Tłokowo

Tłokowo (niem. Lokau) – wieś warmińska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś położona jest w odległości ok. 1,5 km na północ od Jezioran na trasie Jeziorany-Bisztynek, licząca obecnie 247 mieszkańców, zlokalizowane są tutaj 55 gospodarstwa domowe. Dawniej była to wieś typowo rolnicza, obecnie rolnictwo odgrywa coraz mniejszą rolę. W uprawach dominują wielohektarowe uprawy intensywnego rolnictwa, z enklawami użytkowanych pastwisk i drobnymi zbiornikami wodnymi, najczęściej o charakterze okresowym. Na wschód od wsi nasyp nieczynnej linii kolejowej (linia z Jezioran). Poza zwartą zabudową wiejską występują także siedliska w zabudowie kolonijnej. We wsi urodził się biskup warmiński Andrzej Thiel (1825-1908).

W Tłokowie znajduje się (od XVII w.) sanktuarium ku czci Świętego Rocha.

W pobliżu znajduje się jezioro Rink, którego nazwa pochodzi prawdopodobnie od legendy o zatopionym orszaku weselnym i młodej parze, która zginęła wraz z orszakiem weselnym pod taflą lodu (nazwa jeziora pochodziłaby według tej legendy od zatopionych obrączek młodej pary). Obecnie mieści się tu kąpielisko z parkingiem – miejsce rekreacji użytkowane głównie przez ludność z Jezioran.

Historia

Tłokowo zostało założone przez biskupa warmińskiego Eberharda z Nysy w 1318 r. (według innych źródeł powstała w 1321) na ziemi pruskiej Tlocovia, na 67 włókach. Zasadźcą był Ludwig. Rozwój wsi zatrzymały zniszczenia w wyniku wojny trzynastoletniej, przywilej lokacyjny został nadany ponownie w 1476 r. przez biskupa warmińskiego Mikołaja Tungena. W 1402 r. kościół otrzymał przywilej papieski na odpusty.

W drugiej połowie XX wieku we wsi funkcjonowała świetlica, która pełniła funkcję kulturalno-oświatową i była miejscem spotkań dzieci i dorosłych. Odbywały się tu między innymi konkursy kulinarne. Obecnie pomieszczenia świetlicy przeznaczone są do użytku prywatnego.

Zabytki

• Gotycki kościół pw. św. Jana Chrzciciela, wybudowany w latach 1370-1390, przebudowany w 1500 r. Zachowały się tu resztki unikalnej dekoracji maswerkowej rytej w tynku, malarski wystrój wnętrza, ołtarz główny z 1702 r. z obrazem św. Jana Chrzciciela, ufundowany przez rodzinę Stanisławskich, herbu Sulima, lewy ołtarz boczny późnorenesansowy z gotyckimi rzeźbami z XV i XVI w. (św. Katarzyna i św. Barbara), ambona późnorenesansowa bogato zdobiona, prawy ołtarz barokowy wyzłocony pochodzący z XVII w., posiadający bogatą dekorację akantową, zabytkowe obrazy, ponadto unikalne antepedium kurdybanowe z końca XV w. Szczyt wschodni zdobiony czterema rzędami blend ostrołukowych. Przy kościele ocalała też drewniana wieża.
• Barokowy kościół św. Rocha (sanktuarium na Warmii, do którego przybywają liczne pielgrzymki). Powstanie obiektu związane z legendą o znalezieniu w lesie w 1652 r. puszki z Najświętszym Sakramentem. Wybudowano tu najpierw kaplicę, a w roku 1665 rozbudowano. Kościół był najpierw poświęcony Świętemu Sakramentowi, a po panującej na Warmii dżumie św. Rochowi. Świątynia została konsekrowana przez biskupa Ignacego Krasickiego w dniu 20 września 1790 r. W II poł. XIX w. kościół został powiększony i stał się miejscem pielgrzymkowym, nazywanym z niem. Waldkirche (kościół w lesie). Ołtarz rokokowy skradziony w 1974 r. Obecnie budynek kościoła jest w złym stanie technicznym. Świątynia wymaga remontu. Nabożeństwa odbywają się raz w roku, w dniu św. Rocha – 16 sierpnia. Do zabytków zaliczany jest także krucyfiks barokowy znajdujący się obok kościoła z datą na cokole 1777.
• kapliczki (w tym śródpolne).

Wykonane badania archeologiczne wskazują na wcześniejsze osadnictwo. Odkryto m.in. pozostałości 20-metrowego pomostu z pni brzozowych, w wykopie znajdującym się na terenie dawnego jeziora. Znaleziono także kilka tajemniczych przedmiotów różnej wielkości. Prawdopodobnie odkryte obiekty pochodzą z 10500-11000 lat p.n.e., z końca starszej epoki kamienia. Innym znaleziskiem jest harpun pochodzący sprzed 9 tys. lat.

Bibliografia

• Darmochwał T., Rumiński M. J., 1996. Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok
• Rzempołuch A., 1993. Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wyd. "Remix", Olsztyn
• Opis wsi na stronie Domu Warmińskiego