Żerdziny (województwo śląskie)

Żerdziny – (z niem. Schardziny, 1936-1945 Hohenau) - wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, w gminie Pietrowice Wielkie. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Nazwa

Inne odmiany nazwy Żerdziny spotykane w dokumentach to: Szardyna (1350), Zarzyna (1383), Scherdze, Schardyc, Zarzin, czy obecne w mowie potocznej po dziś dzień Szardziny (od Schardziny). Ustalenie nazwy wioski jest dość trudne. Możliwe jest jej pochodzenie od rdzenia żar, oznaczającego pożar, gorąco lub żar, czy stojącej blisko żarzyny ofiary całopalnej. Wtedy nazwa oznaczałaby miejsce składania ofiar lub też obszar powstały po pożarze np. lasu.

Żerdziny mogły też oznaczać, co jest bardziej prawdopodobne, osadę ogrodzoną żerdziami po wykarczowanych wokoło lasach, względnie zbudowań na żerdziach. Nazwa Szardyna i Szardziny może również wskazywaæ na szarość domów lub otoczenia. Proboszcz Zawadzki w kronice parafialnej próbuje też wytłumaczyć pochodzenie nazw wiosek z swojej parafii. Przy Żerdzinach spotykamy takie tłumaczenie: Schardziny, wcześniej Szardziny albo Żarczyny czyli w nazwie jest żarcie lub ożarcie (opicie).

Historia

Żerdziny, leżące na wysokości 250 m n.p.m. (jeden z najwyższych punktów wysokościowych w gminie Pietrowice Wielkie), w odległości 4 km od Raciborza w kierunku północno-zachodnim, wspomniane zostały po raz pierwszy w dokumencie z 10 kwietnia 1350 roku, w którym to książę Mikołaj potwierdza ofiarowanie przez kanonika Gerlacha 4 łanów ziemi położonych w Szardynie (Żerdzinach) jako dotacji na ołtarz św. Małgorzaty w kaplicy zamkowej w Raciborzu. Ziemia ta obejmuje pole wykarczowane i niewykarczowane oraz ugory ze wszystkimi dochodami i prawami jak również stodołami i zagrodami należącymi do tej ziemi (im Gola vive Scherzina prope villam Paulow). Pierwsza osada powstała najpierw na skrzyżowaniu pól w odległości około 300 m. od obecnej wioski w kierunku Pietrowic Wielkich. Na początku stały tam tylko dwie chałupy. Wokół znajdował się las. Brak wody spowodował, że mieszkańcy przenieśli się i założyli osadę w obecnym miejscu. Osadnicy, którzy później rozbudowali wioskę przywędrowali z Cyprzanowa. Ludzie ci byli właścicielami północnych cyprzanowskich pól. Tam, gdzie wybudowano wiejską studnię było dużo lisich nor, a pole to było własnością kościelnego z Janowic. Później zbudowane już były 23 domy. Mieszkańcy tej małej wsi zajmowali się uprawą roli i karczowaniem lasu.

W 1880 roku w Żerdzinach naliczono 23 konie i 97 sztuk bydła. W 1881 roku 1 grudnia w Żerdzinach mieszkało już 211 ludzi. A w 1885 roku wg spisu ludności Żerdziny posiadały 316 mieszkańców, w tym 150 mężczyzn i 166 kobiet. Mieszkańcy tworzyli 62 rodziny mieszkające w 42 domach. Jeżeli chodzi o język to 2 mieszkańców używało mowy morawskiej, 3 mieszkańców mowy niemieckiej, a 311 mieszkańców przyznawało się do mowy polskiej. Cała wioska była wyznania katolickiego. Początek XXI wieku Żerdziny to rozbudowująca się wioska, licząca 400 mieszkańców. Atuty dla ludzi, którzy budują swoje domy w tej wiosce, to mała odległość od Raciborza oraz spokój, gdyż główne drogi otaczają wioskę.

Turystyka

Przez wieś przebiega turystyczny Szlak Husarii Polskiej.

Literatura

Dariusz Herud: Żerdziny - nasza wioska, Żerdziny 2005