Mapa miejscowości Sępopol

Informacje o Sępopol:

Ilość ulic: 30

Ilość kodów pocztowych: 1

Współrzedne geograficzne N: 54.268059

Współrzedne geograficzne E: 21.000280

Strefa numeracyjna: Kierunkowy 89

Liczba ludności: 2043

Gęstość ludności: 441 os./km²

Powierzchnia: 4,63 km²

Rodzaj gminy: miejsko-wiejska

TERC: 6283601064

Tablice rejestracyjne: NBA

Herb Sępopol:

Oficjalna strona miejscowości

http://www.sepopol.pl

Sępopol

Sępopol (niem. Schippenbeil) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sępopol. Miasto leży na Nizinie Sępopolskiej, nad Łyną, przy ujściu rz. Guber. Ośrodek rzemieślniczo-usługowy.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 2013 mieszkańców.

Położenie

Sępopol położony jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego nad rzekami Łyna i Guber na Nizinie Sępopolskiej. Miasto sąsiaduje z gminami: Bartoszyce, Korsze, Barciany

Sępopol leży 12 km od granicy z Rosją, ok. 70 km od Kaliningradu i 85 km od Olsztyna.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 4,63 km².

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. olsztyńskiego.

Nazwa miasta

Geneza nazwy miejscowości nie doczekała się dostatecznego wyjaśnienia. W dokumencie lokacyjnym występuje nazwa Schiffenburg, co wskazywałoby na obecność zamku ("Burg" oznacza w języku niemieckim zamek, warownię). Badania archeologiczne oraz dokumenty historyczne nie potwierdziły jednak obecności zamku w Sępopolu. "Schiff" oznacza po niemiecku okręt, statek. Zatem pierwotną nazwę Sępopola można byłoby tłumaczyć jako "warownia okrętowa". Element związany ze statkiem występuje także w najstarszej pieczęci Sępopola, pochodzącej z XV stulecia, gdzie widnieje pływające na okręcie miasto. Sępopol dawniej otoczony był wodami, z trzech stron bowiem otaczała miejscowość rzeka Łyna i Guber, a z czwartej kanał przekopany między rzekami. Być może ma to jakiś związek z warowna osadą Prusów i żegluga.

Inna hipotezą dotycząca źródeł nazwy Sępopola jest nazwisko rycerza krzyżackiego, Ludwika von Schippen, który piastował funkcję pruskiego mistrza krajowego w roku 1299. Między brzmieniem Schippenburg a Schiffenburg istnieje tylko różnica w wymowie, pierwsze słowo jest w dialekcie dolnoniemieckim (plattdeutsch), drugie natomiast w górnoniemieckim (hochdeutsch). Powstanie miasta już w 1299 jest jednak mało prawdopodobne (zbyt wcześnie). Być może chodzi tu o innego von Schippena lub Schiffena.

W języku niemieckim nazwa miasta ustaliła się jednak ostatecznie w formie Schippenbeil, gdzie zamiast członu "Burg" występuje słowo "Beil" (siekiera). Świadczy to być może o staropruskim pochodzeniu nazwy ("Bil" - wieś, zamek), która uległa zniemczeniu na podobieństwo leżącego nieopodal miasta Heiligenbeil (pol. Święta Siekierka).

Polska nazwa Sępopol jest fonetycznym przyswojeniem formy Schippenbeil, powstałym w procesie osadnictwa mazurskiego w Prusach Książęcych.

Historia

Osada pruska wymieniana jest w dokumentach z drugiej połowy XIII w. Jest to jedno z nielicznych miast w Prusach, które powstało w uniezależnieniu od wcześniejszego zamku (w pobliżu był zamek w Sątocznie).

