Mnichów (województwo świętokrzyskie)

Mnichów – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Jędrzejów na trasie Kraków – Warszawa 7E77 .

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Mnichów nie jest typową wsią o strukturze zatrudnienia w rolnictwie. Wiele ludzi znajduje zatrudnienie w pobliskich miastach (Jędrzejów, Kielce), a także w samym Mnichowie w którym funkcjonuje kilka zakładów pracy w tym największy: Dom Pomocy Społecznej dla dzieci i kobiet niepełnosprawnych. Zatrudnienie znajduje tam ok. 100 osób.

W Mnichowie w okresie wakacji odbywają się festyny. W roku 2006 Mnichów był gospodarzem dożynek Gminy Jędrzejów.

Zabytki

• Kościół drewniany pw. św. Szczepana Diakona, wzniesiony prawdopodobnie w latach 1765–1770. Jest to prawdopodobnie jedyny ocalały w Europie kościół drewniany z wystrojem rokokowym. Podając daty powstania kościoła wymienia się rok 1731 i 1754, choć akt fundacji pochodzi dopiero z 13 lutego 1770 r. Za fundatora kościoła uważa się księdza Macieja Łubieńskiego (późniejszy archidiakon krakowski oraz dziekan gnieźnieński), który był właścicielem dóbr ziemskich w Mnichowie w tamtych czasach. Inne źródła podają jako fundatora Stefana Dunin Wąsowicza ze Smogorzowa. Pierwsze zachowane dokumenty to pochodząca z 1819 r. wzmianka o powstaniu cmentarza. Kościół św. Szczepana w Mnichowie jest wykonany z drewna modrzewiowego. Jest zwrócony ścianą ołtarzową w stronę wschodnią i ma plan krzyża łacińskiego. Wewnątrz kościoła znajduje się rokokowy ołtarz wykonany z drewna modrzewiowego. Zachowała się również XVIII-wieczna zasuwa ołtarzowa. W jej górnej części przedstawiona jest Święta Trójca, na dolnej zaś Święci Męczennicy: Maciej oraz patron Kościoła Święty Szczepan. Wyposażenie kościoła rokokowe. Znajduje się tu m.in. kapitel kruchty wykonany w XII wieku, a wykorzystywany obecnie jako kropielnica. Z drzewa lipowego wykonane są: ambona, chrzcielnica, konfesjonał oraz zdobiące barokowy chór figury. Kolumny, które podpierają chór, mają stylizowane głowice korynckie. Organy świątyni ozdobione są rokokowym ornamentem. Pod murami świątyni znajdują się murowane podziemia, w których jeszcze kilkanaście lat temu odbywały się nabożeństwa.
• Dzwonnica drewniana ośmiokątna przy kościele św. Szczepana – jej rok powstania określa się na 1758, na co dowodem jest chorągiewka z tą datą, którą dawniej ten budynek był zakończony. W dzwonnicy znajdują się dwa dzwony, które w czasie II wojny światowej były ukryte przed Niemcami. Na dużym dzwonie znajduje się napis: "SOLI DEO GLORIA, ME FELIT CARL GOTFRID ANTONI", rysunek – symbol Opatrzności Bożej oraz rok 1784. Na mniejszym dzwonie napis jak na pierwszym, rysunek oraz litery M.B. z rokiem 1784.
• Park z aleją lipową wpisaną do rej. zabytków w 1957 roku.

Turystyka i rekreacja

• Stadnina koni ze szkółką jeździectwa,
• Dyskoteka (w siedzibie OSP Mnichów)
• Trasy rowerowe po lasach leśnictwa w Mnichowie.
• Specjalne miejsca na ogniska w lesie: "Postój Stanisław", "Biwak Michał" (ławeczki, miejsce na ognisko, zadaszona część)
• Restauracja na pobliskim parkingu.
• Koło Gospodyń Wiejskich – możliwość zapisania się do zespołu "Mnichowianki".
• Dąb "Mnich" – jego wiek szacuje się na ok. 500-700 lat. Jak legenda głosi wyrósł on w miejscu bohaterskiej śmierci założyciela osady Mnichów – mnicha Rotwalda, który zginął w obronie miejscowej niewiasty przed zbójnikami. Obwód pnia na wysokości 1,3 m wynosi 7,1 m natomiast przy ziemi obwód ma długość 10,2 m. Posiada 5 konarów głównych.
• Stawy, znajdujące się w lesie w zachodniej części miejscowości. Swoje siedliska mają tam dzikie kaczki, łabędzie a także czaple. Na dopływającym do stawów strumyku swoją tamę zbudowały bobry.
• Na obszarze wsi można znaleźć kapliczki przydrożne np. kapliczka przedstawiająca postać Najświętszej Maryi Panny ufundowana przez Bronisława Mikutowicza w 1905 roku.

Edukacja

W Mnichowie funkcjonuje publiczna szkoła podstawowa.

Podział administracyjny

Mnichów jest podzielony na kilka osiedli. Największym z nich są Górki. Pozostałe to: Nowa Wieś, Stara Wieś, Zakościele, Podlesie, Przyszosie i Zaogrodzie.

Postacie związane z Mnichowem

• Ksiądz Jan Śliwakowski – proboszcz parafii Mnichów w latach 1934-1960. W czasie II wojny światowej narażając własne życie ukrywał Żydów w kościele i na plebanii.
• Józef Kalasanty Wąsowicz z Mnichowa – uczestnik insurekcji kościuszkowskiej
• Wacław Janiszewski (ur. 22 lutego 1940 w Mnichowie) – kompozytor, autor kilkudziesięciu kompozycji i opracowań wydanych przez Polski Związek Chórów i Orkiestr w Warszawie. Zdobywca wielu prestiżowych nagród. Jedną z nich jest I nagroda na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim w 1974 roku.
• Wacław Jaskłowski (1877-1937) – prawnik i historyk, osiadły w odziedziczonym po ojcu Mnichowie, przez wiele lat zajmował stanowisko sędziego gminnego i grodzkiego w Jędrzejowie. Wszechstronnie wykształcony, był autorem kilku prac, które do dziś zachowały swoją wartość – m.in. Sprawa dziedziczenia gospodarstw wiejskich w woj. kieleckim, O potrzebie reformy spadkobrania z dziedziny prawa, oraz Wieś Mnichów w powiecie jędrzejowskim, Udział województwa krakowskiego w powstaniu listopadowym i Żarnowiec i jego okolice z dziedziny historii i etnografii.
• Ignacy Humnicki (ur. 5 lutego 1798 w Mnichowie, zm. 15 maja 1864 w Krakowie) – polski dramatopisarz.

Ciekawostki

• Sporządzone na podstawie przekazów ludności:
  • Na terenie wsi Mnichów pod koniec I wojny światowej żołnierze austriaccy zakopali cenny skarb, obawiając się straty łupów na rzecz nieprzyjaciela.
  • (XVIII–XIX w.) Między kościołem a zbrojownią (znajdującą się wg opowiadań pod dzisiejszym "Starym Sadem") rozpościerał się podziemny korytarz służący do ucieczki z kościoła.
  • Pierwszy kościół osady Mnichów znajdował się w zupełnie innym miejscu niż kościół św. Szczepana. Stał on 2 km na północny zachód od dzisiejszego położenia kościoła. Niestety pożar w XVIII wieku strawił całą świątynię. Do dnia dzisiejszego nie pozostały żadne ślady po tym obiekcie oprócz dołu na górce, którą zwykło się nazywać "Kościółkiem".
• Źródła wzmiankują istnienie tu dawniej otoczonego wodą obronnego zameczku. Obecnie nie ma po nim śladu.