Klon (powiat szczycieński)

Klon – (dawniej Liebenberg) wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi, znajdująca się przy szosie Wielbark-Rozogi. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

Wieś mazurska, założona na planie ulicówki z zachowaną, zabytkową zabudową drewnianą, pochodzącą z końca XIX i początku XX w. oraz murowanym kościołem.

Historia wsi

Wieś założona w ramach osadnictwa szkatułowego, lokowana w 1654 r. na 56 włókach chełmińskich. W XVIII w. większość mieszkańców stanowili katolicy. Dopiero później wzrosła liczba ewangelików. W 1730 r. we wsi były 64 gospodarstwa rolne. Natomiast w połowie XIX w. we wsi było 128 domów. W tym czasie Klon należał do najludniejszych wsi w tej części Mazur. W 1730 w sprawozdaniu starosty szczycieńskiego podpułkownika von Gaudeckera na temat oświaty, w wykazie szkół wiejskich ujęta jest szkoła w Klonie. Po powstaniu styczniowym we wsi osiedliło się kilku powstańców, prześladowanych przez władze carskie. Pożar z roku 1893 zniszczył znaczna część wsi. Kolejne duże zniszczenia przyniosła pierwsza wojna światowa.

Toeppen podaje za kroniką kościelną z Jerutek, że w Klonie działała sekta "świętych", która aby przedstawić ofiarę Izaaka zabijała dzieci. W bardziej obiektywny sposób od kroniki z Jerutek o sekcie "świętych" pisze F.S. Oldenberg (pastor luterański z Berlina) w "Zur Kunde Masurens" 1865. Nie potrafił on jednak określić genezy powstania tej sekty, a przypuszczalnie byli to epigoni braci polskich w Prusach.

Zabytki

• Katolicki kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Klonie wybudowano w 1861 (inne źródła podają rok 1866). Jest to budowla kamienna, z górna częścią z czerwonej cegły. Wieża z spiczastym dachem
• Budynek plebanii
• 40 zachowanych tu chałup z końca XIX wieku jest najcenniejszym w regionie oraz w skali kraju zespołem tradycyjnej zwartej drewnianej zabudowy.
• budynek drewnianej szkoły, położony na skraju wsi, o konstrukcji zrębowej z dwuspadowym dachem.
• Pomnik mieszkańców, poległych w czasie pierwszej wojny światowej, znajdujący sie przed szkoła.
• Kapliczka, znajdująca się przed kościołem
• Cmentarz z zachowanym, historycznym układem oraz zabytkowymi nagrobkami i krzyżami.

Bibliografia

• Max Toeppen "Historia Mazur", Wspólnota Kulturowa "Borussia", Olsztyn 1995, ISBN 83-900380-3-X.
• Iwona Liżewska, Wiktor Knercer: Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej. Olsztyn, Agencja Wydawnicza "Remix" s.c., 1998, 171 str., ISBN 83-87031-13-5