Gowarczów

Gowarczów – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie koneckim, w gminie Gowarczów. Prawa miejskie w latach 1430-1869.

Miejscowość jest siedzibą gminy Gowarczów. Funkcjonuje tu publiczne gimnazjum im. Jana Pawła II oraz szkoła podstawowa.

Historia

W połowie XIV w. miejscowa parafia obejmowała obszar 103 km². Około 1350 r. miała 432 mieszkańców. W 1430 r. na prośbę właściciela Gowarczowa Krystyna Magary król Władysław Jagiełło nadal osadzie prawa miejskie. W 1577 r. Gowarczów miał 7 łanów. W 1662 r. miasto miało 374 mieszkańców w 43 domach.

W późniejszym okresie Gowarczów należał do rodzin Bnińskich oraz Jabłonowskich, którzy rozwijali tu działalność przemysłową. W 1762 r. powstała dymarka, a później szabelnia. W pierwszej połowie XIX w. działał tu wielki piec oraz 3 fryszerki. Stopniowy upadek zakładów pociągnął za sobą schyłek miasta. W 1869 r. Gowarczów utracił prawa miejskie.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Zabytki

• Kościół pw. św. Piotra i Pawła z XV wieku. Pierwotnie gotycki, został rozbudowany ok. 1640 przez chorążego krakowskiego Aleksandra Korycińskiego i jego żonę Zofię ze Zborowskich. Świątynia uległa zniszczeniu w czasie pożaru w 1767. Fundatorem odbudowy był Józef Jabłonowski. W latach 1902-1904 z inicjatywy ks. Antoniego Czarkowskiego kościół ponownie rozbudowano. Nawa kościoła w dwuprzęsłowej części wschodniej zachowała swój pierwotny kształt – część zachodnia z dwuwieżową fasadą pochodzi z początku XX wieku. Krótkie, prostokątne prezbiterium jest w zrębie gotyckie. Zakrystia i dwie kwadratowe kaplice boczne pochodzą z 1640. Pod kaplicami znajdują się sklepione krypty grobowe. Z tego względu kaplice mają posadzki na nieco wyższym poziomie niż nawa. Sklepienia kaplic, prezbiterium i zakrystii są kolebkowo-krzyżowe. Przedsionek i skarbczyk posiadają sklepienie kolebkowe. Nawa ma nowe sklepienie pochodzące z czasu ostatniej rozbudowy. W wyposażeniu wnętrza dominują elementy z okresu wczesnego baroku.

• Kościół pw. św. Rocha z 1908. Jest to budowla jednonawowa z prezbiterium nieco niższym od nawy. Front świątyni obramowany jest przez dwie wieżyczki. Kościółek posiada sklepienie korkowo-krzyżowe. Na ołtarzu wykonanym z cegły i gipsu umieszczony jest późnorenesansowy obraz św. Rocha.

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Gowarczowie

Bibliografia

• Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław - Warszawa - Kraków, 1965-1967