Łąka (województwo podkarpackie)

Łąka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Trzebownisko.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Miejscowość jest siedzibą parafii św. Onufrego, należącej do dekanatu Rzeszów Północ, diecezji rzeszowskiej.

Krótka historia wsi

Wieś Łąka leży na równinie między starym, a nowym łożyskiem Wisłoka, w odległości ok. dziesięciu kilometrów od Rzeszowa. Pierwotną nazwę wsi Łanka, później Łąka, przyniosły mnogie i rozległe łąki, wdzierające się w rozległe lasy dębowe, znajdujące się niegdyś na tych terenach. Według zapisków naszych przodków, na terenie obecnej Łąki, król Kazimierz Wielki posiadał bogatą stadninę konną. Domy dozorców królewskiej stadniny stanowiły początek w rozwoju wsi.

W ciągu wieków, Łąka przeszła kilka groźnych napadów. Dwukrotnie napadli na nią Tatarzy (w 1512 oraz w oktawę Bożego Ciała 1524), a w roku 1646 na Łąkę napadli Kozacy. Ponadto w dzieje wsi wpisała się pierwsza i duga wojna światowa, powodzie oraz pożary (m.in. pożar, który w 1911 roku pochłonął pół wioski).

Dziedzice

Początkowo Łąka należała do dóbr królewskich. W 1354 roku, za oddanie i usługi ojczyźnie, została nadana na własność Janowi Rzeszowskiemu. Z rąk Rzeszowskich, w 1528 roku, Łąka przeszła w posiadanie Pileckich, panów na Łańcucie. Po wymarciu męskiego roku Pileckich, majątek Łącki i inne dobra odziedziczyli Lubomirscy. Po bezpotomnej śmierci Stanisława Lubomirskiego, Łąka dostała się w posiadanie jego siostry, Józefy Marii Lubomirskiej, żony księcia Pawła Sanguszki, marszałka Księstwa Litewskiego. Około roku 1778, od Józefa Sanguszki, Łąkę nabył Aleksander Morski. Po jego śmierci, wieś przeszła na własność Zofii Czosnowskiej. Jej złe rządy sprawiły jednak, że Łąka i sąsiednie wsie przeszły w 1835 roku pod rządy Potockich z Łańcuta. Mimo tego, że Potoccy przejęli Łąkę w nieładzie i ruinie, udało im sprawić, że wieś zakwitła na nowo.

Kościoły

Pierwszy kościół w Łące wystawił w 1409 roku Jan Feliks Rzeszowski. Kościół ten, pod wezwaniem św. Marcina był zbudowany z drewna i posiadał trzy ołtarze (ołtarz główny z obrazem św. Marcina). W 1624 roku na wieś napadli Tatarzy i zrabowali świątynię. Kościół jednak ocalał i przetrwał do roku 1694.

Drugim kościołem w Łące była pierwotna kaplica szpitalna pw. św. Jadwigi, wystawiona w 1635 roku przez Teofilę księżną Ostrogską. W latach 1694 - 1748 kaplica ta służyła mieszkańcom Łąki, jako kościół parafialny.

Trzecią świątynią we wsi Łąka jest kościół pw. św. Onufrego, wybudowany w roku 1742, przez księcia Pawła Sanguszkę. Konsekracji tego obiektu dokonał biskup Sierakowski dnia 26 maja 1748 roku. Kościół zbudowany został w stylu późnobarokowym. Wewnątrz kościoła znajduje się pięć ołtarzy bocznych. W ołtarzu głównym widnieje obraz olejny, pędzla włoskiego malarza, przedstawiający Komunię św. Onufrego.

Pałac łącki

Pałac Lubomirskich, który stoi na skraju wsi, ma swoją wiekową przeszłość. Przekazywany przez spadkobierców z pokolenia na pokolenie, jest najstarszym budynkiem, zachowanym w bardzo dobrym stanie do dnia dzisiejszego. Fundatorem obiektu był Krzysztof Kostka, który w latach 1582 - 1603 był właścicielem wsi. Z pierwszych zapisków wiadomo, że w roku 1686, w kaplicy tego pałacu odbył się ślub Szymona Łozińskiego i Teresy Zamięckiej. Za czasów Potockich, przekształcono pałac na fabrykę wyrobów sukiennych, jednak trwało to bardzo krótko. Zofia, córka Aleksandra hrabiego Potockiego, późniejsza księżna Dietrichstein, w roku 1854 oddała część swojego wiana na utworzenie w budynku łąckiego pałacu zakładu dla osieroconych dziewcząt.

