Skorków

Skorków – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Krasocin.

W latach 1975−1998 miejscowość położona w województwie kieleckim.

Obecny ulicowy układ wsi zaprowadzony został po uwłaszczeniu chłopów w drugiej połowie XIX wieku. Wieś zajmuje powierzchnię 425 ha.

Nazwa wsi

Etymologia słowa Skorków nie jest do końca zbadana. Niegdyś wieś nazywano Skórkowem stąd przypuszczenie, że nazwa pochodzi od czynności korowania drzewa. Najprawdopodobniej jednak jest to staropolska nazwa dzierżawcza - nazwisko założyciela i pierwszego właściciela osady o przydomku Skorek.

Historia

Przez długie wieki wieś powiązana była z niegrodowym starostwem małogoskim. Skorków po raz pierwszy pojawia się w źródłach pisanych w 1508 roku. W rejestrach poboru łanowego wieś występuje jako dzierżawa królewska w posiadaniu rodziny Slanków (Słąków). Najprawdopodobniej przeszła w ich majątek 9 sierpnia 1440 roku. Wtedy to w Budzie król Władysław III Warneńczyk przekazał pod zastaw Mikołajowi Slance Małogoszcz wraz z przyległymi wsiami Cieślami, Leśnicą i zapewne Skorkowem. Wkrótce Mikołaj Slanka poległ w bitwie pod Warną, a królewski zastaw odziedziczył jego syn Piotr Słąka. Pod jego zarządem dobra małogoskie zaczęły przynosić znaczne dochody. Ze Skorkowa Słąka czerpał drewno, miód, smołę i skóry, którymi następnie handlował w Krakowie i Gdańsku.

Szybki rozwój osady zahamowany został przez działania synów Piotra Słąki - Mikołaja i Piotra. Obłożyli oni chłopów i mieszczan większymi ciężarami feudalnymi, co między innymi spowodowało ucieczkę dwóch skorkowskich kmieci. Mimo to w tym czasie wieś wraz z przyległymi Leśnicą i Cieślami oszacowana była na ogromną sumę 2000 grzywien.

Pomiędzy rokiem 1508, a 1540 we wsi wybudowano karczmę.

Z opisu księgi uposażeń arcybiskupstwa gnieźnieńskiego Jana Łaskiego wynika iż, dziesięcinę w wysokości 5 grzywien mieszkańcy Skorkowa dostarczali do oddalonych o 25 kilometrów Chęcin na rzecz prebendariusza tamtejszej kaplicy zamkowej.

Po Slankach właścicielem tenuty małogoskiej, a w tym Skorkowa, został kasztelan sandomierski i podskarbi koronny Stanisław Sobek z Sulejowa. W tym okresie ludność wsi zajęła się dodatkowo eksploatacją złóż miejscowego marmuru szarego na potrzeby chęcińskich kamieniarzy. W latach 1595-1617 mieszkańcy Skorkowa brali udział w budowie kościoła w Małogoszczu.

Na przełomie XVI i XVII wieku właścicielami Skorkowa byli Kłoczewscy, m. in. Anna Kłoczewska (Kłoczowska), która na mocy dekretów królewskich z 4 kwietnia 1601 roku przeprowadziła w listopadzie tego roku sypanie kopców granicznych między dobrami królewskimi w tym Skorkowem, a dobrami parafii małogoskiej i Kozłowem należącym do Mikołaja Kozłowskiego.

Spustoszenia dokonane przez potop szwedzki nie ominęły Skorkowa. We wsi pozostało 11 kmieci (1660), jednak tylko trzech było zdolnych by gospodarować na zasiedlonej roli. Pozostali wraz z rodzinami znaleźli się na utrzymaniu dworu. Otrząsanie się ze skutków najazdu było spowalniane przez ogólny kryzys w jakim znalazła się Rzeczpospolita po wojnie ze Szwecją.

W 1682 roku Skorków nawiedziła klęska nieurodzaju. Pomimo, że pola stały puste szlachta jak i kler nie zaprzestały ściągania od chłopów powinności feudalnych (ksiądz Orłowski, proboszcz małogoski, zaległą dziesięcinę ściągał w latach następnych). Powodowało to protesty i chłopskie wystąpienia.

W 1775 roku we wsi żyło 12 rodzin chłopskich, posiadających gospodarstwa półłanowe oraz 5 zagrodników. Kmieci obowiązywała pańszczyzna sprzężajna 4 dni tygodniowo, zaś zagrodników pańszczyzna piesza, 3 dni tygodniowo. Ponadto z gospodarstw półłanowych płacono dworowi roczny czynsz 10 groszy i oddawano 2,5 korca owsa, jednego kapłona oraz 8 jajek.

W 1789 roku Skorków liczył 14 gospodarstw kmiecych, które łącznie zajmowały 8,5 łanów.

W roku 1827 we wsi znajdowało się 27 domostw.

22 września 1944 roku partyzanci wysadzili zerwali w Skorkowie tor kolejowy na linii Kielce-Włoszczowa. Spowodowało to siedmiogodzinną przerwę w ruchu na tym odcinku.

Od roku 1949 w Skorkowie działa Ochotnicza Straż Pożarna.

W roku 1968 wieś została zelektryfikowana, a w 1984 zwodociągowana.

Szkolnictwo

Pierwsza placówka elementarnej oświaty w Skorkowie powstała w latach 60. XIX wieku. Dowiadujemy się o tym z relacji skorkowian spisanych w 1946 roku przez ówczesnego dyrektora szkoły Stanisława Adamczyka.

Była to szkoła jednoklasowa borykająca się z dużymi trudnościami, m. in. brakiem budynku szkolnego. Dopiero około roku 1890 przekazano na cel szkoły budynek po karczmie wraz z gruntem. Kierownikiem tej placówki do 1917 roku był Antoni Buller, który zapisał się w pamięci mieszkańców Skorkowa jako świetny pedagog. Przeprowadził zadrzewianie terenu szkolnego, a także założył ogródek owocowy i wzorcowe gospodarstwo dla praktycznej nauki uczniów.

W czasie rewolucji 1905-1907 z żądaniami wobec władz rosyjskich wystąpiła także ludność Skorkowa. Wyrazem tego była podjęta przez radę szkolną uchwała o nauczaniu w języku polskim.

Szkoła nie przestała funkcjonować w okresie zawieruchy wojennej 1914-1918. Stan szkoły był fatalny, a postanowienie Dozoru Szkolnego w Skorkowie z roku 1922 o budowie nowej szkoły nie zostało wprowadzone w życie na skutek trudności finansowych. Jedynym ratunkiem były remonty: budowa nowej ściany zachodniej w 1925 roku i założenie nowego zadaszenia z blachy w latach 1930-1931. Starania o budowę nowej szkoły przekreśliła II wojna światowa.

Od 1999 roku szkoła podstawowa w Skorkowie liczy 6 klas. Uczniowie starsi uczęszczają do gimnazjum w Bukowie.

Rozwój liczebny ludności

• 1789 r. – 201 osób
• 1827 r. – 207 osób
• 1921 r. – 584 osób
• 2005 r. – 650 osób
• 2006 r. – 641 osób