Janowiec (województwo lubelskie)

Janowiec – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie puławskim, w gminie Janowiec, na skraju Małopolskiego Przełomu Wisły oraz trójkąta turystycznego: Puławy - Kazimierz Dolny - Nałęczów, przy ujściu Plewki do Wisły, połączona przeprawą promową z Kazimierzem Dolnym.

Historycznie położony jest w Małopolsce, w ziemi sandomierskiej. Do 1954 roku siedziba gminy Oblasy.

Miejscowość jest siedzibą gminy Janowiec i znajduje się w granicach Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. W Janowcu działa klub piłkarski Serokomla Janowiec.

Historia

Miejscowość w 1325 wymieniana w kronikach pod nazwą Serokomla. Zmiana nazwy na Janowiec (na pamiątkę poprzednich właścicieli) i otrzymanie praw miejskich nastąpiło w 1537 r., na podstawie przywileju otrzymanego od króla Zygmunta Starego. Miasto miało w założeniach (wykorzystując dogodne położenie leżącej naprzeciw przeprawy wiślanej z Mięćmierza wsi Serokomli) obsługiwać i czerpać spodziewane zyski z ważnego w XVI w. szlaku handlu wołami prowadzącego z Rusi przez Małopolskę na Śląsk. Ostatecznie, zamierzenia Piotra Firleja – starosty radomskiego i założyciela miasta – nigdy nie miały się spełnić, a data utraty praw miejskich jest nieznana.

Latem 1940 roku grupa należąca organizacyjnie do Komendy Obrońców Polski pod dowództwem dr Koperskiego "Szymka" zaatakowała pod Janowcem oddział niemieckiej żandarmerii. Akcja miała zapobiec wykryciu przez Niemców tajnego magazynu broni. W 1941 r. miejscowość została spacyfikowana przez hitlerowców, zginęło wtedy 210 mieszkańców. Po wojnie została odbudowana.

29 lipca 1944 został utworzony przyczółek przez Rosjan. Rejon ciężkich walk do stycznia 1945. Z przyczółka dnia 14 stycznia 1945 atakowały oddziały 33 Armii, 68 Armii i 7 Korpus Kawalerii Gwardii wsparte czołgami (9 i 11 korpus pancerny).

Podczas powodzi w czerwcu 2010 wezbrane wody Wisły przerwały wał przeciwpowodziowy. W wyniku tego zdarzenia zalana została niżej położona część Janowca.

Hejnał Janowca został skomponowany przez Mateusza Pospieszalskiego jako fragment utworu Moje miejsce na ziemi.

Zabytki

• zamek wybudowany w I poł. XVI wieku przez Mikołaja Firleja i jego syna – Piotra Firleja, obecnie oddział Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym;
• kościół wybudowany ok. 1350 roku w stylu gotyckim, znacznie przebudowany w XVI wieku w stylu renesansowym, wewnątrz nagrobek Firlejów dłuta Santi Gucciego z Florencji;
• zespół dworski złożony z budynków przeniesionych z pobliskich terenów Lubelszczyzny; w skład zespołu wchodzą:
  • barokowy dwór zbudowany w latach 1760–1770 przez Wierzbickich, przeniesiony do Janowca z miejscowości Moniaki, wewnątrz znajduje się ekspozycja wnętrz domu ziemiańskiego oraz pokoje gościnne;
  • drewniany spichlerz z przełomu XVIII i XIX w. przeniesiony z Podlodowa, z ekspozycją etnograficzną;
  • stodoła z końca XIX wieku przeniesiona ze wsi Wylągi;
  • lamus z końca XIX wieku przeniesiony ze wsi Kurów.

Zobacz też

• Zamek w Janowcu
• Cmentarz żydowski w Janowcu
• Miejscowości o podobnych nazwach: Janowiec, Janowiec Kościelny, Janowiec Wielkopolski, Janowiec-Jastrząbki, Janowiec-Leśniki, Janowiec-Wieś.