Zabiele (gmina Kolno)

Zabiele – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, w gminie Kolno przy drodze wojewódzkiej nr 647. Wieś liczy ok. 744 mieszkańców i ok. 230 domów. Jeszcze w latach 90. XX wieku wieś liczyła 842 mieszkańców. Migracja ekonomiczna spowodowała zmniejszenie liczby mieszkańców. Wieś dzieli się na kilka części: centralnie położone Zabiele przy szosie i Stara Wieś oraz peryferyjne Dreski, Przymiarki, Zarośle, Połosiecz.

Historia

28 sierpnia 1413 roku książę Janusz I Starszy przebywając w Miastkowie, potwierdził sprzedaż wójtostwa we wsi książęcej Zabiele, dokonanej przez mieszczan nowogrodzkich - Jakuszowi, wójtowi z Borkowa. Za to wójtostwo Jakusz zapłacił nowogrodzkim mieszczanom 200 kop groszy. W tym samym dniu w Miastkowie Książę Janusz I potwierdził sprzedaż wójtostwa w Borkowie. Jakusz z Borkowa sprzedał swoje wójtostwo w Borkowie braciom: Mikołajowi, Wojciechowi i Pawłowi. Jak wynika z powyższych transakcji, Zabiele było wsią książęcą, jak większość wsi kurpiowskich. Jej powstanie datuje się na koniec XIV lub początek XV wieku. Jak na owe czasy była to duża wieś.

W roku 1565 Zabiele liczyły 50 włók ziemi, w tym 6 włók ziemi wójtowskiej. Wieś zamieszkiwało 63 kmieci z rodzinami. Poza tym wieś liczyła 13 karczm. Karczmarze byli zobowiązani do dawania po 3 sędy piwa rocznie na łomżyński książęcy dwór. W 1525 roku książę Janusz l wydzierżawił szlachcicowi Józefowi z Jeziorka za 500 kop groszy starostwo kolneńskie wraz z miastem Kolnem i wsiami: Łabna, Zabiele i Czerwone. W roku 1526 po bezpotomnej śmierci ostatnich książąt mazowieckich: Janusza i Stanisława, Mazowsze włączono do Korony. Książęta mazowieccy byli lennikami króla, jednak cała ziemia i jej bogactwa były własnością panującego księcia. Dobra, które po włączeniu Mazowsza do Korony nie zostały rozdysponowane wcześniej przez kolejnych książąt, stanowiły po 1526 roku dobra królewskie. Taka sama zmiana właściciela dotyczyła wsi książęcych zasiedlonych chłopami. Odtąd Zabiele było wsią królewską. W 1531 roku Zabiele, jako wieś królewska, należało do powiatu kolneńskiego. W roku 1541 król Zygmunt Stary wydanym dekretem rozstrzygnął sprawę wójtostwa w Kolnie między Wojciechem Zabielskim a Mikołajem Minde. Zabielscy od roku 1480 pieczętowali się herbem Trzaska. W roku 1546 część wójtostwa kolneńskiego została nadana Mikołajowi Skrodzkiemu z Rudy, a druga część Wojciechowi Zabielskiemu z Zabiela. W rok później Wojciech Zabielski zrezygnował ze swego urzędu na rzecz krewnych - również Zabielskich. W roku 1556 Hieronim Modliszewski po uzyskaniu zgody od króla wykupił wójtostwo we wsi Łabna i we wsi Zabiele, biorąc je w dożywotne posiadanie.

W 1569 roku mieszkańcy Zabiela zapłacili 246 florenów podatku do skarbu państwa. Płacili również dziesięcinę na rzecz kościoła w Kolnie. W czasie wojen szwedzkich w 1673 roku wieś Zabiele przeżywała bardzo trudne czasy. Została wyniszczona - zostało bardzo mało ludzi. Na 53 włóki ziemi obsiano jedynie 2,5 włóki.

W 1795 roku po ostatnim rozbiorze Polski, Zabiele znalazło się w zaborze pruskim, od 1807 roku w Księstwie Warszawskim, a od 1815 roku w Królestwie Polskim.

Wsie kurpiowskie były buntowniczo nastawione do carskiego zaborcy. 27 stycznia 1905 r. gubernator łomżyński donosił generalnemu gubernatorowi w Warszawie M. J. Czertkowowi o zniszczeniu rządowych tablic z godłem carskim i rosyjskojęzycznymi napisami oraz o wybiciu szyb w szkołach początkowych, między innymi we wsi Zabiele.

W czasie okupacji niemieckiej prowadzono we wsi tajne nauczanie, które rozpoczęto w roku 1941. Nauczycielkami tajnych kompletów w Zabielu były: Józefa Bazydło, Leokadia Ludwika Jakubowska (posłanka na Sejm w latach 1960-64), Janina Kacprzak, Halina Komorowska, Florentyna Rainko i Józefa Samul. Do 1972 roku przebiegała przez wieś linia kolei wąskotorowej Kolno-Myszyniec, zbudowana jeszcze przez Niemców w 1915 roku.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa łomżyńskiego.

Nazwa miejscowości

W dokumentach średniowiecznych pobliskie bagno u ujścia Łabny do Skrody nazywano Łosiowa Biel. Wieś położona za tym bagnem została nazwana Zabiele.

Według opowieści nazwa wsi Zabiele wywodzi się stąd, że przez wieś przepływa niewielki strumyk przy którym kobiety zabielały tkaniny które potem suszyły na słońcu.

Według drugiej hipotezy nazwa miejscowości pochodzi od tego, że kiedyś wieś była spowita gęstą mgłą. Mieszkańcy jadący do Zabiela mawiali jadę za biele gdzie biele oznaczało właśnie mgłę.

Gospodarka i przemysł

Rolnictwo głównie jest nastawione na produkcję mleka. W uprawach przeważa kukurydza na kiszonkę, zboża oraz użytki zielone.

Sport

• LZS Zabiele (piłka nożna)
• Mgła Zabiele (siatkówka)

Edukacja

• Zespół Szkół Samorządowych w Zabielu - w jego skład wchodzi szkoła podstawowa i gimnazjum.

Religia

• Parafia pw. św. Jana Ewangelisty w Zabielu

Kultura

• Gminna Biblioteka Publiczna w Kolnie Filia w Zabielu
• Centrum Kształcenia na odległość zlokalizowane przy budynku OSP Zabiele.
• Centrum Kulturalno - Rozrywkowe w Zabielu

Inne

• Ochotnicza Straż Pożarna w Zabielu