Rożnów (województwo małopolskie)

Rożnów – wieś sołecka w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Gródek nad Dunajcem. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim. Wieś liczy ponad 1970 mieszkańców (2008).

Położenie

Rożnów położony jest na terenie Pogórza Rożnowskiego, nad Jeziorem Rożnowskim, które biorą swoje nazwy właśnie od tej miejscowości.

Historia

Znaczenie historyczne wsi datuje się od XIII wieku. Rożnów był własnością kolejnych możnych rodów: w XIII wieku Gryfici zbudowali tu strażnicę, która 100 lat później wciąż pozostawała w posiadaniu Rożenów herbu Gryf. Piotr Rożen około 1350-1370 roku przebudował ją na zamek. Była to kamienna budowla w stylu gotyckim, na planie czworoboku zbliżonym do prostokąta o wymiarach 44 na 20 m. W 1426 roku zamek znalazł się we władaniu sławnego rycerza Zawiszy Czarnego. Zamek ten został zburzony podczas najazdu Macieja Korwina w roku 1474.

Kolejnym właścicielem jest ród Wydżgów, a następnie w drugiej połowie XV wieku wieś przechodzi w ręce Tarnowskich. Hetman wielki koronny Jan Tarnowski rozpoczął budowę drugiej twierdzy, dlatego w XVI i XVII wieku zamek został opuszczony i popadł w ruinę. Nowa budowla, wznoszona w stylu renesansowym przed rokiem 1568, była jedną z pierwszych w Polsce warowni o nowożytnej fortyfikacji obronnej. Jej budowa nie została nigdy ukończona; do dnia dzisiejszego przetrwał beluard oraz mur kurtynowy z bramą wjazdową.

Ostatnimi właścicielami wsi od 1745 roku byli Stadniccy.

Zabytki

• Drewniany kościół św. Wojciecha ufundowany w 1661 r. przez Jana Wielopolskiego. Nie posiada wieży, a tylko sygnaturkę wyrastającą pośrodku korpusu. Skrzydła głównego ołtarza stoją rozmontowane na posadzce – na ich miejscu znajduje się rzeźbiona w drewnie, nieco ludowa w charakterze grupa Ukrzyżowania. W bocznym ołtarzu przechowywany jest obraz Matki Boskiej, niegdyś podobno wiszący w kaplicy zamkowej Zawiszy Czarnego.
• Ruiny zamku górnego w Rożnowie z XIV wieku
• Beluard oraz mur obronny z bramą wjazdową z XVI wieku
• Klasycystyczny dwór Stadnickich z XIX wieku
• 5 km na północ od wsi znajduje się zamek Tropsztyn w Wytrzyszczce

Parafia

We wsi znajduje się kościół parafialny pw. św. Wojciecha.

Kościół ten został wybudowany w 1661 r. w szlacheckich dobrach kasztelana wojnickiego Jana Wielopolskiego, na terenie bardzo wówczas rozległej parafii Tropie. Znajduje się na wyniosłym grzbiecie górskim nad Jeziorem Rożnowskim. Zbudowano go w sąsiedztwie zamku legendarnego Zawiszy Czarnego, w miejscu, gdzie dotąd stała kaplica św. Wojciecha (później odbudowano ją poniżej cmentarza).

Po roku od powstania kościoła ustanowiono parafię, wydzieloną z parafii Tropie. Erygował ją biskup Mikołaj Oborski.

Turystyka

Jest to miejscowość atrakcyjna turystycznie, z wieloma zabytkami architektury. Znajduje się tutaj kąpielisko oraz przystań jachtowa. Rożnów stanowi dobrą bazę turystyczną z dużą liczbą miejsc noclegowych. Skałki rożnowskie umożliwiają uprawianie wspinaczki.

Gospodarka

Zlokalizowana jest tutaj zapora wodna, która jest częścią Elektrowni Rożnów, wybudowanej w latach 1938-1941.

Sport

We wsi od 2003 roku działa Gminny KS "Zawisza" Rożnów, występujący w nowosądeckiej klasie A (grupa I).