Pławno (województwo łódzkie)

Pławno – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, w gminie Gidle.

Do 1954 roku istniała gmina Pławno. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie częstochowskim.

Historia

Pławno liczy około 1250 mieszkańców i leży bezpośrednio nad rzeką Wartą. W 1262 r. pojawiła się pierwsza wzmianka o Pławnie. Zaraz po pojawieniu się tej wzmianki ówczesny książę Polski Bolesław V Wstydliwy oddał Pławno, wraz z innymi miejscowościami – Rybnem i Mykanowem, klasztorowi klarysek w Zawichoście. Papież Urban IV, w swej bulli w dniu 29 lutego 1262 r. potwierdził to. W połowie wieku XIV, kiedy to Pławno było niszczone przez najazdy Tatarów i Jadźwińców, klaryski oddają miejscowość na rzecz kapituły wrocławskiej. Ówczesnym biskupem diecezji wrocławskiej był Wincenty z Przerębskich. W rękach tej rodziny Pławno było aż do pierwszych lat XVIII wieku, kiedy to ów ród przestał istnieć. W roku 1544, na prośbę Stanisława Przerębskiego, stolnika, podkomorzego ziemi sieradzkiej, na sejmie w Piotrkowie, król Zygmunt I Stary nadaje Pławnu prawa miejskie.

Pławno było miastem przez 320 lat, czyli do roku 1864, kiedy to władze carskie za udział 26 mieszkańców w powstaniu styczniowym w 1863 r. pozbawiły Pławno praw miejskich.

Główną siłą rozwoju Pławna były jarmarki, które odbywały się co dwa tygodnie, we wtorki. Już w XVI wieku wykorzystywano tu pokłady kamienia wapiennego, glinki ceramicznej i ogniotrwałej. Miejscowi rzemieślnicy: stolarze, szewcy, rymarze i garncarze słynęli w całej okolicy ze swych wyrobów. Istniała tu piękna rezydencja z bogatym parkiem, gorzelnia, fabryka sukna i tabaki, ratusz i sąd grodzki.

Pławińska parafia katolicka została utworzona w 1613 r. W kościele tejże parafii znajdował się tryptyk Hansa z Kulumbachu, ucznia Wita Stwosza, przedstawiający legendę Stanisława ze Szczepanowa, biskupa i męczennika. Obecnie ołtarz ten znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie, a w Pławnie umieszczona jest kopia tego dzieła. Pławno bardzo często było niszczone przez pożary, które często powodowały masowe migracje ludności. Stąd liczba mieszkańców waha się od 700 aż do 2400 dusz w różnych okresach. W XVII wieku około 25% społeczności Pławna stanowili żydzi. Od roku 1854 zorganizowano ochronę przeciwpożarową, która później przekształciła się w ochotniczą straż pożarną, istniejącą do dziś.

W latach 60. miasto znajdowała się na trasie przemarszu oddziałów powstańczych, za co pod pretekstem aktywnego udziału mieszkańców w powstaniu styczniowym w roku 1870 władze carskie odebrały miejscowości prawa miejskie.

W roku 1920 22 mieszkańców Pławna, jako ochotnicy, bierze udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Trzech z nich poległo, a trzech odznaczono za waleczność. Warto wspomnieć, iż od 1922 r. istnieje tu klub sportowy Warta - Pławno, a od czasów Komisji Edukacji Narodowej datuje swój początek szkoła.

W czasie II wojny światowej i okupacji, ogromna większość mieszkańców należała do Armii Krajowej i czynnie uczestniczyła w akcjach dywersyjnych. Silnie była również rozwinięta partyzantka. Obecnie większość ludzi z Pławna i okolic pracuje w Radomsku. Tutaj też dojeżdża młodzież z Pławna, kontynuująca edukację w szkołach średnich.

Zabytki

Według rejestru zabytków KOBiDZ na listę zabytków wpisane są obiekty:

• cmentarz katolicki, 1831, nr rej.: 421/88 z 27.05.1988
• zespół dworski, obecnie szpital, ul. Radomszczańska 19 :
  • dwór, XVIII w., XIX/XX w., nr rej.: 10/45 z 29.05.1946 (dec.pałac)
  • park, XVIII w., 1910, nr rej.: A/9 z 31.10.2003

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Pławnie