Golczewo

Golczewo (niem. Gülzow) – niewielkie miasto w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Golczewo. Położone na Równinie Gryfickiej, nad Jeziorem Okonim i Jeziorem Szczuczym i przepływającą przez nie rzeką Niemicą.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 2708 mieszkańców.

Położenie

Miasto znajduje się w północno-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego. Golczewo jest położone w południowo-zachodniej części Równiny Gryfickiej. W granicach administracyjnych miasta znajdują się dwa większe zbiorniki wodne: Jezioro Okonie i Jezioro Szczucze, przez które przepływa rzeka Niemica. Główna zabudowa Golczewa mieści się na wschodnich brzegach obu jezior.

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 7,42 km².

Częściami miasta są: Golczewko, Golczewo-Młyn i Rybaki. Układ miejski tworzą 29 ulice i 2 osiedla mieszkalne.

Golczewo położone jest przy drodze wojewódzkiej nr 106 (Rzewnowo - Stargard Szczeciński - Pyrzyce).

Do 1945 r. w prowincji Pomorze, w rejencji szczecińskiej. W latach 1946–1998 Golczewo należało do województwa szczecińskiego.

Historia

• IX wiek – nad jeziorami Górnym i Dolnym powstało grodzisko z chroniącą od południa dawne państwo Słowian – Wolin
• IX-XIII wiek – twierdza przekształcona została w solidny zamek, wokół którego powstała słowiańska osada
• XIV wiek – dokument z 15 lipca 1304 roku informuje o sprzedaży zamku przez dwóch rycerzy biskupowi kamieńskiemu za zgoda księcia szczecińskiego Bogusława IV
• 1405 r. – zamek przeszedł we władanie książąt pomorskich
• 1436 r. – książę szczeciński ponownie przekazuje zamek biskupom kamieńskim
• 1454 r. – synod biskupów w Golczewie
• 1520 r. – zamek kilkakrotnie był odwiedzany przez księcia Bogusława X
• 1684 r. – Golczewo wraz z całym biskupstwem przeszło się we władanie Marchii Brandenburskiej
• XVIII wiek – Golczewo spełniało wszystkie funkcje ośrodka miejskiego. Posiadało 40 domów, liczyło kilkuset mieszkańców. Trudnili się oni rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Liczne przywileje otrzymali tutejsi rzemieślnicy: krawcy, tkacze, siodlarze, kowale i płatnerze. Zamek uległ zniszczeniu, z opisu z 1784 roku wynika, że jest już kupą gruzów. Pozostała tylko wieża.
• XIX wiek – Miasto liczyło ponad 1000 mieszkańców (w roku 1876 - 1300). Zabudowa osady była była skrzyżowaniem budownictwa miejskiego z tradycyjną zabudową wiejską. W tym czasie odbywały się w Golczewie liczne targi na drewno, bydło i konie. Specyficzną cechą rzemiosła w tamtym czasie była produkcja łodzi dla potrzeb rybactwa z osad nad Zalewem Szczecińskim i Dziwną. Mieszkańcy trudnili się również spławem drzewa Niemicą.
• 1945 r. – podczas działań wojennych zniszczonych zostało 40 procent miasta, wiele zakładów przemysłowych i rzemieślniczych. Miejscowość została włączona do Polski. Jej dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. Przez krótki okres administracja polska używała nazw Goleszewo oraz Goliszewo, jednak ostatecznie ustaloną ją w obecnej formie.
• 1 stycznia 1990 r. – ze względu na miejski charakter funkcjonalno-przestrzenny, Golczewo uzyskało prawa miejskie.

Architektura

Zabytki

Przy skrzyżowaniu ulic Jedności Narodowej, Witosa i Zwycięstwa znajduje się XVI-wieczny kościół pw. św. Andrzeja Boboli. Tutejsza parafia jest siedzibą dekanatu.

Przy wyjeździe z Golczewa w kierunku Przybiernowa stoi wysoka na 33 m baszta - pozostałość po zamku biskupów kamieńskich, z przełomu XIII/XIV w. Znajduje się na niej punkt widokowy, z którego roztacza się widok na Jezioro Szczucze i Jezioro Okonie oraz okolice Golczewa.

Do rejestru zabytków został wpisany również teren osiedla.

Współczesność

W mieście znajdują się: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w którym działają poradnie podstawowej opieki zdrowotnej, poradnia ginekologiczno-położnicza, poradnia chirurgiczna oraz gabinet fizjoterapii Lecznica dla zwierząt, posterunek policji, dwa banki, urząd pocztowy. W mieście działają 3 placówki oświatowe: zespół szkół ogólnokształcących, gimnazjum oraz zespół szkolno-przedszkolny, w ramach którego działa szkoła podstawowa i przedszkole. Placówką kulturalną jest Miejska Biblioteka.

Turystyka

Szlaki turystyczne

• "Szlak przez "Las Golczewski" (o długości 15,5 km, szlak okrężny: Golczewo - rezerwat przyrody "Golczewskie Uroczysko" - Jezioro Żabie - zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Las Golczewski" - Kłęby (wschodni skraj wsi) - Jezioro Szczucze - Golczewo)
• "Szlak "Doliną Niemicy" (o długości 17,5 km, szlak okrężny: Golczewo - Jezioro Szczucze - Jezioro Okonie - Gadom - dolina Niemicy - Samlino - Gołogóra - Golczewo)

Ochrona przyrody

W Golczewie rośnie 5 drzew uznanych za pomniki przyrody. Na ogródkach działkowych przy ul. Miodowej (działka nr 393) rosną 4 buki czerwone o obwodach od 347 cm do 356 cm. Na cmentarzu niemieckim na działce nr 199 rośnie brzoza brodawkowata o obwodzie 478 cm.

• rezerwat przyrody "Golczewskie Uroczysko" - 3 km na wschód-północny wschód
• zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Las Golczewski" - 3 km na wschód-południowy wschód
• zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Las Samliński" - 1,5 km na północny zachód

Sport i rekreacja

Miejscowym zespołem piłki nożnej jest Ludowy Klub Sportowy "Iskra" Golczewo, utworzony 17 września 1946 roku. Zespół piłkarski posiada barwy klubowe zielono-niebiesko-żółte. Klub rozgrywa mecze na stadionie przy ulicy Krótkiej. W sezonie 2010/2011 "Iskra" Golczewo grała w A-klasie, grupie szczecińskiej. "Iskra" zajęła 1 miejsce przed Pomorzaninem Przybiernów i awansowała do klasy Okręgowej.

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców Golczewa wg danych z 31 grudnia 2008:

Administracja

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W Radzie Miejskiej w Golczewie zasiada 15 radnych. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy ul. Zwycięstwa.

Burmistrzowie Golczewa:

• Janusz Domański (1990 – 2006)
• Andrzej Jan Danieluk (od 2006)

Gmina Golczewo utworzyła jednostkę pomocniczą – "Osiedle Golczewo", które obejmuje miejscowości: Golczewo, Golczewo-Gaj i Sosnowice. Mieszkańcy tych trzech miejscowości na zebraniu ogólnym wyłaniają zarząd osiedla oraz jego przewodniczącego.

Mieszkańcy Golczewa wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Miasta partnerskie

• Joachimsthal