Wyliny-Ruś

Wyliny-Ruś – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Szepietowo.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Historia wsi

Miejscowość nad rzeczką Dzierżą.

W 1827 r. Wiliny Ruś, wieś prywatna, 14 domów i 139. mieszkańców. Powierzchnia użytków rolnych 1411 morgów. W roku 1867 awuls Wyliny należał do dóbr Wyszonki. Pod koniec XIX w. Wilinyruś albo Wyliny, wieś i folwark w powiecie mazowieckim, gmina Piekuty, parafia Wyszonki.

2 stycznia 1919 roku w pobliżu wsi polscy żandarmi zamordowali 4 z 5 członków misji Rosyjskiego Czerwonego Krzyża; 5 osoba zdołała zbiec.

W 1921 wyszczególniono:

• wieś Wyliny-Ruś. Było tu 41 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 224. mieszkańców (108. mężczyzn i 116 kobiet). Narodowość polską podało 221 osób, a 3 inną
• folwark Wyliny-Ruś, gdzie naliczono 4 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 87. mieszkańców (47. mężczyzn i 40 kobiet). Wszyscy podali narodowość polską.

Obiekty zabytkowe

• spichlerz drewniany z roku 1865
• pozostałości zespołu dworskiego z początku XX w.
• czworak murowany z początku XX w.
• powozownia murowana, początek XX w.
• aleja świerkowa z I połowy XX w.
• zagroda:
  • dom drewniany
  • chlew drewniany
• dwie mogiły żołnierskie z krzyżami betonowymi z września 1939 r.
• kapliczka murowana Matki Boskiej Częstochowskiej z roku 1932

Stanowisko archeologiczne

• osada, ślady osadnicze średniowiecze, okres nowożytny

Środowisko naturalne

Niedaleko od wsi przepływa rzeka Mianka.

Wokół miejscowości znajduje się kompleks leśny należący do nadleśnictwa Rudka. Dawniej planowano utworzenie tu rezerwatu. Rosną w nim takie chronione gatunki roślin jak:

• widłak jałowcowaty – lycopodium annotinum
• widłak goździsty – lycopodium clavatum
• przylaszczka pospolita – hepatica nobilis
• wawrzynek wilczełyko – daphne mezereum
• kruszyna – frangula alnus
• pomocnik baldaszkowaty – chmaphila umbellata
• przytulia wonna – asperula odorata
• storczyk szerokolistny – orchis latifolia
• kruszczyk szerokolistny – epipactis helleborine

Świat zwierzęcy reprezentują:

• jastrząb, lęgowy, accipiter gentilis
• zimorodek, lęgowy, zimujący, alcedo attis
• dzięcioł średni, lęgowy, dendrocopos medius
• skowronek borowy, lęgowy, lullula arborea

Koło wsi znajdują się złoża żwiru kategorii B1.

Współcześnie

W miejscowości: szkoła podstawowa, leśniczówka, sklep spożywczo-przemysłowy oraz remiza Ochotniczej Straży Pożarnej. Wieś dzieli się na starszą część oraz nowszą, wybudowaną po II wojnie światowej, zwaną potocznie Budowa (miał to być kołchoz).

W Wylinach istnieje szansa na agroturystykę, jednakże możliwości te ogranicza brak miejsc nadających się do kąpieli.