Stare Pole

Stare Pole (niem.: Altfelde) – duża wieś w Polsce na obszarze Żuław Elbląskich położona w województwie pomorskim, w powiecie malborskim, w gminie Stare Pole na trasie linii kolejowej Malbork – Elbląg i przy drodze krajowej nr . Znajduje się tu zabytkowy kościół z 1879 roku. Miejscowość wraz z sąsiednim Krzyżanowem stanowi zwarty obszar zabudowany o charakterze małomiasteczkowym, osiągając 3500 mieszkańców.

Przy PODR (Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego) znajduje się pomnik krowy rekordzistki pod względem dawania mleka – jedyny w Polsce.

Miejscowość jest siedzibą gminy Stare Pole.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa elbląskiego.

Historia gminy

Stare Pole jest starą osadą słowiańską, wielokrotnie niszczoną przez powodzie Nogatu; do XVI wieku obszar gminy był pokryty rozlewiskami jeziora Drużno. Na terenie gminy we wsiach Janówka, Klecie, Dębowa Góra prowadzono badania archeologiczne, które dowodzą istnienia osadnictwa już od neolitu po wczesne średniowiecze.

Około VI wieku tereny położone na wschód od dolnej Wisły i Nogatu zajęli pogańscy Prusowie, jednak osady słowiańskie zachowały się.

Około XIII-XIV wieku sprowadzono na teren gminy zachodnich osadników, którzy z biegiem czasu schrystianizowali ludność tubylczą. Sprowadzenie Krzyżaków na Żuławy i uczynienie Malborka siedzibą zakonu spowodowały jeszcze większą pruską kolonizację tych terenów i częściową zagładę miejscowej ludności.

14 lutego 1330 roku nastąpiła lokacja wsi Aldevelt (Altefelde) czyli nadanie praw wiejskich przez dzierzgońskiego mistrza zakonu krzyżackiego Luthra z Brunszwiku. Po upadku krzyżackiej potęgi, na mocy pokoju z 1466 roku Stare Pole (Altefelde) weszło w skład Prus Królewskich (ówczesne województwo malborskie).

W II poł. XVI wieku na teren gminy sprowadzono osadników holenderskich, którzy przyczynili się do zwiększenia ilości ziem uprawnych (specjalizowali się w osuszaniu terenów błotnych i bagiennych). Na terenie gminy, we wsi Szaleniec zachował się cmentarz mennonicki (osadnicy należeli do tego odłamu protestantów).

Mimo osuszania tych terenów i melioracji, powodzie były częste i niszczyły tereny gminy (największe straty materialne spowodowała powódź z dnia 28 marca 1888).

W 1880 roku uruchomiono w Starym Polu cukrownię, istniała kolej wąskotorowa towarowo-osobowa, centrala telefoniczna. Pracowały liczne warsztaty rzemieślnicze i powstał bank spółdzielczy. W okresie przedwojennym funkcjonowały szkoły ewangelicka i katolicka, kluby rowerzystów i piłki nożnej; grupa amatorów wystawiała przedstawienia teatralne. Praktykowało na terenie gminy kilku lekarzy i była apteka.

Po II wojnie światowej zniszczona wieś została zajęta przez wojska radzieckie. Ludność niemiecka została wysiedlona, na teren gminy sprowadzono osadników z całej Polski.

Główne zabytki, które zachowały się na terenie gminy:

• gotycki Kościół parafialny rzymskokatolicki w Krzyżanowie z cmentarzem
• kościół filialny z 1879 r. w Starym Polu (dawniej kościół ewangelicki, na plebanii mieści się aktualnie przedszkole)
• cmentarz mennonicki w Szaleńcu,
• domy podcieniowe z końca XVIII w. w Kławkach, Złotowie i Kleciu

Zobacz też

• Gronowo Elbląskie
• Królewo