Staniątki

Staniątki – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie wielickim, w gminie Niepołomice, 22 km od Krakowa i 5 km na południowy zachód od Niepołomic, w sąsiedztwie Puszczy Niepołomickiej.

Nazwa wsi pochodzi od męskiego imienia dwuczłonowego na Stani-, takiego jak Stanimir, Stanisław czy Stanibor, przekształconego przy użyciu spieszczającego przyrostka -ęta do formy *Stanięta, następnie *Staniątko, która w liczbie mnogiej obok regularnego *Staniątka przybrała postać *Staniątki.

Powstanie nazwy wsi wiąże legenda z osobą św. Wojciecha, który w 997 r. miał tędy wędrować do Krakowa i dalej do Prus, celem nawracania pogan. Tu zatrzymał swój orszak na odpoczynek czeskimi słowami: "udielamy tady staniatky". Ta wersja powstania jest przyjmowana jako prawdziwa i powtarzana przez Siostry Benedyktynki podczas oprowadzania wycieczek po kościele i muzeum klasztornym. .

W Staniątkach znajduje się przystanek kolejowy, przez który przebiega linia kolejowa 91 Kraków Główny - Medyka.

Opactwo Sióstr Benedyktynek p. w. św. Wojciecha

Według tradycji, ufundowany w 1228 przez Klemensa z Brzeźnicy z rodu Gryfitów i jego żonę, których córka Wizenna została pierwszą ksienią zakonu. W 1253 przywileje klasztorne zostały potwierdzone bullą papieża Innocentego IV. Rozbudowany w latach 1619-49, klasztor został poważnie zniszczony podczas potopu szwedzkiego i później, podczas wojny północnej. Uniknął kasacji przez władze austriackie w XVIII w., ze względu na prowadzoną przez siostry szkołę dla dziewcząt (na żądanie cesarza Józefa II otwarto w 1784 rządową szkołę dla panien i szkółkę dla dzieci wiejskich). Szkoły rozwinęły się w XIX w., a w 1923 dodano pięcioletnie gimnazjum; zostały zamknięte przez władze komunistyczne w 1953. W latach 1954-6 siostry zostały zmuszone do przeniesienia się do Alwernii.

Budowę kościoła zakończono w 1238. Jest to jedna z najstarszych świątyń gotyckich w Polsce, a najstarsza typu halowego. Ciekawostką jest fakt, że budowniczowie są znani z imienia (Wierzbięta i Jaśko), co było rzadkością w tym okresie. Konstrukcja o krótkiej, trójprzęsłowej nawie, z dwuprzęsłowym prezbiterium, w XVII w. przebudowana w stylu barokowym. Do najważniejszych dzieł sztuki w kościele należą rzeźby Madonn z XIV w., rzeźba Chrystusa Frasobliwego z XVI w. z warsztatu Wita Stwosza i obraz Matki Boskiej Bolesnej z XVI w.; klasztor posiada też bogate zbiory sprzętów liturgicznych i ksiąg oraz dokumentów w klasztornej bibliotece (w tym bulle papieskie z XIII w.).

Klasztor został uszkodzony podczas działań w listopadzie 1914 - specyficzną pamiątką są pociski artyleryjskie wbite w północny mur kościoła.

• 

  Barokowa dzwonnica

• 

  Wejście do kościoła i mur północny z wbitymi pociskami z 1914 r.

• 

  Wnętrze kościoła z barokową polichromią i ołtarzem głównym

• 

  Matka Boska Bolesna z XVI w.