Biórków Wielki

Biórków Wielki – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Koniusza.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Nazwa miejscowości

Pochodzenie nazwy Biórków Wielki jest prawdopodobnie patronimiczne: od Birk lub Birko. W XV wieku właścicielem wsi był Jan Birkowski herbu Topór i to prawdopodobnie jego nazwisko dało początek nazwie miejscowości. Wcześniej spotykane nazwy to m.in. Bircow, Byrkow, Byrow, Byorkow, Bierków, Birków, Birków Wielki.

Historia

Początki osadnictwa w Biórkowie Wielkim sięgają przełomu XII i XIII wieku. Przypuszcza się, że król Władysław Łokietek osadził ją na prawie niemieckim i podarował swojemu rycerzowi Wilczko, który pomógł mu w stłumieniu buntu. Wilczko z Birkowa był później podstolim a następnie kasztelanem sandomierskim. Pierwsza wzmianka w zachowanych dokumentach o wsi pochodzi z roku 1374. Jest to krótki opis parafii w Biórkowie w spisie świętopietrza. Źródła z 1385 wymieniają istniejący tu drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

W XV wieku Biórków Wielki był własnością rodu Birkowskich herbu Topór, o czym wspomina Jan Długosz w swoim dziele Liber Beneficiorum. W XVI wieku rządzili tu Szembekowie herbu Szembek, a następnie inni szlachcice.

W 1633 w miejscu zniszczonej świątyni zbudowano zachowany do dziś kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W tym okresie założono przy kościele szkółkę parafialną dla dzieci wiejskich. W 1782 roku założono we wsi cmentarz parafialny.

Zabytki

Na terenie Biórkowa Wielkiego znajdują się dwa obiekty zabytkowe:

• drewniany kościół parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny wraz z osobno stojącą drewnianą dzwonnicą, znajdujący się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
• założenie dworsko-parkowe, składające się z murowanego dworu (mocno zniszczonego), stajni i pięknego parku.