Rumia

Rumia (kaszb. Rëmiô, niem. Rahmel) – miasto i gmina w województwie pomorskim, w powiecie wejherowskim nad Zagórską Strugą. Z miastami Wejherowem i Redą tworzy zespół trzech miast zwany Małym Trójmiastem Kaszubskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego.

Według danych z 31 grudnia 2010 miasto miało 46 107 mieszkańców Jest największym miastem niebędącym siedzibą powiatu w Polsce.

Struktura powierzchni

Według danych z 2002 Rumia ma obszar 32,86 km², w tym:

• użytki rolne: 26%
• użytki leśne: 44%

Miasto stanowi 2,35% powierzchni powiatu.

Sąsiednie gminy: Gdynia, Gmina Kosakowo, Gmina Puck, Reda, Gmina Wejherowo.

Historia

• VI-IV wiek p.n.e. – osada (wykopaliska) pochodząca z wczesnej epoki żelaza.
• 1215 – pierwsza wzmianka. Dokument, w którym książę pomorski Świętopełk nadaje tutejsze ziemie opactwu cystersów z Oliwy. Klasztor pozostaje w ich posiadaniu do 1772 roku.
• 1870 – doprowadzenie kolei.
• 10 lutego 1920 – wkroczenie Wojska Polskiego.
• 1939 – w walkach obronnych ginie 2 tys. żołnierzy polskich.
• 1939-1945 – niemiecka okupacja Rumi.
• 13-27 marca 1945 – niemiecka obrona Góry Markowca.
• 1945 – w walkach wyzwoleńczych ginie 4,5 tys. żołnierzy polskich i radzieckich
• 1954 – prawa miejskie – powstało z połączenia wsi: Rumia, Zagórze, Biała Rzeka, Szmelta i Janowo.
• 1 stycznia 2001 – przyłączenie do miasta wsi Kazimierz z gminy Kosakowo (decyzja cofnięta kilka miesięcy później).
• 2004 – obchody pięćdziesięciolecia nadania praw miejskich Rumi.

Epizod lotniczy

W latach 1928 - 1931 nastąpiła parcelacja majątku ziemskiego należącego do Dymitra Andault de Langeron, niegdyś folwarku cysterskiego. Tym samym władze gminne uzyskały 280 ha ziemi. Część przejęli lokalni rolnicy, pozostały teren przeznaczono na budowę lotniska. . W sierpniu 1931 roku Aeroklub Gdański nie mogący korzystać z lotniska Gdańsk - Wrzeszcz założył w Rumi ośrodek szkoleniowy i siedzibę klubu. W początkowym okresie wykorzystywano samoloty typu PZL.5. W 1932 roku zapadła decyzja o budowie lotniska w Rumi. 1 maja 1935 roku , na przedłużeniu ul. Żwirki i Wigury uruchomiono lotnisko cywilne dla Gdyni, sukcesywnie je rozbudowując w kolejnych latach. Po wybudowaniu budynku dworca w 1936 roku (o kubaturze około 12 000 m³), obsługiwano połączenia z Warszawą, w początkowym okresie przez Gdańsk, od 1939r. z Kopenhagą i Wenecją. W 1937 roku lotnisko obsłużyło blisko 3 tysiące pasażerów. Utrzymywano też stałe połączenie z Gdańskiem samolotami typu Fokker F-VII/1M. Przed wybuchem wojny lotnisko dysponowało dwoma drogami startowymi o nawierzchni darniowej (o dług. około 1300 m każda) oraz dwoma hangarami konstrukcji łukowej (o wymiarach 40x50,6 m). Lotniskiem zapasowym było lądowisko w majątku Nowe Obłuże, obecnie Gdynia Babie Doły, dzisiejszy Port lotniczy Gdynia-Kosakowo. Na lotnisku montowano też sprowadzane z USA dla PLL LOT samoloty typu Lockheed L-10A Electra oraz L-14H Super Electra, również dla jugosłowiańskich linii lotniczych Aeroput i rumuńskich Lares. Od 1932 roku rumskie lotnisko stanowiło również zaplecze dla Morskiego Dywizjonu Lotniczego z Pucka. W 1939 roku podczas uroczystości patriotycznej gościem lotniska był płk Stanisław Dąbek. W czasie okupacji niemieckiej w latach 1941 - 1942 Niemcy rozbudowali tutejsze lotnisko, wraz z puckimi obiektami lotniczymi powstał Gdyński Zespół Lotniskowy. Obiekty pełniły funkcje pomocnicze oraz zaplecze dla fabryk produkujących części samolotowe - Niemcy kontynuowali produkuję samolotów dla niemieckiej Luftwaffe, fabryka istniała w Zagórzu - Gemeinschaftslager-Flugzeugwerk-Kurt-Kannenberg (po 1945 teren pofabryczny zajmowany był przez Rumskie Zakłady Garbarskie, obecnie znajduje się tu Galeria Rumia) inne zakłady rozlokowano w Gdyni. W zakładach tych pracowali jeńcy wojenni, na obszarze obecnej Rumi w okresie okupacji działało kilka obozów pracy, w tym wyżej wspomniana fabryka w Zagórzu. Produkowano tu myśliwce typu Focke-Wulf Fw 190, bombowce Heinkel He 111 oraz Junkers Ju 288. W marcu 1945 w wyniku niemieckich działań minerskich i późniejszych bombardowań alianckich lotnisko zostało zniszczone i w latach powojennych uległo likwidacji. Na jego miejscu powstało osiedle domów jednorodzinnych. W ostatnich latach niszczone są pozostałości rumskiego lotniska (przykładem jest schron-skład? przy ulicy Tysiąclecia), na skrzyżowaniu ulic Sędzickiego i Żwirki i Wigury zachował się schron - stanowisko obserwacyjne, wykorzystywany jako słup ogłoszeniowy. Na przedłużeniu ulicy I Dywizji Wojska Polskiego pod wsią Kazimierz znajduje się pozostałość drogowego odcinka lotniskowego (DOL) wraz ze stojanką. Obiekt związany z lotniskiem w Babich Dołach.

