Dmusy

Dmusy (niem. Dmussen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Wieś powstała w ramach kolonizacji Wielkiej Puszczy. Wcześniej był to obszar Galindii. Wieś ziemiańska, dobra służebne w posiadaniu drobnego rycerstwa (tak zwani wolni, ziemianie w język staropolskim), z obowiązkiem służby rycerskiej (zbrojnej). W XV i XVI w. wieś w dokumentach zapisywana jako: Demssen, Dimusse, Dmussen, Mussawisches, Tzwellin, Scwallin aus dem Rasintzischen, w tym czasie należała do parafii w Drygałach.

Wieś służebna lokowana w 1495 (lecz założona wcześniej) na 10 łanach (wg innych źródeł na 20 łanach ) na prawie magdeburskim, przez komtura bałgijskiego Hieronima von Gebesattel, nadana krewnym: Michałowi Grabowskiemu, Stanisławowi Myszce, Jakubowi i Mikołajowi Dmusom oraz Mikołajowi Cwalinie, z obowiązkiem połowy służby zbrojnej. Uzupełnieniem nadania były 3 łany łąk, położonych między Lisami i Lipińskmi. Później z dóbr Dmusy powstały dwie osady Dmusy i Pełki. Pełki jeszcze w 1454 stanowiły część dóbr wsi Dmusy.

Szkoła została założona w 1737 r. W 1935 r. w szkole, do której uczęszczało 83 dzieci, uczyło dwóch nauczycieli. W 1938 r., w ramach akcji germanizacyjnej, zmieniono urzędową nazwe wsi na Dimussen. Według spisu z 1939 r. we wsi mieszkało 266 osób.

Bibliografia

• Grzegorz Białuński: Kolonizacja Wielkiej Puszczy (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie). Olsztyn, OBN, 2002, 237 str., ISBN 83-87643-97-1, ISSN 0585-3893
• Pisz. Z dziejów miasta i powiatu. Wyd. Pojezierze, Olsztyn 1970 r.