Powiat raciborski

Powiat raciborski – powiat w południowej Polsce (województwo śląskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Racibórz.

Geografia

Położenie

Powiat raciborski leży w Kotlinie Raciborskiej, częściowo na Płaskowyżu Głubczyckim i od strony wschodniej we fragmencie na Płaskowyżu Rybnickim. Powiat przecina rzeka Odra oraz jej dopływy: Psina i Ruda. Południowa część powiatu otwiera się na Bramę Morawską.

Pod względem administracyjnym powiat raciborski należy do województwa śląskiego, a graniczy z terenami, na których wydobywa się węgiel kamienny, obszar ten nosi nazwę Rybnickiego Okręgu Węglowego. Od południowo-zachodniej strony graniczy z Republiką Czeską, a mianowicie sąsiaduje z obszarami wydobycia węgla w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim oraz dużą aglomeracją miejsko-przemysłową Ostrawy. Od pozostałych stron natomiast powiat graniczy z rolniczymi gminami powiatu głubczyckiego, kędzierzyńsko-kozielskiego (województwo opolskie), gliwickiego, rybnickiego, wodzisławskiego (województwo śląskie), a na północnym wschodzie z miastem Rybnik.

Gminy

Herb	Nazwa gminy	Rodzaj gminy	Liczba ludności	Powierzchnia	Gęstość zaludnienia
	Racibórz	miejska	57 987	74,96	777,9
	Krzanowice	miejsko-wiejska	6 086	47,06	129,3
	Kuźnia Raciborska	miejsko-wiejska	12 283	126,84	96,8
	Kornowac	wiejska	4 707	26,3	179
	Krzyżanowice	wiejska	11 492	69,67	164,9
	Nędza	wiejska	7 156	57,14	127,4
	Pietrowice Wielkie	wiejska	7 203	68,07	105,8
	Rudnik	wiejska	5 207	73,94	70,4

Miasta

• Racibórz – siedziba powiatu raciborskiego, leży w centrum powiatu. Według danych z 28 lutego 2006 miasto miało 60 218 mieszkańców. Racibórz jest historyczną stolicą Górnego Śląska, gdzie rezydowali książęta opolsko-raciborscy. Do dzisiaj zachowało się wiele cennych zabytków, m.in. kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego, którą zwą perłą gotyku śląskiego. Miasto jako pierwsze w Polsce i Europie otrzymało certyfikat ISO 14001.
• Krzanowice – siedziba gminy Krzanowice, leży w południowo-zachodniej części powiatu raciborskiego. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 2206 mieszkańców.
• Kuźnia Raciborska – siedziba gminy Kuźnia Raciborska, leży w północno-wschodniej części powiatu raciborskiego. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 5630 mieszkańców.

Struktura demograficzna

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2006 Racibórz ma obszar 543,98 km², w tym

• użytki rolne łącznie 61,7% powierzchni (50,7% grunty orne a 10,1% łąki i pastwiska)
• lasy i tereny leśne 25,0% powierzchni.

Transport

Drogowy

• Drogi krajowe:
  • 45 Droga krajowa nr 45
  • 78 Droga krajowa nr 78

• Drogi wojewódzkie:
  • 416 Droga wojewódzka nr 416
  • 417 Droga wojewódzka nr 417
  • 421 Droga wojewódzka nr 421
  • 425 Droga wojewódzka nr 425
  • 915 Droga wojewódzka nr 915
  • 916 Droga wojewódzka nr 916
  • 917 Droga wojewódzka nr 917
  • 919 Droga wojewódzka nr 919
  • 920 Droga wojewódzka nr 920
  • 921 Droga wojewódzka nr 921
  • 922 Droga wojewódzka nr 922
  • 923 Droga wojewódzka nr 923
  • 933 Droga wojewódzka nr 933
  • 935 Droga wojewódzka nr 935
  • 936 Droga wojewódzka nr 936

Powiat raciborski leży w pobliżu autostrady A4 A4E40 (wschód-zachód) i budowanej autostrady A1 A1E75 (północ-południe).

Lotniczy

• Port lotniczy Katowice-Pyrzowice (około 80km)
• Port lotniczy Ostrava-Mošnov (około 60km)
• Port lotniczy Kraków-Balice (około 140 km)

Historia

Ziemia raciborska w ciągu tysiąclecia podlegała wpływom wielu kultur oraz zmienności państwowej i politycznej. Zmienne uwarunkowania historyczne kształtowały wielokulturowość i wielonarodowość raciborszczyzny, na której od wieków współżyją mieszkańcy pochodzenia polskiego (śląskiego), niemieckiego oraz morawskiego (czeskiego)