Dzielnice Rumi

• Biała Rzeka
• Janowo
• Lotnisko
• Stara Piła
• Stara Rumia
• Szmelta
• Zagórze

Osiedla

• Osiedle Rajskie w Starej Rumi.
• Osiedle Rumia Park w Białej Rzece.
• Osiedle Osada Kolejowa w Janowie wybudowane w 1934 roku przez Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Mieszkań Pracowników Kolejowych dla urzędników PKP. Złożone było z 34 bliźniaków położonych przy ul. Kolejowej, ul.Obrońców Westerplatte oraz ul. Dokerów. Osiedle prężnie rozbudowywało się również w czasie okupacji.
• Osiedle Podgórne w Zagórzu.
• Osiedle Królewskie.
• Osiedle Osada Kazimierza w Starej Rumi.
• Osiedle Morelowe w Starej Rumi.
• Osiedle Żeglarzy w Janowie.

Zabytki

Zabytkami prawnie chronionymi są:

• Cmentarz rzym.-kat. (nieczynny), ul. Kościelna 19, 1538 / 2 poł. XIX,
• Ruiny kościoła Świętego Krzyża.

Gospodarka

Według danych z 2005 dochód gminy na mieszkańca wynosił 1658,25 zł.

Struktura demograficzna mieszkańców Rumi wg danych z 31 grudnia 2007:

Ważniejsze zakłady przemysłowe

• Fabryka Kotłów FAKO S.A w Janowie.
• Fabryka Urządzeń Okrętowych „Rumia” w Zagórzu (wchodzi w skład grupy Stoczni Remontowej w Gdańsku).
• Fabryka Mebli Tapicerowanych "Meblomak" w Janowie.
• Fabryka Nici „Amanda” w Janowie.
• Grupa Kapitałowa „Rubo” produkcja i serwis rusztowań, w Janowie.

Ważniejsze zakłady spożywcze i handlowe

• Zakłady Mięsne Kummer w Rumi.
• Palarnia Kawy Darboven Poland w Janowie.
• Zakład przetwórstwa rybnego Proryb w Białej Rzece.
• Centra Handlowe Port Rumia w Białej Rzece, niedaleko granicy z Redą i Galeria Rumia w Zagórzu.
• Restauracje sieciowe McDonald's i KFC.

Komunikacja

Komunikacja miejska obsługiwana przez MZK Wejherowo (jedna linia) i ZKM Gdynia (3 linie pośpieszne, 7 zwykłych i jedna nocna), zapewnia połączenia wewnątrz miasta i do miejscowości ościennych. Transport wewnątrz aglomeracji zapewnia SKM w Trójmieście z kursami co 7 minut w godzinach szczytu. W mieście znajduje się stacja kolejowa Rumia oraz przystanek SKM Rumia Janowo.

