Ostrołęka (powiat grójecki)

Ostrołęka – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie grójeckim, w gminie Warka.

Wieś leży na północ od Warki, na starym Trakcie Królewskim (Drogi Czerskiej) z Warszawy przez Czersk, Konary, Ostrówek, Przylot, Ostrołękę, Pilicę a dalej do Boguszkowa, Magnuszewa, Kozienic, Puław.

Epoka żelaza -(około 700 lat p.n.e. do VI wieku n.e.). Przez tereny Polski przechodził rzymski szlak bursztynowy. Jedna z jego odnóg szła wzdłuż Pilicy i Wisły do Gdańska, z tego okresu odkryto w Ostrołęce stanowisko archeologiczne. Wczesne średniowiecze - na przełomie V i VI w. rozpoczyna się wielka wędrówka Słowian na południowy zachód - z tego okresu stanowisko archeologiczne w Ostrołęce datowane na VII w.

Pierwsza pisana wzmianka o wsi jest z roku 1386 r. Leżała powiecie wareckim w Ziemi Czerskiej.

W 1429 - Bracia Ciołkowie - Stanisław - biskup poznański i Wygand - chorąży a później kasztelan czerski, datują przywilej w kapitule generalnej poznańskiej o powołaniu parafii w Ostrołęce k. Warki w diecezji poznańskiej. Biskup eryguje kościół parafialny pod wezwaniem Ofiarowania NMP, św. Jana Chrzciciela, Stanisława, Katarzyny i Małgorzaty. Obszar nowej parafii utworzono z wykrojenia jej z ziem parafii Warka i Mniszew. Należą do niej wsie: Ostrołęka, Pilcza (Pilica), i Wole - Dębna, Magierowa, Ostrołęcka. Plebanię uposażono w dwa łany roli, łąki i dziesięciny snopowe z Ostrołęki, Woli Doktorowej (położona gdzieś między Czerskiem a Warką), Starej Warki i Pilczy (Pilicy).

Już w 1429 była cegielnia w Ostrołęce. W kwietniu 1432 roku biskup umowę zawarł z budowniczym poznańskim Frąckiem na wystawienie nowej murowanej świątyni w cegle. Nie wiadomo czy wybudowano ceglany kościół, bo w 1603 r był drewniany.

W roku 1436 Ostrołęka staraniem biskupa poznańskiego i jego brata Wyganda, otrzymała prawa miejskie, ale już w XVI w. występuje jako wieś. Bracia Ciołkowie pochowani są w kościele parafialnym św. Mikołaja w Warce. Plebanami w Ostrołęce byli: 1444 - Jan, w latach 1474/1501 - Piotr Ostrołęcki syn Wyganda, w roku 1527 - ustąpił Stanisław Cendrowski, pisarz ziemski czerskiej, od roku 1527 do śmierci w 1565 - Wawrzyniec Bylina Suski z Suchej, a od roku 1565 - Stanisław Miłęcki,

Szkoły parafialne w Warce i okolicy miały wysoki poziom nauczania, ponieważ ich wychowankowie po ukończeniu wyższego stopnia w kolegiach, podejmowali naukę w Akademii Krakowskiej. L. Nawrocki -podaje że] do 1525 roku kształcił się w Krakowie 1 scholar pochodzący z Ostrołęki.

W roku 1564 właścicielem Ostrołęki był - Christophorus Sobek, capitanus warsawiensis, i Anna Ostrołęcka. Do parafii w Ostrołęce w roku 1578 należały wsie: 1. Ostrołęka, 2. Magierowa Wola, 3. Dębna Wola, 4.Pilcza, 5. Wola Ostrolecka.

W 1603 podczas wizytacji Archidiakonatu Warszawskiego - parafia Ostrołęka należy do dekanatu wareckigo, kościół był drewniany pod wezwaniem św. Erazma. Plebanem był Stefan Wozoniecki. Dochodem plebanii była dziesięcina z Ostrołęckiego folwarku, oraz wsi Pilica, Ostrołęka, Dębska Wola, Stara Warka. Była też szkoła, której rektorem był Wojciech z Zaborowa a kantorem Adam z Drwalewa. Szkoła miała dochody z dziesięciny z Magierowej Woli. Jej właściciel (części wsi) Adam Mniszewski nie wywiązywał się z tego obowiązku i rektorowi wypłacał pensję ostrołęcki pleban. W tym czasie właścicielami Ostrołęki byli - Wroniecki i Śniecki.

