Jeleniów (województwo świętokrzyskie)

Jeleniów – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Nowa Słupia.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego. Miejscowość położona jest u podnóża Góry Jeleniowskiej (inaczej Zamkowej) – jednego z najważniejszych wzniesień Gór Świętokrzyskich.

Historia

Pierwsze wzmianki o Jeleniowie pochodzą z 1413 r. Nazwa wsi pochodzi od zwierzyny, która dominowała na tym terenie.

W czasach I Rzeczypospolitej Arianie mieli tu swoją kaplicę.

W późniejszym czasie wybudowano tu zespół parkowo-dworski, z którego do dziś zachowały się ruiny spalonego w czasie II wojny światowej dworu z I połowy XVIII w., ruiny wzniesionej w XIX w. kaplicy parkowej oraz dawne budynki gospodarcze i mieszkalne dla pracowników folwarcznych. Dwór ten upodobał sobie Stefan Żeromski, który często przebywał w Jeleniowie, gdzie spotykał się z Walentym Gibałą.

Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego, Jeleniów był wsią i folwarkiem nad rzeką Pokrzywianką w powiecie opatowskim, gminie Grzegorzewice, parafii Słupia Nowa. Leżał w odległości 23 wiorst od Opatowa. Posiadał przytułek dla biednych i kalek (wraz z kaplicą), szkołę początkową oraz młyn wodny. Pod koniec XIX wieku w Jeleniowie było 58 domów, 433 mieszkańców, 1166 mórg ziemi dworskiej oraz 495 włościańskiej.

Według Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, folwark Jeleniów wraz z realnościami Baranochy, osadą młynarską Dymarka, wsiami Jeleniów i Wojciechowice (dawniej także z przynależnymi im nomenklaturami: Kończany, Podleszany, Nowiny oraz Wystawki) leżał w odległości 7 wiorst od Łagowa. Rozległość folwarku szacowano na 1115 mórg, z czego 476 mórg stanowiły grunty orne i ogrody, 96 mórg – łąki, 5 mórg – pastwiska, 3 morgi – tereny wodne, 503 morgi – lasy, 21 mórg – zarośla, a 11 mórg – nieużytki i place. Folwark liczył 1 budynek murowany i 12 drewnianych; stosowano tam płodozmian 8-polowy. We wsi Jeleniów mieszkało wówczas 38 osadników (posiadających 466 mórg gruntu), a we wsi Wojciechowice – 15 (z 76 morgami gruntu).

Zobacz też

• Jeleniów, Jeleniewo

Bibliografia

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880-1885, Tom III, s. 557.