Komunikacja drogowa to przede wszystkim droga krajowa nr 6 (ciąg ulic Morska-Sobieskiego-Grunwaldzka-Gdańska). W odległości 30 km znajduje się Port lotniczy Gdańsk-Rębiechowo z połączeniami do większości państw europejskich; planowany jest również Port lotniczy Gdynia-Kosakowo, zlokalizowany na dawnym lotnisku wojskowym w sąsiedniej gminie.

Połączenia promowe ze Skandynawią są realizowane codziennie z położonego 5 km od miasta Gdyńskiego Terminalu Promowego.

Media

• Radio Kaszëbë
• CSB TV
• „Goniec Rumski” – dodatek do "Polski – Dziennika Bałtyckiego"
• Moja-Rumia.pl
• Rumia.MTK.pl
• rumia.naszemiasto.pl

Oświata

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa nr 1 im.Józefa Wybickiego.
• Szkoła Podstawowa nr 6 im. Aleksandra Majkowskiego.
• Szkoła Podstawowa nr 9 im. Kapitana żeglugi wielkiej Karola Olgierda Borchardta.
• Szkoła Podstawowa nr 10.
• Podstawowa Ekologiczna Szkoła Społeczna.
• Publiczna Szkoła Podstawowa Sióstr Salezjanek im. Świętej Rodziny w Rumi.

Gimnazja:

• Gimnazjum nr 1 im. ks. Stanisława Ormińskiego w Rumi.
• Gimnazjum nr 2 im. Janusza Korczaka.
• Gimnazjum nr 4 im. Karola Wojtyły.
• Salezjańskie Gimnazjum w Rumi.
• Ekologiczne Gimnazjum Społeczne.

Szkoły średnie:

• II Liceum Ogólnokształcące im. Józefa Teodora Konrada Korzeniowskiego.
• Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące.
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1.
  • I Liceum Ogólnokształcące im. Książąt Pomorskich.
  • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych.
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Hipolita Roszczynialskiego.
  • Liceum Profilowane.
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa.

Sport

• EC Wybrzeże TPS Rumia – siatkówka kobiet.
• "Siódemka" Rumia – Bieg na Orientację BnO.
• Rugby Club Arka Rumia.
• Orkan Rumia – piłka nożna mężczyzn.
• OKS Janowo – piłka nożna mężczyzn.
• R.F.T.R. (Rumski Freeridowy Team Rowerowy) klub kolarstwa ekstremalnego.

Kościoły i związki wyznaniowe

Kościół Ewangelicki

Kościół Ewangelicki w Rumi- neogotycki kościół zbudowany w latach 1858-1859 w Rumi. Poświęcony 24 lipca 1859 r. W czasie II wojny światowej doznał znaczących uszkodzeń. Po wojnie kościół został rozebrany i częściowo zaadaptowany na salę gimnastyczną Szkoły Podstawowej nr 1. Przy kościele istniał cmentarz ewangelicki i szkoła.

Kościół rzymskokatolicki

.

Na terenie miasta jest 5 parafii, które wchodzą w skład dekanatu Reda:

• Parafia pw. Bł. Edmunda Bojanowskiego i Antoniego Padewskiego na Białej Rzece. Trwa rozbudowa świątyni.
• Parafia pw. Św. Jana z Kęt na Janowie.
• Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych.
• Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego na Starej Rumi.
• Parafia pw. Św. Józefa i Św. Judy Tadeusza na Zagórzu.

• Dom zakonny Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego
• Domy zakonne Towarzystwa Salezjańskiego (Salezjanie)
• Domy zakonne Córek Maryi Wspomożycielki (Salezjanki)

Wspólnoty Chrześcijańskie

• Wspólnota katolicka Słowo Boże.
• Wspólnota katolicka Nowa Ewangelia.
• Wspólnota JORDAN filia Gdyńska.
• Współnota katolicka Światło-Życie.
• Współnota katolicka Wiara i Światło.
• Wspólnota katolicka Anonimowi Alkoholicy.
• Wspólnota katolicka Odnowa w Duchu Świętym.
• Wspólnota katolicka Domowego Kościoła.
• Wspólnota katolicka Królowej Pokoju.

