Rudenka

Rudenka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Olszanica. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Dzieje miejscowości Rudenka

1526 r. – w źródłach pojawia się po raz pierwszy wzmianka o wsi założonej na prawie wołoskim w sobieńskich dobrach Kmitów.

1580 r. – wieś przechodzi w ręce Stadnickich wraz z dobrami Sobieńskimi i jest wsią prywatną. XVII w. – miejscowość należała do Grochowskich.

1672 r. – podczas ostatniego już najazdu czambułów tatarskich Nuradyn-Soltana na Bieszczady we wsi ocalało tylko 4 domy, Ordyńcy ograbili i spalili wieś, a mieszkańców uprowadzili na wschód do niewoli. Miejscowość była wówczas własnością Bukowskich. XIX w. – wieś przechodzi w posiadanie Balów.

1921 r. – wieś liczyła 81 domów i 530 mieszkańców (408 greko-katolików, 100 łacinników, 22 Żydów wyznania mojżeszowego).

1944 r. – 14 września z rejonu Manasterca i Gór Słonnych została wprowadzona do walki 237 dywizja 11 korpusu piechoty 4 Frontu Ukraińskiego. Nacierając na Uherce złamała ona opór Niemców na rubieży Bezmiechowa Dolna – Bezmiechowa Górna, posunęła się o 6 km i do końca dnia zdobyła Jankowce, Rudenkę i Olszanicę. Osiągnięcie przez 267 i 237 dywizje piechoty wyznaczonych rubieży rozszerzyło wyłom w obronie nieprzyjaciela do 12 km i umożliwiło wprowadzenie do walki sił głównych 11 korpusu piechoty z rubieży Lesko – Jankowce – Rudenka.

1945 r. – podczas spisu powszechnego ludności przeprowadzonego w dniu 10 stycznia przez sołtysa Michała Prystasza wykazano, iż we wsi mieszkało 248 osób dorosłych i 202 dzieci (wykazy imienne). – w czasie zabawy we wsi UPA schwytała komendanta UB z Leska. Podczas przesłuchania wydał całą siatkę informatorów w powiecie leskim. Podobno korzystając z jego dokumentów ciężko ranny dowódca sotni UPA „Burłaka” dwukrotnie leczył się w polskich szpitalach. – Według kolejnego spisu ludności z 13 VI we wsi wykazano: 190 osób dorosłych pow. 18 lat (19 Polaków i 171 Ukraińców) oraz 283 dzieci (12 Polskich i 271 Ukraińskich). Stosowano kryterium wyznaniowe. – do końca 1945 r. na mocy umowy o repatriacji ludności wysiedlono na wschód do USRR 42 osoby podające narodowość ukraińską. We wsi pozostało 30 rodzin mieszanych liczących 113 osób.

1947 r. – w maju podczas akcji Wisła 432 mieszkańców zaliczonych do narodowości rusińskiej wysiedlono na tzw. Ziemie Odzyskane.

Warto zobaczyć

Za szkołą na wzgórzu po prawej stronie drogi znajduje się zabytkowa drewniana cerkiew filialna z 1843 r. pw Soboru Matki Bożej. Po 1947 r. użytkowana była jako magazyn zboża. Około 1970 r. zachowany był jeszcze kompletny ikonostas z XIX w oraz kilka starszych ikon z XVII – XVIII w. W 1971 r. świątynię przekazano w użytkowanie łacińskiej parafii w Uhercach Mineralnych. W 1976 r. nastąpiła kradzież większości wyposażenia, a ostatnie 3 ikony sprzedano Muzeum Historycznemu w Sanoku. Ikonostas pozbawiony ikon przecięty został na trzy części. Środkową przesunięto w głąb prezbiterium i ustawiono ok. 1.5 m od tylnej ściany tworząc w ten sposób małą zakrystię. W nawie głównej XIX – wieczna polichromia z przedstawieniem św. Trójcy. Obok cmentarz cerkiewny pozbawiony nagrobków otoczony drzewami. - liczba wiernych obrządku gr. kat : 1890 – 420, 1918 – 437, 1938 - 545.

Źródło: Grupa Partnerska Zielone Bieszczady

Zabytki

• Cerkiew greckokatolicka pw. Soboru Bogurodzicy wzniesiona w 1843 r. Aktualnie jest to kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Budowla orientowana, konstrukcji zrębowej.