W roku- ] - napisał najstarszy opis Mazowsza. Wydał to dopiero jego syn pod nazwą „Topografia czyli opis Mazowsza” . Mieszkał w Ostrołęce, będąc jednocześnie dzierżawcą polowy wójtostwa wareckiego, należącego do dominikanów. Nieznane są daty urodzin i śmierci pisarza.

W roku 1689 Archidiakonat Warszawski dzieli się na 11 dekanatów. Dekanat warecki należy do diecezji poznańskiej i obejmuje 12 parafii min. Ostrołękę.

W 1773 - sejm zatwierdza I rozbiór kraju, powołuje Komisję Edukacji Narodowej, której dłużnikiem kapitałów funduszu edukacyjnego KEN był m.in.. Zygmunt Staniszewski - Sędzia Sądu Ziemskiego w Warszawie - 50 000 złp było zabezpieczone m.in. na dzierżawie Ostrołęki, w woj. mazowieckim.

Po trzecim rozbiorze Polski Ostrołęka znalazła się w zaborze pruskim. Na cmentarzu w Ostrołęce, w roku 1838, został pochowany Franciszek Lessel. Kompozytor i pianista, plenipotent nadpilickich dóbr Księżnej Marii Wirtemberskiej z Puław ( w Pilicy był kościół i cmentarz, ale już ewangelicki). Cmentarz kościelny jest otoczony murkiem z czterema kapliczkami z 1 poł. XIX w. z obrazami ewangelistów.

W XIX w. istniała tu cukrownia oraz nieużywane zdrojowisko wód mineralnych.

Do Dóbr Ostrołeka przynależał folwark w Grażynie (Karolinów). Po powstaniu styczniowym ponownie zorganizowano gminy - wieś Ostrołęka należała do gminy Konary. We wsi był folwark o pow. 480 mórg z czego ornej ziemi było 123, a łąki i lasy zajmowały pow. 314 mórg. Wieś Ostrołęka miała 92 morgi ziemi i były w niej 22 osady oraz kościół katolicki.

W roku 1881 parafia Ostrołęka należy do dekanatu grójeckiego, po likwidacji dekanatu wareckiego. Na mapach z końca XIX w. istnieje droga bita (brukowa) z Warki, do Pilicy a dalej do mostu w Ostrołęce, za rzeką Pilica droga wiodła do Mniszewa a dalej do Góry Kalwarii. i Warszawy.

W roku 1905 właścicielem majątku w Ostrołęce był Bolesław Szpringer. W 1921 r. nastąpiła parcelacja majątku. W roku 1929 r we wsi był wiatrak. Po zjednoczeniu w roku 1931 Stronnictwo Ludowe odgrywało na tym terenie dużą rolę. Najaktywniejsze komórki znajdowały się min. w Ostrołęce.

1 września 1944 r żołnierze Dywizji Piechoty I Armii Wojska Polskiego sforsowali Pilicę i zajęli Ostrołękę, w czasie walk na przyczółku warecko-magnuszewskim została znacznie zniszczona Ofensywa zimowa rozpoczęła się 14 stycznia 1945 r. . Rosjanom nie dało się całkowicie przełamać linii obrony niemieckiej. Wyzwolono min. Ostrołękę, ale wieś zniknęła z powierzchni ziemi.

Po wojnie przystąpiono od odbudowy wsi. Nauka szkolna odbywała się od 1946 r. w poniemieckim baraku, były w nim 2 sale lekcyjne.

Obecnie działa OSP i szkoła podstawowa a kościół katolicki jest pod wezwaniem Ofiarowania N.M.P.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa radomskiego.

Siedziba parafii, dekanat warecki, archidiecezja warszawska.

Zobacz też: Ostrołęka