I wiele innych wspólnot prowadzonych przez kościoły katolickie należące do dekanatu redzkiego.

Buddyzm

• Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu.

Świadkowie Jehowy

• Chrześcijański Zbór Swiadków Jehowy (Sala Królestwa).

Administracja

Rumia jest gminą miejską. W tutejszej radzie miasta zasiada 21 radnych. Miasto jest członkiem następujących organizacji: Związek Miast Polskich, Komunalny Związek Gmin "Dolina Redy i Chylonki", Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej oraz Stowarzyszenie Turystyczne "Ziemia Wejherowska".

Zarządzający Rumią

• 1920-1933 Izydor Wysiecki, wójt.
• 1933-1934 Hilary Jarzębiński, wójt.
• 1934-1939 Hipolit Roszczynialski, wójt.
• 1939-1943 Max Hils, komisarz urzędowy.
• 1943-1945 Paul Hoering, komisarz urzędowy.
• 1945 Feliks Sobecki, wójt.
• 1945-1946 Wojciech Marczyński, wójt.
• 1946-1947 Klemens Literski, wójt.
• 1947-1950 Marian Dudzik, wójt.
• 1950-1952 Leon Kulling, przewodniczący Prezydium Gminnej Rady Narodowej (GRN).
• 1950-1952 Władysław Lessnau, przewodniczący Prezydium GRN.
• 1952-1954 Roman Paszki, przewodniczący Prezydium GRN.
• 1954-1962 Jan Kłosiński, przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (MRN).
• 1962-1965 Antoni Zalewski, przewodniczący Prezydium MRN.
• 1965-1968 Wojciech Elke, przewodniczący Prezydium MRN.
• 1968-1975 Jerzy Kijak, przewodniczący Prezydium MRN, od 1973 naczelnik.
• 1975-1982 Apolinary Bitner, naczelnik.
• 1982-1987 Zdzisław Kończyński, naczelnik.
• 1987-1990 Seweryn Czoska, naczelnik.
• 1990-1992 Tadeusz Wolski, burmistrz.
• 1992-2002 Jan Klawiter, burmistrz.
• 2002 – Elżbieta Rogala-Kończak, burmistrz.

Honorowi obywatele miasta

• Robert Korzeniowski
• Gunnar Legnegard
• Teresa Kulig-Viklund
• Edmund Wittbrodt
• Zygmunt Malczewski
• Katarzyna (Joanna) Kurowska – aktorka
• Henryk Skorowski

Imię "Rumia" nosiły lub noszą

• Drobnicowiec Polskich Linii Oceanicznych typu B-53/34 zbudowany w 1956 roku w Stoczni im.Komuny Paryskiej w Gdyni.
• Jacht szkolny Marynarki Wojennej RP typu Delphia 40 zbudowany w 2008 roku w Olecku.

Rumianie

• Erika Steinbach – urodzona w 1943, przewodnicząca niemieckiego Związku Wypędzonych.
• Edmund Wittbrodt – minister Edukacji Narodowej w rządzie Jerzego Buzka.
• Joanna Kurowska – aktorka.
• ppłk Adam Hodysz – b. funkcjonariusz SB, aresztowany i skazany na więzienie za pomaganie działaczomSolidarności.
• Piotr Czerski – pisarz.
• ks. prof. dr hab. Henryk Skorowski – autorytet w dziedzinie socjologii, politologii i katolickiej nauki społecznej, rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
• ks. prof. Stanisław Ormiński – salezjanin, muzyk, dyrygent i kompozytor, autor melodii Apelu Jasnogórskiego, patron Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Religijnej im. Ks. Stanisława Ormińskiego
• Anna Jamróz – Miss Polski 2009, Miss World 2009- 10 miejsce.

Współpraca

Miasta siostrzane (zaprzyjaźnione)

•  Polska , Dęblin
•  Francja , Le Creusot
•  Szwecja , gmina Hultsfred

Miasta stowarzyszone

• Reda (w ramach Małego Trójmiasta Kaszubskiego)
• Wejherowo (w ramach Małego Trójmiasta Kaszubskiego)

Zobacz też

• Małe Trójmiasto Kaszubskie
• Ludność Rumi
• Gmina Rumia
• Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Rumi
• Kościół Ewangelicki w Rumi (nieistniejący)