Kalwa (województwo pomorskie)

Kalwa – wieś w Polsce położona na Powiślu w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Stary Targ przy drodze wojewódzkiej nr 515. Wieś jest siedzibą sołectwa Kalwa w którego skład wchodzi również miejscowość Dziewięć Włók.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.

Historia wsi i kościoła

Pierwszy raz wymieniono Kalwę w dokumencie z 26 lipca 1280 roku, a parafię w 1285 roku. Przywilej lokacyjny wydał komtur malborski Henryk Wilnowe 1297 roku, wtedy też uposażył kościół parafialny czterema włókami. W tym czasie właścicielem wsi był Konrad de Muckenberg. Stary, piękny kościół parafialny istniejący do dziś został zbudowany w latach 1310-1320. obszerne prezbiterium dobudowano dopiero w 1402 roku, a następnego roku świątynię konsekrowano. Kościół został ograbiony w czasie wojny polsko-krzyżackiej w 1411 roku. W 1618 roku kościół otrzymał odpusty, które nadał nuncjusz apostolski Franciszek Diotallevius z możliwością ich uzyskania z racji Narodzenia NMP oraz święta patronalnego parafii, czyli we wspomnienie św. Marii Magdaleny. Ostatni raz kościół przebudowano pod koniec XVII wieku, a chorągiewka wietrzna kościoła informuje o dacie 1695 rok. Jeszcze w 1647 roku mówiono o tym kościele, że miał trzy ołtarze. W drewnianej wieży były dwa dzwony, cmentarz nie miał płotu, plebanii nie było. Wizytujący parafię w 1698 roku podkreślił, że świątynia posiadała dach, który wymagał koniecznej naprawy. Chrzcielnica drewniana była wówczas otoczona kratkami, czyli balustradą. Trzy lata wcześniej kościół otrzymał pięciogłosowe organy. Okna świątyni były bardzo stare. Cmentarz był otoczony płotem, a drewniana wieża stojąca opodal kościoła nie miała dzwonów, ponieważ zostały wywiezione w czasie wojny szwedzkiej. Natomiast w środku kościoła wisiała sygnaturka. Parafia nie posiadała szkoły, ale nauczyciel mieszkał w domu należącym do kościoła. Protokół powizytacyjny z 1724 roku dotyczący parafii w Kalwie i filii stwierdził, że kościół parafialny prezentował się korzystnie. Znajdujące się w kościele parametry i ozdoby zostały ufundowane przez wielkoduszną Eleonorę Warszycką z domu Łosiow. Aktualny proboszcz zadbał o budowę dwóch ołtarzy oraz zbudował ogrodzenie cmentarza. Z opisu diecezji sporządzonego w 1788 roku wiadomo, że wówczas kościół św. Magdaleny był murowany, a plebania drewniana w dobrym stanie. Duszpasterz opiekujący się wiernymi w filii szropskiej głosił kazania wyłącznie po polsku. W Kalwie istniał już przytułek, gdzie przebywał 1 mężczyzna i 4 kobiety. Na terenie parafii stał zbór wyznawców kalwińskich, przy którym mieszkał ich kaznodzieja. Budynek ten został zburzony przed 1717 rokiem. W Kalwie mieszkał kaznodzieja luterański, ale nie dysponował świątynią ewangelicką. W 1821 roku kościół katolicki otrzymał nową drewnianą wieżę. Wymieniono również wyposażenie wnętrza na rokokowe. Polskość Kalwy i okolicy przypominają nazwiska i napisy polskie na cmentarzu przykościelnym. Tu spoczywa także wybitny działacz społeczny, polityczny i oświatowy Powiśla – Teodor Donimirski. Pruski spis ludności z 1910 r. wykazał, iż w Kalwie mieszkało 336 Polaków i 124 Niemców. W 1920 r. podczas plebiscytu za Polską opowiedziało się mniej niż 25% mieszkańców wsi. Otwarte tu w 1920 r. przedszkole prowadzone przez Henrykę Gwiazdę i wspierane przez patriotyczne rodziny Szymańskich, Hofmanów, Lebków, Brandtów, Wojteckich, zostało zamknięte w kwietniu 1921 r. ze względu na małą liczbę dzieci. Terroryzowani rodzice przestali korzystać z usług polskiej placówki wychowawczej. W latach trzydziestych czynne było w Kalwie Towarzystwo Młodzieży.Według spisu ludności w 1910 roku mieszkało tutaj 21 protestantów i 438 katolików, a 1932 roku już 6 protestantów i 80 katolików. W 1943 roku ewangelicy tutejsi należeli do wspólnoty w Starym Targu. W 2007-2008 przeprowadzona była renowacja i konserwacja kościoła .