Drezdenko

Drezdenko (dawniej Drzeń, niem. Driesen) – miasto w województwie lubuskim, w powiecie strzelecko-drezdeneckim. Leży na pograniczu Pojezierza Wielkopolskiego i Pomorskiego, nad Notecią, 40 km na wschód od Gorzowa Wielkopolskiego.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 10 193 mieszkańców.

Od czerwca 1946 znajdowało się ono w województwie poznańskim, zaś już od czerwca 1950 należało do województwa zielonogórskiego. Przez następne 24 lata, od czerwca 1975 do stycznia 1999 było częścią województwa gorzowskiego.

Toponimia

Nazwa miasta brzmiała różnie w różnych okresach. W dokumentach historycznych można spotkać nazwy: "Drizina", "Drecen", "Driesen", "Dersen", "Droczen", "Dirzen", "Drezen", "Dirczen", "Drczen", "Drdzen". Nazwą najbardziej znaną jest "Drzeń" lub "Drżeń". Najprawdopodobniej pochodzi ona od nazwy drzewa, leśnej miejscowości składającej się z drewnianych domów bądź też zbudowanej na palach. Kojarzy się też z rdzeniem drzewnym. Być może o przyjęciu tej nazwy przesądziło leśne i bagniste otoczenie grodu. Niektórzy polscy uczeni wywodzą tę nazwę od imienia "Drzesław", czyli dziarski, sławny. Obecna nazwa "Drezdenko" została utworzona od niemieckiej nazwy "Driesen".

Historia

Historia Drezdenka sięga początków państwa polskiego. Drzeń, pełniący początkowo funkcję grodu granicznego, zyskał na znaczeniu za panowania Bolesława Krzywoustego i jego następców, o czym świadczy wyniesienie go do rangi kasztelanii. W okresie rozbicia dzielnicowego gród przechodził zmienne koleje losu. W roku 1252 wszedł w skład Wielkopolski. W 1266 wspólnie z Santokiem stał się celem najazdu rycerstwa brandenburskiego. W wyniku układu zawartego między Bolesławem Pobożnym i księciem Ottonem obydwa grody zostały spalone. W czasie toczonych pod koniec XIII w. walk z Brandenburgią Drzeń kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. W 1272 roku wojska Bolesława Pobożnego pod dowództwem Przemysła II odbiły Drezdenko. Po zamordowaniu w 1296 roku polskiego króla Przemysła II Drezdenko ponownie opanowali Brandenburczycy.

W roku 1317 ówczesny właściciel Drezdenka margrabia Waldemar sprzedał miasto wraz z okolicznymi włościami braciom Henrykowi i Burkhardowi von der Ost za cenę 2 000 marek brandenburskich w srebrze. W początkach XV w., w obliczu zawirowań politycznych w Marchii Brandenburskiej, czterej panowie von Osten (Dobrogost, Arnold, Holryk i Bartold), którzy posiadali oba grody z ramienia margrabiego, zdecydowali się na zbliżenie z Polską i w 1365 roku złożyli hołd lenny Kazimierzowi Wielkiemu dzięki czemu Królestwo Polskie odzyskało i Santok i Drezdenko. W 1402 roku Drezdenko wraz z innymi okolicznymi ziemiami zostały przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego oddane w zastaw Zakonowi Krzyżackiemu, który uważał że ma dzięki temu prawa do Drezdenka, pomimo że było to lenno polskiego króla. W 1404 roku w Drezdenku odbyło się spotkanie landwójta Nowej Marchii Roldwina Stahla z przedstawicielami Wielkopolski. W roku następnym Ulryk von Osten przekazał drezdenecki zamek Krzyżakom i najechał Wielkopolską. Król Władysław II Jagiełło wysłał swe wojska i zażądał od wielkiego mistrza pomocy przeciwko ich zbuntowanemu wasalowi, czego mistrz odmówił, uznając von Ostena za poddanego Zakonu – rozpoczął się tym samym spór kompetencyjny o Drezdenko. W 1408 roku dobra von Ostenów zostały wykupione przez Krzyżaków. Osłabiony grunwaldzką porażką Zakon krzyżacki nie był w stanie utrzymać w należytym stanie miejskich murów obronnych, które uległy znacznym zniszczeniom. W tym samym okresie miasto spustoszył pożar. W 1455 roku Krzyżacy sprzedali Drezdenko Brandenburgii. W 1603 rozpoczęto budowę nowej twierdzy, opartej na planie pięcioramiennej gwiazdy, którą ukończono w 1605. W okresie wojny trzydziestoletniej miasto zostało w 1639 opanowane przez wojska szwedzkie i znajdowało się w ich władaniu przez kolejnych 10 lat.

W 1662 roku Drezdenko ponownie zostało dotknięte wielkim pożarem, który strawił je doszczętnie. Odbudowane Drezdenko w II poł. XVIII w. kilkakrotnie było zajmowane przez wojska rosyjskie i pruskie zmagające się w czasie wojny siedmioletniej.

Niespokojny dla miasta był także XIX wiek. W okresie wojen napoleońskich na krótko zajęły je wojska francuskie, które opuściły je w czasie odwrotu resztek Wielkiej Armii. W 1831 mieszkańcy byli świadkami przemarszu uchodzących do Francji uczestników powstania listopadowego. W 1855 w mieście wybuchła epidemia cholery. W 1871 roku Drezdenko weszło w skład zjednoczonych Niemiec.

W 1945 roku miasto zostało włączone do Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec.

Miasto dwukrotnie uzyskało tytuł "Krajowego Mistrza Gospodarności" (1967 i 1976).

Zabytki

• Pałac późnobarokowy (1766) z parkiem; po 1945 opuszczony, od 1958 zaadaptowany na szkołę podstawową
• Spichlerz szachulcowy (ok. 1640, pierwotnie arsenał), od 1985 muzeum
• Kościół neogotycki pw. Przemienienia Pańskiego (1896-1902), do 1945 ewangelicki
• Kościół neogotycki pw. Matki Bożej Różańcowej (poświęcony 26.10.1898)
• Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z 1914 w dzielnicy Nowe Drezdenko; wczesnomodernistyczny, do 1945 ewangelicki
• Obwałowania ziemne twierdzy z XVIII w.
• Apteka (1667)
• Ratusz (1884) w stylu neorenesansu północnego
• Zabudowa XVIII–XIX w., głównie eklektyczna, dwa równolegle położone rynki.

Sport

Od 1946 roku w Drezdenku funkcjonuje klub piłkarski Lubuszanin Drezdenko. Klub obecnie rozgrywa mecze na Stadionie im. Józefa Nojego w Drezdenku.

Kultura

• Centrum Promocji Kultury
• Muzeum Puszczy Drawskiej i Noteckiej im. Franciszka Grasia
• Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. ks. Józefa Tischnera

Edukacja

• Publiczne Przedszkole
• Przedszkole im. bł. Edmunda Bojanowskiego
• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Janusza Korczaka
• Gimnazjum nr 1 im. Józefa Nojiego
• Zespół Szkół im. Henryka Sienkiewicza (w jego skład wchodzą: Szkoła Podstawowa nr 3 oraz Gimnazjum nr 2)
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych

Współpraca międzynarodowa

Miasta partnerskie:

• Wörth
• Winsen

Zobacz też

• Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Drezdenku
• Parafia Przemienienia Pańskiego w Drezdenku
• Cmentarz żydowski w Drezdenku
• Gmina Nowe Drezdenko
• Drezdenko (stacja kolejowa)
• Nowe Drezdenko