Franknowo

Franknowo (niem. Frankenau) – wieś warmińska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany.

Do 1954 roku siedziba gminy Franknowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś oddalona 6 km na północny wschód od Jezioran w kierunku Bisztynka, licząca obecnie około 660 mieszkańców. Położona jest malowniczo w krajobrazie polodowcowym. Szczególna jest tu forma moreny wysoczyzny falistej.

Niedaleko miejscowości znajduje się zlewnia czterech dopływów Łyny: Wasąga, Kirsny, Symsarny i Pisy. W okolicy znajduje się wysokie wzniesienie pokryte lasem iglastym. Mieszkańcy nazywają je "Górą Zamkową" (według legendy stał tam kiedyś zamek).

Obecnie we wsi funkcjonują: punkty usługowe, poczta, remiza strażacka, bank spółdzielczy, zlewnia mleka, sklepy, sala dyskotekowa. W latach wcześniejszych działała rada gminy, koło gospodyń wiejskich, funkcjonowała kawiarnia. Wieś ma wodociąg, ale nie ma jeszcze kanalizacji.

Historia

Wieś lokował 3 grudnia 1346 wójt biskupi Brunon z Lutr na 91 włókach, w tym było: 74 włók czynszowych na prawie chełmińskim, 10 włók sołeckich, 6 kościelnych i 1 włóka wolna. Zasadźcą był Prus Heinko. W czasie wojny trzynastoletniej i ponownie w trakcie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521, wieś została w dużym stopniu zniszczona. W połowie XVI w. wieś zasiedlono ponownie. W 1688 we wsi było: 23 chłopów, sołtys, 4 zagrodników. W 1785 Franknowo zamieszkiwali Niemcy. We wsi oprócz budynków mieszkalnych były dwie karczmy, kuźnia i stajnie. W 1820 mieszkały tu 455 osoby, natomiast w 1939 – 927. Po II wojnie światowej zaczęła napływać do wsi ludność różnych narodowości – Polacy z dawnych kresów oraz Polski Centralnej, Ukraińcy. Obecnie we Franknowie mieszka 660 osób.

Zabytki

• Kościół (zabytek trzeciej klasy) zbudowany w XIV w. Uległ on zniszczeniu podczas wojny trzynastoletniej. Został odbudowany w 1565, a w 1581 konsekrował go biskup Marcin Kromer, na cześć przeniesienia tu relikwii św. Stanisława i św. Katarzyny. W 1751 wzniesiono nową świątynię dzięki fundacji biskupa warmińskiego A.S. Grabowskiego. W 1843 r. zawaliło się sklepienie kościoła. W 1845 założono drewniany sufit. Ołtarz główny pochodzi z 1751, mieści się w nim obraz św. Stanisława wraz z Bolesławem Śmiałym i jego rycerzami, namalowany przez Józefa Korzeniewskiego. Kościół jest zabytkiem trzeciej klasy.
• Warmińskie kapliczki z XIX i XX w. Łącznie jest ich 8 i są w większości otynkowane
• Krzyże przydrożne,
• cmentarz z zabytkowymi grobami oraz pomnikami cmentarnymi
• Budynek szkoły, wcześniej była szkołą parafialną.
• Budynki mieszkalne i gospodarcze,
• budynek dawnej stacji kolejowej, (obecnie nieczynna) zaadaptowany na cele mieszkalne.

Bibliografia

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom II (str. 403 - hasło Franknowo), Warszawa, 1881
• Rzempołuch A., Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Agencja Wyd. "Remix", Olsztyn, 1993.
• "Biskupiec z dziejów miasta i powiatu", wyd. "Pojezierze" – Olsztyn 1969.

Szlaki rowerowe

• Żółty szlak rowerowy (Jeziorany - Tłokowo - Kramarzewo - Franknowo - Modliny - Ustnik - Wójtówko - Jeziorany), 24 km.