Lubanowo

Lubanowo (dawniej niem. Liebenow) – wieś w Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, w gminie Banie, nad rzeką Tywą, przy drodze wojewódzkiej nr 121 łączącej Gryfino i Myślibórz przez Banie. Wieś jest położona 5 km na północny zachód od Bań.

Wg danych z 2003 r. wieś miała 984 mieszkańców.

Do 2000 roku przez Lubanowo przebiegała linia kolejowa łącząca Chwarstnicę z Baniami.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie szczecińskim.

Historia

Wieś istniała w połowie XIII wieku w komturii templariuszy rureckich, na ten czas datujemy budowę istniejącego kościoła. W 1274 r. przy załagodzeniu sporów o Parsów wystąpił Jan de Leuenowe. Ponieważ poprzedził go na liście świadków proboszcz z Chojny, a obok też wystąpił Wilkin z Bartkowa (de Berticow), można przyjąć, że to rycerz lub sołtys z Labanowa, a nie przedstawiciel rodu rycerskiego Liebenowow znanego w księstwie pomorskim w tym czasie.

W sposób bezpośredni wieś pojawia się w 1330 r., gdy to templariusze nadali 27 łanów w lenno do „wspólnej ręki” braciom Eilhardowi i Janowi. Ci zakupili 8 łanów od wasali Jana Rudego, dawniej sołtysa w Święciu nad Odrą, 16 łanów od Jana i Henryka dawniej z Bań, synów zmarłego Hellenrechta „z Cmentarza”, 3 łany w Baniewicach kupione od Henryka i Arnolda Łysych. Dało to początek majątkowi szlacheckiemu. Kapituła kamieńska ok. 1370 r. miała prawo do daniny w zbożu z 64 łanów. W 1407 r. książę Świętobor I szczeciński nadał joannitom będę pieniężną z 6 łanów, dotąd pobieraną przez rodzinę Mörner z Chojny. Z młynem (Trzaski) wieś była potwierdzana joannitom w 1459 i 1487 r.

Pierwszym duchownym ewangelickim był Piper, po nim Kaspar Rehwinkel, Mateusz Rigeman, Bartłomiej Pribbernow z Trzcińska. Do parafii należał kościół filialny w Sosnowie. W 1571 r. wieś liczyła 61 łanów uprawianych przez sołtysa (4 łany) i 22 chłopskich; w 1603 i 1615 r. sołtys. i 21 chłopów (po 3 łany), 5 zagrodników, młynarz, kowal, karczmarz, kołodziej. Po zniszczeniach wojny trzydziestoletniej sołtys. (5 łanów) zorganizował folwark dołączając 21 łanów z siedmiu opuszczonych gospodarstw chłopskich. Obsadzonych było tylko 9 gospodarstw. W czasach szwedzkich własność Jana Adlera Salviusa, od którego po 1711 r. wieś wykupił margrabia Fryderyk Wilhelm.

Zabytki i obiekty historyczne

Kościół pw. Chrystusa Króla z ok. poł. XIII w. zlokalizowany w centrum wsi, po wsch. stronie drogi. Budowla orientowana, salowa, rozplanowana na rzucie prostokąta, bez wydzielonego odrębnie prezbiterium. Z wieżą w partii zach. tej samej szerokości co nawa. Ściany obwodowe ze starannie obrobionej granitowej kwadry o regularnym wątku. W ścianie zach. w partii podwieżowej zachował się portal ostrołukowy, trójskokowy z gzymsem wklęsłym w nasadzie łuku.

W ścianie płd. portal trójskokowy o łuku półkolistym. W elewacji wsch. trzy otwory okienne w partii dolnej (środkowe węższe i wyższe) o półkolistym wykroju, w partii zach. nad portalem trzy blendy o półkolistym wykroju. Podobnie rozwiązane otwory okienne elewacji podłużnych. Widoczne ślady zamurowanych otworów okiennych i drzwiowych. Na uwagę zasługuje również czarno-biały motyw szachownicy na kwadrze wmurowanej przy płd. narożniku elewacji wsch. (prawdopodobnie pierwotnie umieszczony przy portalu zach.). Wieża przebudowana w XVIII w., o konstrukcji ryglowej (odbudowana po zniszczeniach II wojny światowej bez barokowej latarni).

Wyposażenie : ocalał tylko jeden z trzech dzwonów odlanych dla kościoła w Lubanowie przez szczecińskiego ludwisarza Johanna Jacoba Mangolda w 1697 r. Relikty XVIII-wiecznego ołtarza, XIX-wieczna empora organowa. Świątynia jest obiektem zabytkowym wpisanym do Rejestru zabytków pod nr rej. 129 z 31.07.1956 r.

Cmentarz przykościelny na nieregularnej parceli wygładzonej kamiennym murem. W murze okazała XVIII-wieczna bramka flankowana przez dwie furty. Zachował się pomnik poświęcony mieszkańcom wsi, którzy zginęli w czasie I wojny światowej. Cmentarz ewangelicki ob. Komunalny w płd. Zachowała się aleja lipowa.

Zespół dworsko-folwarczny o metryce XIX-wiecznej, zlokalizowany poza wsią po jej płd.-zach. Nie zachował się dwór (spłonął w 1969 r.) i większość zabudowy folwarcznej.

Park podworski. Niewielki park romantyczny nawiązujący do wzorów angielskich założony ok. poł. XIX w. Zachował się cenny starodrzew komponowany: okazałe dęby, kasztanowce, magnolia, dąb czerwony, świerk kłujący odm. srebrzysta, jedlica.

Zabudowa wsi a szczególnie ryglowe stodoły z XIX w., budynki mieszkalne z licznymi detalami architektonicznymi z XIX i XX w., murowana remiza z drewniana wieżyczką obserwacyjną z początku XX w., kuźnia z 1921 r.