Rys historyczny

• 1 maja 1816 – formalnie powstał powiat raciborski, w ramach reorganizacji Państwa Pruskiego,
• 4 lutego 1920 – część powiatu raciborskiego, Kraik hulczyński (cz. Hlučínsko, niem. Hultschiner Ländchen), została przekazana Czechosłowacji,
• 1921 – po zakończeniu I wojny światowej na Górnym Śląsku przeprowadzony został plebiscyt, w wyniku którego powiat raciborski został podzielony. Jego wschodnia część znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej, zachodnia w granicach Niemiec. 30 maja 1921 polska część powiatu raciborskiego została przyłączona do powiatu rybnickiego,
• 2 października 1938 – wkroczenie wojsk niemieckich na Kraik hulczyński,
• 30 października 1938 – Kraik hulczyński został przyłączany do powiatu raciborskiego w rejencji opolskiej w ramach Okręgu Rzeszy Śląsk,
• czerwiec 1942 do 1945 – istniało 5 obozów dla Polaków (Polenlager) w powiecie raciborskim,
• 31 marca 1945 – Armia Czerwona zajęła Racibórz, paląc go w czasie walk. Żołnierze radzieccy, w ramach rewanżu, celowo zniszczyli 85% całej zabudowy. Pozostała część powiatu została zajęta przez wojska radzieckie w drugiej połowie kwietnia 1945 roku,
• 9 maja 1945 – polska administracja objęła władzę na ziemi raciborskiej i czechosłowacka administracja objęła władzę na ziemi hluczyńskiej,
• 1967 – utworzono miasta Kuźnia Raciborska,
• 1975 – powiat raciborski został przeniesiony z województwa opolskiego do województwa katowickiego, a powiaty, jako jednostki administracyjne zostały zlikwidowane,
• lipiec 1997 – tereny powiatu raciborskiego nawiedziła powódź tysiąclecia,
• 2001 – przywrócono prawa miejskie Krzanowicom,
• 1 stycznia 1999 – powiat raciborski został reaktywowany.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Krzyżanowice

• pałac z XVIII wieku wraz z budynkiem bramnym należący w przeszłości m.in. do rodziny Lichnowski. W pałacu przebywali m.in. Franciszek Liszt i Ludwik van Beethoven. Obecnie dom opieki dla upośledzonych prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek.

Kuźnia Raciborska

• kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny
• cmentarz z końca XIX w.

Tworków

• kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, perła śląskiego baroku, zachowane i wyeksponowane sarkofagi z XVII wieku.

Racibórz

• odbudowywany Zamek Piastowski z unikalną Kaplicą Zamkową pw. św. Tomasza Becketa z XIII wieku
• gotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP
• rezerwat leśno-stawowy „Łężczok”
• Arboretum Bramy Morawskiej
• Rynek z Kolumną Maryjną z 1727 roku oraz kościołem św. Jakuba
• Muzeum prezentujące m.in. ekspozycje:
  • „Rok obrzędowy na Górnym Śląsku
  • „W Krainie Ozyrysa” z mumią Egipcjanki
  • „Dawne techniki dentystyczne”
• Kościół Ducha Świętego z 1334 roku, obecnie muzeum, w kościele oprócz aktualnych wystaw można zobaczyć freski z 1635 roku, przedstawiające adorację błogosławionej Eufemii i Zesłanie Ducha Św.
• Baszta więzienna z fragmentem zachowanych murów miejskich.

Rudy

• dawne Opactwo Cysterskie
• Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Rudach
• Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach

Wybrane imprezy kulturalne

• styczeń:
  • Regionalne Kolędowe Spotkania Wspólnot Śpiewaczych (Racibórz)
  • Powiatowy Przegląd Inscenizacji Bożonarodzeniowych „Pójdźmy do Betlejem”
• luty:
  • Biesiada Śląska Szkół Specjalnych „Bajtel Gala” (Racibórz)
  • Biesiada Śląska (Krzyżanowice)
• marzec:
  • Międzynarodowy Przegląd Teatrzyków Przedszkolnych (Tworków, gm. Krzyżanowice)
  • Procesje konne w Poniedziałek wielkanocny (Racibórz-Sudół, Pietrowice Wielkie, Bieńkowice gm. Krzyżanowice)
• kwiecień:
  • Targi ekologicznego ogrzewania (Pietrowice Wielkie)
  • Ogólnopolski Festiwal Ekologicznej Piosenki i Wiersza dla Dzieci i Młodzieży Szkolnej w Raciborzu
• maj
  • Festyn majowy (Nędza)
  • Festiwal Państwowych Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych KOWADŁO (Kuźnia Raciborska)
  • Międzynarodowy Koncert poświęcony pamięci Beethovena i Liszta (Krzyżanowice)
• czerwiec
  • Święto Pieśni Chóralnej „Trojok Śląski” w Rudach
  • Dzień Opavy w Raciborzu
• sierpień
  • Międzynarodowa impreza kolarska (Racibórz)
• wrzesień
  • Dni Raciborza
• październik
  • Ogólnopolski Konkurs Plastyczny „Barwy Jesieni” (Racibórz)
  • Raciborski Przegląd Pieśni Religijnej „Spotkałem Pana”
• listopad
  • Festiwal Pieśni Chóralnej do słów Eichendorffa
• grudzień
  • Gwiazdka Serc (Racibórz)

Administracja

Miasto jest członkiem Związku Subregionu Zachodniego i należy do Euroregionu Silesia. Racibórz jest stolicą Euroregionu.

Powiaty partnerskie

• Powiat Märkisher
• Hrabstwo Wrexham Borough
• Rendsburg
• Powiat kędzierzyńsko-kozielski