Wilkowice (powiat bielski)

Wilkowice – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, siedziba władz gminy Wilkowice. Powierzchnia sołectwa wynosi 1750 ha, a liczba ludności 6496, co daje gęstość zaludnienia równą 371,2 os./km².

Położenie

Wieś leży w dolinie rzeki Białej, na południe od Bramy Wilkowickiej, w północnej części Kotliny Żywieckiej u podnóży Beskidu Małego. Miejscowość jest częścią aglomeracji bielskiej.

Historia

Według podań źródeł historycznych Wilkowice zostały założone w latach 1310-1320 przez ówczesnego opata klasztoru cystersów z Rud k. Raciborza Baldwina Wilka (od jego nazwiska pochodzi nazwa miejscowości). Cystersi uczyli uprawy roli, karczowania lasów, ewangelizowali górali beskidzkich czy też sprowadzali osadników niemieckich, którzy ulegli polonizacji. Dalsza historia Wilkowic to przerzucanie wsi z rąk do rąk, o czym świadczy litania nazwisk szlacheckich rodów, które były właścicielami Wilkowic: Komorowscy, Zbarascy, Wiśniowieccy, Warszyccy, Wielkopolscy i Habsburgowie. Wilkowice przez lata wiele też wycierpiały. W czasie Potopu szwedzkiego wieś wraz z Mikuszowicami została spalona przez najeźdźców.

W wyniku I rozbioru Polski w 1772 miejscowość znalazła się w granicach Imperium Habsburgów. W 1886 roku w Wilkowicach powstał przystanek kolei Wilkowice-Bystra.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 278 budynkach w Wilkowicach (gmina i "Gutsgebiete", bez obecnego przysiółka Huciska) na obszarze 1394 hektarów mieszkało 2429 osób (gęstość zaludnienia 174,2 os./km²), z czego 2406 (99,1%) było katolikami, 21 (0,9%) wyznawcami judaizmu, 2417 (99,5%) było polsko- a 9 niemieckojęzycznymi.

Po I wojnie światowej Wilkowice znalazły się w granicach II Rzeczypospolitej, w województwie krakowskim, w powiecie bialskim. W 1929 do Wilkowic przyłączono dotąd niezależną wieś Huciska. W 1934 utworzono gmine Bystra-Wilkowice.

W czasach okupacji hitlerowskiej wielu mieszkańców zostało przesiedlonych na Zamojszczyznę i Lubelszczyznę. Z tym okresem związany jest bardzo ważny epizod w życiu wsi. W 1941 roku mieszkańcom Wilkowic groziło wysiedlenie przez administrację okupacyjną. Wtedy ówczesny proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Wilkowicach ks. kan. Zbigniew Przeworski zawierzył parafię Najświętszemu Sercu Pana Jezusa, a do wysiedlenia nie doszło. Od tamtej pory co roku obchodzony jest w Wilkowicach drugi odpust ku czci Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Od 1973 roku Wilkowice wraz ze wsiami Bystra i Meszna tworzą Gminę Wilkowice. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Turystyka

Letniskowa wieś jest punktem wyjścia szlaków turystycznych w Beskid Mały i Beskid Śląski.

Postaci związane z Wilkowicami

• Kazimierz Suder - polski duchowny katolicki, kolega seminaryjny Karola Wojtyły
• Władysław Kubik - jezuita, założyciel i pierwszy rektor WSFP Ignatianum
• Anna Pawlusiak - reprezentantka Polski w biegach narciarskich, olimpijka z Innsbrucku (1976)
• Józef Pawlusiak - reprezentant Polski w kombinacji norweskiej, olimpijczyk z Lake Placid (1980)
• Stanisław Pawlusiak - reprezentant Polski w skokach narciarskich, olimpijczyk z Lake Placid (1980)
• Tadeusz Pawlusiak - reprezentant Polski w skokach narciarskich, olimpijczyk z Sapporo (1972) i Innsbrucku (1976)
• Jacek Bożek - założyciel i lider Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturalnego Klub Gaja
• Marek Rączka - brygadier, obecny komendant śląskiej straży pożarnej
• Andrzej Trojak - muzyk, lider polskiego zespołu country Grupa Furmana
• Halina Kaczmarczyk - artystka, wykorzystuje motyw jajka w swojej twórczości; maluje, tworzy w ceramice, posiada największą w Polsce kolekcję jaj - ponad 1000 sztuk