Kabiny

Kabiny (niem. Kabinen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Kolno.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wcześniej wieś znajdowała się na terenie powiatu reszelskiego, później powiatu biskupieckiego.

Przez wieś przebiega droga 596, Biskupiec - Reszel, a także szlak rowerowy Kolno - Bęsia - Samławki - Kolno (długość 25,5 km, trasa pofalowana, nieoznakowana) wiodący głównie polami oraz niewielkimi kompleksami leśnymi. Zabudowa wsi ma charakter widlicy.

Historia

Nazwy wsi: Trutelauken, Rynow, Cabyn, Cabinen, Käbinnen, Kabinen

Wieś została założona 2 maja 1346 roku przez wójta warmińskiego Henryka Lutra. Wówczas w Drutlauken (za Sł. geogr.) 5 włók otrzymał Tungen z prawem połowu ryb małymi narzędziami w jeziorach Atirs (nie istnieje) i Banse.

Druga lokacja wsi akt z 8 maja 1359 r. wydany był przez biskupa Jana Stryprocka. Początkowo wieś nosiła nazwę Rynow, a dopiero później Cabyn. Była to pruska wieś służebna i jej posiadacze byli zobowiązani do pełnienia służby zbrojnej. W roku 1375 wystawiony został przywilej na budowę młyna wodnego.

Na przełomie XV/XVI wieku prawo pruskie zostało zamienione na prawo chełmińskie. W czasie wojny polsko krzyżackiej 1519-1521 wieś została zniszczona. Biskup Marcin Kromer w 1583 r. przyznał tu Wociechowi Mazankowi prawo postawienia karczmy, a młyn wodny przekazał Zachariaszowi Wartenburskiemu. W roku 1586 wieś była już w pełni zagospodarowana. Do kasy biskupiej wpływało: 71 grzywien z 71 włók czynszowych, 8 grzywien z młyna, 2 grzywny za dwie włóki młynarza i 4 grzywny z karczmy.

Na wystawienie drugiej karczmy we wsi dla sołtysa Jerzego Dukata przywilej 25 października 1614 r. wydał biskup Szymon Rudnicki. W czasie II wojny północnej we wsi zniszczona została jedna karczma. Biskup Andrzej Chryzostom Załuski przywilej na postawienie nowej karczmy w Kabinach wydał dla Andrzeja Gąsiorowskiego właściciela Łężan.

Zabytki

- Kaplica eklektyczna pw. Matki Boskiej Różańcowej (filia kościoła parafialnego pw. Trzech Króli w Kolnie). Murowana, wraz z ogrodzeniem, wybudowana w 1893 roku. Odrestaurowana w latach 2000-2005. Przy kaplicy zachowały się dwa stare drzewa: jesion i lipa.

- Budynek dawnej szkoły - murowana, wybudowana na początku XX wieku. Na początku lat 90. przekształcona w szkołę filijną (tylko 3 klasy), 1997 zamknięta z powodu małej ilości uczniów.

- Zabudowa mieszkaniowa i gospodarcza (budynki z końca XIX i początku XX wieku), w większości zaniedbana, w tym zdewastowany dom podcieniowy.

- Cmentarz wojenny żołnierzy poległych na wojnie ojczyźnianej w latach 1914 – 18 (pow. 0,01 ha), zlokalizowany na wschodnim skraju wsi przy drodze do Biskupca. Zachował się w kształcie trójkąta, ze zniszczoną tablicą pamiątkową i kamieniami. Teren zaniedbany.

Demografia

W roku 1783 we wsi było 71 domów. Liczba mieszkańców: w roku 1820 - 438 osób, w 1848 - 626, w 1939 - 765.

Bibliografia

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom III (str. 648 - hasło Kabiny), Warszawa, 1888.
• Biskupiec z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn, 1969. (str. 163 - 164)