Milin (województwo dolnośląskie)

Milin (niem. Fürstenau) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Mietków.

Wieś położona na równinie wrocławskiej, w obszarze Parku Krajobrazowego "Doliny Bystrzycy". Znajdują się w niej m.in. pałac renesansowy, kościół pod wezwaniem św. Michała, trzy pomniki, ruiny gorzelni i kościoła ewangelickiego.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

Historia

Pierwsze informacje dotyczące Milina pojawiły się w dokumentach Henryka III (księcia wrocławskiego) i Bolka (księcia świdnickiego), w których był traktowany jako miasto targowe. Po 1299 r. stracił prawa miejskie na rzecz Kątów Wrocławskich. W latach 1765-65 utworzono parafię ewangelicką. Przy wsparciu właściciela Milina, Henryka, księcia pruskiego wybudowano konstrukcję szkieletową kościoła ewangelickiego, rozbudowanego następnie w latach 1902-4 i zniszczonego po wojnie. Znaczna część wsi spłonęła na skutek pożaru w 1824 r.

• 1254 Strose
• 1297 Fürstenow
• 1298 Furstenowe
• 1299 Furstinowe
• 1300 Wirstnow
• 1318 Wurstenow
• 1326 Furstenau
• 1666 Fürstenau
• 1795 Fuerstenau
• XVII w. podział na Nieder (Dolny) i Ober (Górny) Fürstenau (Milin)

Pierwotna nazwa miejscowości Strose (Stróża) oznaczała strażnicę, niemiecka nazwa Fürstenau po polsku znaczy książęca niwa, obecna nazwa nadana w roku 1945 wywodzi się od przymiotnika miły.

Zabytki

Renesansowy dwór z początków XVII w., pierwotnie otoczony fosą, został przebudowany w latach 1749-50 i w XIX w. Murowany, trójskrzydłowy, zbudowany na planie podkowy, dwutraktowy i dwukondygnacyjny, pokryty jest dachami dwuspadowymi. Portal wejściowy na osi elewacji frontowej oflankowany (otoczony) jest pilastrami podtrzymującymi gzyms i kamienne wazony. Niegdyś mieściła się w nim szkoła podstawowa, a obecnie mieszkania prywatne.

Orientowany, murowany, jednonawowy, z wieżą od zachodu, prezbiterium nakrytym dwuprzęsłowym sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Wzniesiony na początku XIV w., prezbiterium w XV w. W czasie wojny trzydziestoletniej został zniszczony przez pożar. Spłonął dach i zawaliło się sklepienie. Ocalały jedynie mury magistralne oraz sklepienia prezbiterium i zakrystii. Z tego powodu wierni przez ponad 30 lat chodzili do kościoła w Maniowie Wielkim. Korpus kościoła przebudowano w latach 1677-79 (nowy dach i strop w nawie), wystawiono także kaplicę Św. Krzyża. W kaplicy południowej zachował się klasycystyczny ołtarz, a w zakrystii srebrna monstrancja z połowy XVIII w. W murze kościelnym figura Piety wykonana z piaskowca w 1730 r. Kościół był wielokrotnie remontowany:

• 1858 – naprawa sklepienia w prezbiterium, remont dachu, pobielanie wnętrza
• 1869 – nowy dach
• 1881 – nowy hełm na wieży
• 1882-83 – remont budynku i nowe wyposażenie wnętrza
• 1929 i 1932 – nowe tynki i cokół zapobiegający zawilgoceniu ścian
• 1967 – remont dachu
• 1977 – naprawa wieży
• 2008 - pożar, w którym spłonęły ołtarz i część podłogi
• 2008 - 2009 - renowacja kościoła po pożarze

Barokowa figura z 1733 roku stojąca na trójbocznym cokole przy kościele św. Michała Archanioła. Z jednej strony cokołu przedstawiona jest scena spowiedzi królowej Zofii, a z drugiej, zrzucenie Jana Nepomucena z mostu do Wełtawy. Z przodu tablica inskrypcyjna z napisem po łacinie głosi: "Świętemu Janowi Nepomucenowi z uwielbienia wzniósł pobożny Piotr Beker".