylko przez ludność polską. Nowe władze, decydując się na rozwój rolnictwa stworzyły w miejscowości spółdzielcze gospodarstwo rolne oraz sieć związanych z nim zakładów i sklepów. Raniżów, tracąc charakter małomiasteczkowy zaczął się rozszerzać, wchłaniając pobliskie osiedla i przysiółki.

Od 1989 r. następują dalsze zmiany w wyglądzie i charakterze miejscowości. Wiele budynków zostało sprywatyzowanych, część zakładów upadła a na ich miejsce powstały nowe. Po reformie szkolnictwa w Raniżowie powstało gimnazjum gminne z potężną halą sportową. Raniżów jest prężnie rozwijającym się centrum samorządowym, kulturalnym oraz handlowo-usługowym gminy.

Do dziś w każdy czwartek odbywają się w Raniżowie targi, które stanowią niejako kontynuację kupiecko-handlowych tradycji miejscowości sięgających XIX w.

Gospodarka

Na obrzeżach Raniżowa znaduje się fabryka mebli Bog-Fran Sp. z o.o. W miejscowości znajduje się także oddział Banku BPS.

Sport

Klub Sportowy w Raniżowie został założony 24 października 1952 r.jako Koło Ludowego Zrzeszenia Sportowego, przyjmując nazwę "LZS Raniżów". Pierwszą sekcją sportową była piłka nożna, później powstały kolejne: podnoszenia ciężarów, piłki ręcznej kobiet, lekkoatletyki, siatkówki, tenisa stołowego, szachów i kolarstwa. Największe sukcesy w prawie 50-letniej historii klubu są udziałem ciężarowców Tadeusza Olszowy oraz Stanisława Małek. Nazwa klubu ewoluowała do obecnej KS "Raniżovia" Raniżów. Obecnie działa tylko sekcja piłkarska. Drużyna Seniorów gra w V ligdze okręgowej grupy Dębickiej.

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Raniżowie