Od roku 1957, w łąckim pałacu mieści się Dom Pomocy Społecznej dla dzieci niepełnosprawnych, prowadzony przez siostry Opatrzności Bożej. Ponadto, od roku 2006, siostry te prowadzą na terenie wsi także Katolicką Placówkę Opiekuńczo-Wychowawczą, która mieści się w pobliżu Domu Pomocy Społecznej.

Łąka dziś

Obecnie wieś jest w pełni zmodernizowana. Na jej terenie działają instytucje oraz obiekty ułatwiające życie nie tylko mieszkańcom nie tylko Łąki, ale całej gminy Trzebownisko. Ogromny udział w ich powstaniu miał wicemarszałek Senatu I i II kadencji, a jednocześnie mieszkaniec Łąki, Józef Ślisz.

Szkoły

Najstarszą szkołą w Łące była szkoła ludowa jednoklasowa, która swoją działalność rozpoczęła w roku szkolnym 1881/82. Po kilku latach przekształcono ją na szkołę 2-klasową. Długoletnim nauczycielem był w tej szkole Jan Tatkowski. W późniejszych latach szkołę rozbudowano i nauczanie przekształcono w 7-klasowe. W 1968 roku wprowadzono w szkołach nauczanie 8-klasowe.

W 1992 roku rozpoczęto w Łące budowę nowoczesnej szkoły, którą oddano do użytku 1 września 1995roku. Poświęcenia obiektu dokonał ks. Kazimierz Górny biskup rzeszowski, dnia 11 listopada 1995 roku. Od 1999 roku w budynku szkoły mieści się również gimnazjum.

W szkole znajduje się 14 klasopracowni, 2 sale komputerowe z dostępem do sieci Internet, sala gimnastyczna, kuchnia wraz ze stołówką oraz oddział zerówki i przedszkola.

Straż Pożarna

Po dwóch wielkich pożarach, jakie miały miejsce we wsi w latach 1890 i 1904, wójt Jan Bałanda zakupił pierwszy sprzęt pożarniczy - trzy pompy ręczne. W 1923 roku, z inicjatywy miejscowego organisty, Michała Pieniążka, została założona Ochotnicza Straż Pożarna w Łące. W 1935 roku wzniesiono budynek, który do roku 1969 służył jako remiza. W 1969 roku do użytku oddano nowy budynek z garażem i świetlicą. Duże zaangażowanie w kierowaniu jednostką wykazał wtedy druh Józef Moskwa.

W 1973 roku, jednostce OSP w Łące przekazano pierwszy samochód Żuk, zaś w roku 1989 wóz bojowy Jelcz. W tym roku, (21 maja) miało miejsce także otwarcie Domu Strażaka w Łące po dobudowaniu dwóch boksów garażowych, a nad nimi świetlicy strażackiej.

22 czerwca 2008 roku ochodzono uroczystość 85-lecia istnienia Ochotniczej Straży Pożarnej w Łące. Tego dnia jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej w Łące otrzymała trzy nowe wozy bojowe: Tatra, Star-Man, Gazela.

Spółdzielnia Telekomunikacyjna "WIST"

Spółdzielnia ta jest niezależnym operatorem sieci telekomunikacyjnej na terenie gmin: Głogów Małopolski, Kamień, Krasne, Sokołów Małopolski i Trzebownisko. Aktualnie obsługuje ona ponad 7000 abonentów telefonicznych. Spółdzielnia "WIST" świadczy również usługi internetowe.

Inne ważne obiekty na terenie Łąki

• drukarnia AWR Atrium;
• wytwórnia podłoża pod pieczarki Res - Fungis;
• dwie nowoczesne piekarnie;
• bank;
• urząd pocztowy;
• oczyszczalnia ścieków, oddana do użytku w 1994 roku (prócz Łąki korzystają z niej sąsiadujące wioski: Łukawiec, Terliczka, Palikówka i Trzebownisko;

Bibliografia

Puchalski W., Drobne dzieje Łąki, Kraków 1892.