Miejscowość, leżąca na szlaku handlowym z Królewca do Warszawy, prawa miejskie uzyskała w 1351 od wielkiego mistrza Henryka Dusemera. W czasie wojny trzynastoletniej mieszczanie walczyli przeciwko Krzyżakom. W 1457 koło Sępopola wojska polskie i stanów pruskich poniosły porażkę w walce z wojskami krzyżackimi. Miasto jednak zdołało sie obronić. Po ponad dwumiesięcznym oblężeniu w 1461 miasto się poddało. Na mocy pokoju toruńskiego (1466) pozostał w państwie krzyżackim, od 1525 w Prusach Książęcych. W 1749 r. w pożarze zniszczony został m.in. ratusz w górnym rynku. Kolejne zniszczenia przyniósł pobyt wojsk rosyjskich w 1807 r. - Rosjanie spalili wówczas nowy barokowy ratusz (dolny rynek). W XIX w. Sępopol nie rozwinął się.

W 1912 Sępopol otrzymał wodociąg i gazownię, w 1923 podstację elektrowni. Dzięki usługom komunalnym do których trzeba zaliczyć działającą od 1898 rzeźnię życie stawało się znośniejsze. Udało się zahamować upadek miasta. W roku 1925 liczyło już ono 2509 mieszkańców. W wybudowanych w latach 1934-36 Zakładach roszarniczych znalazło pracę kilkaset robotników. W 1939 Sępopol osiągnął liczbę 3434 mieszkańców.

Podczas II wojny światowej zbudowano pod Sępopolem duże lotnisko wojskowe będące zapleczem kwatery Hitlera w Gierłoży. Szczególny nacisk na rozbudowę tego lotniska powstał w roku 1944 r. Zorganizowano nawet podobóz-filie obozu w Sztutowie koło Gdańska (Stutthof) pilnowaną przez SS. 90% więźniów stanowiły dziewczyny i młode kobiety pochodzenia żydowskiego z Węgier i Grecji (zbiorowy grób, kilkanaście osób znaleziono przy ul. Mostowej, gdzie w czasie wojny urzędowało SS).

W 1945 r. miasto, zdobyte przez wojska radzieckie, uległo ogromnym zniszczeniom, przekraczającym 75%. Zrujnowany ośrodek został włączony do państwa polskiego i zakwalifikowany jako wieś, zaś jego ludność wysiedlono do Niemiec. W okresie powojennym centrum Sępopola odbudowano jedynie w niewielkim stopniu. Mimo to w roku 1973 miejscowość odzyskała prawa miejskie. Ludność Sępopola do dziś nie odzyskała jednak przedwojennego stanu.

Demografia

Zabytki

Gotycki kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła powstał w latach ok. 1360-1370 (prezbiterium), korpus nawowy pod koniec XIV w., gwiaździste sklepienia dodano w XV w., a wieżę w XV/XVI w. Drewnianą część wieży z wysokim hełmem wzniesiono 1872. Od ok. 1470 był siedzibą archidiakonatu, w latach 1523-1945 był świątynią ewangelicką, w której początkowo odprawiano również nabożeństwa polskie. Po 1945 duszpasterstwo przejęli salezjanie. Kościół jest gotycką trójnawową halą z prostokątnym prezbiterium i z wieżą od zachodu. Z gotyckiego wystroju przetrwał jedynie fragment malowidła ściennego, zapewne sceny Walki św. Jerzego ze smokiem. Bogato zdobiony ołtarz główny wykonał Joachim Pfaff 1668, ambona pochodzi z 1649, chrzcielnica z 1670. Na ścianach zawieszono malowane balustrady empor z XVII w., rozebranych po II wojnie światowej. Niewiele zachowało się spośród niegdyś bardzo licznych epitafiów i płyt nagrobnych z XVI-XVII w.
pozostałości murów miejskich (XIV w.), z fragmentami baszty.
klasycystyczne kamieniczki z XVIII-XIX w (przy ul. Kościuszki).
staropruskie "grodzisko", zwane obecnie potocznie "kaczym dołkiem".
pozostałości dawnego ośrodka usługowego dla rolnictwa; roszarnia lnu (zlikwidowana – pozostały puste budynki), mleczarnia (częściowo już rozebrana – obecnie inny profil działalności).
secesyjna wieża ciśnień z 1912 r.