Lubiąż

Lubiąż (niem. Leubus) – wieś (w latach 1249-1844 miasto) w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wołowskim, w gminie Wołów, przy przeprawie przez Odrę, 54 km od Wrocławia. Miejscowość jest zamieszkana przez 2180 osób (stan na 31.12.2006).

W latach 1973-1977 miejscowość była siedzibą gminy Lubiąż. W latach 1945-1998 miejscowość położona była w województwie wrocławskim.

Historia

W 1163 roku nastąpiło tu pierwsze na Śląsku osadzenie zakonu cystersów. Dokonał tego książę śląski Bolesław Wysoki. W 1212 położona 2 km na północ od klasztoru osada Lubiąż uzyskała prawo zbytu produktów klasztornych i ostatecznie w 1249 r. została podniesiona do rangi miasta. Jednocześnie wokół klasztoru rozwinęło się oddzielne osiedle o charakterze wiejskim. Obie miejscowości posiadały odrębność administracyjną i były aż do połączenia w wieku XX znane jako Leubus Städtel (Miasteczko Lubiąż) i Leubus Dorf (Wieś Lubiąż).

Miasteczko nigdy nie rozwinęło się w większy ośrodek i w 1844 r. utraciło prawa miejskie, posiadając jedynie 572 mieszkańców. Niekorzystnym dla Lubiąża wydarzeniem było także przejęcie w 1741 r. Śląska przez niechętne katolickim zakonom państwo pruskie. W 1810 zakon został sekularyzowany, a w jego murach umieszczono w 1830 r. zakład dla umysłowo chorych. W latach 1902 - 1910 został on przeniesiony do nowoczesnego kompleksu szpitalnego wybudowanego w północnej części osady, składającego się z kilkunastu gmachów rozmieszczonych w obszernym parku.

W 1945 r. miejscowość została zajęta przez wojska radzieckie, a następnie przekazana Polsce. Dotychczasowa ludność Lubiąża została wysiedlona do Niemiec.

Zabytki

• Zespół klasztorny Cystersów - monumentalne założenie barokowe z l. 1649-1739, jedne z największych i najcenniejszych tego typu w Europie; sekularyzowane w 1810 r., zdewastowane po 1945 r.
• Kościół św. Walentego z XVIII w., barokowy
• Kapliczka św. Jana Nepomucena z XVIII w.
• Wiatrak z końca XVIII w.

• 

  Opactwo w Lubiążu, fasada główna

• 

  Lubiąż, widok na opactwo

• 

  Kościół św. Walentego w Lubiążu, barokowe wnętrze

Literatura

• Opactwo Cystersów w Lubiążu i artyści, red. nauk. Andrzej Kozieł, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008. ISBN: 978-83-229-2900-1