Węgrzce (województwo małopolskie)

Węgrzce – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki. Leży na północ od Krakowa, przy drodze do Warszawy. Stanisław Wyspiański spędził tu ostatnie 15 miesięcy życia. Do 1954 roku istniała gmina Węgrzce.

Historia

• Na terenie dzisiejszych Węgrzec odkryte zostały groby szkieletowe, czyli pochówki zmarłych w pozycji skurczowej wraz z narzędziami codziennego użytku. Mogiły datuje się na 2500 - 1700 rok p.n.e. Jest to dowód na istnienie w Węgrzcach osadnictwa czasów neolitu.
• Wieś Węgrzce powstała za panowania Bolesława Krzywoustego (1102-1138)
• 1350 - pierwsza wzmianka o wsi Węgrzce. Nosiła wówczas nazwę Vangerce i była prawdopodobnie zamieszkana była przez Węgrów.
• 1440 - dzisiejsze Węgrzce otrzymują przywilej lokacyjny.
• 1490 - nazwa wsi brzmi już Wągercze.
• 1581 - kolejna nazwa: Wękrcze
• 1887 - budowa Węgrzeckiego fortu GHW 47a.
• 1906-07 - Stanisław Wyspiański mieszka w Węgrzcach. Późnym latem 1906 roku Wyspiański zakupił w Węgrzcach okazały dom, a właściwie małe gospodarstwo, i przeniósł się tam z żoną. W domu tym zorganizował także pracownię. Jednak w tym okresie życia artysta był już bardzo schorowany i z pracowni rzadko korzystał – powstało w niej tylko kilka rysunków. W Węgrzcach artysta napisał, a raczej podyktował, swoje dwa ostatnie dramaty – "Zygmunt August" i "Juliusz II". Latem 1907 r. odbyły się w gospodarstwie Wyspiańskiego głośne dożynki z udziałem przyjaciół artysty i miejscowych wieśniaków. W połowie listopada Wyspiańskiego przewieziono do szpitala w Krakowie, gdzie 2 tygodnie później zmarł.
• 1914 - w celu odsłonięcia pola ostrzału fortu zabudowa Węgrzec została zrównana z ziemią.
• 1914 - został rozebrany dom Wyspiańskiego, aby odsłonić pole dla pobliskiej artylerii fortecznej.
• 1922 - powstanie jednostki straży pożarnej w Węgrzcach
• 19 stycznia 1945 - wyzwolenie spod okupacji hitlerowskiej.
• 1969 - w stulecie urodzin Wyspiańskiego, w miejscu jego domu ustawiono kamienny obelisk z tablicą pamiątkową.
• 1974 - postawienie pamiątkowego obelisku ku czci Stanisława Wyspiańskiego.
• W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krakowskiego.
• 1976 - utworzenie parafii w Węgrzcach.
• 1980 - odsłonięcie Pomnika Żołnierzy Armii Radzieckiej i Mieszkańców Poległych w Czasie II Wojny Światowej.

Zabytki

• Do obiektów zabytkowych na Wegrzcach można zaliczyć bezstylowy, murowany, budynek podworski franciszkanek z XIX/XX w. oraz pozostałości dawnego parku ze stawami. Dwór wraz z otoczeniem stanowi własność Wojewódzkiej Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian, której zadaniem między innymi jest wydawanie opinii, czy badane rośliny posiadają właściwe im cechy, najlepszej jakości. Dworu nie można zwiedzić.
• Pomnik ku pamięci żołnierzy Armii Radzieckiej -"Żołnierzom Armii Radzieckiej, poległym w dniach 17-18 stycznia 1945 r. oraz poległym i pomordowanym przez okupantów hitlerowskich mieszkańców gminy, społeczeństwo w 35 rocznice wyzwolenia"
• Obelisk na miejscu domu Stanisława Wyspiańskiego - "Na tym miejscu stał dom, w którym spędził ostatnie miesiące życia wrzesień 1906 - listopad 1907 Stanisław Wyspiański"
• Jedną z rzeczy w Węgrzcach, która niewątpliwie zasługuje na uwagę są poaustriackie forty. Wybudowane w połowie XIX wieku przez austriackich zaborców, miały chronić przed ewentualnym atakiem wojsk rosyjskich. Węgrzecki fort GHW 47a Einheitsfort zbudowano w 1887 jako fort artyleryjski, później przebudowano na pancerny. Po wycofaniu się Austriaków, forty węgrzeckie przejęło wojsko. W chwili obecnej, po zlikwidowaniu tam jednostki wojskowej fort jest własnością gminy Zielonki.

Zobacz też: Węgrzce, Węgrzce Wielkie