Przecław (województwo zachodniopomorskie)

Przecław (niem. Pritzlow) – osada w północno-zachodniej Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, w gminie Kołbaskowo. Miejscowość położona na Wzniesieniach Szczecińskich.

Obecnie na byłych terenach rolniczych w obszarze Przecławia rozwija się budownictwo mieszkaniowe (osiedle Zielone Pole), co w połączeniu z bliskością Szczecina powoduje liczne osiedlanie się tutaj osób zawodowo związanych z tym miastem.

Przy południowej części Przecławia przy linii kolejowej nr 409 znajduje się staw hodowlany.

Na terenie miejscowości rośnie karłowaty, ale mający aż 598 cm obwodu dąb Przecław. Pokrój drzewa przypomina dęby w średniowiecznej Anglii, które celowo formowano tak, aby korony były bardzo nisko osadzone. Ten zabieg powodował, że gałęzie z liśćmi zwieszały się prawie do ziemi, co ułatwiało dostęp bydłu, które w ten sposób wypasano. Przypuszcza się, że kasztelan Przecław posadził dąb właśnie w tym celu.

Transport

Na granicy Przecławia przebiega droga krajowa nr 13 na odcinku Szczecin – Kołbaskowo – Rosówek, która w pobliskim Kołbaskowie łączy się z autostradą A6 (Szczecin – Berlin).

Przecław posiada również bezpośrednie połączenie ze Szczecinem w postaci miejskiej linii autobusowej nr 81, biegnącej od Dworca Głównego w Szczecinie do Kołbaskowa oraz linii 83 kursującej z Placu Kościuszki w Szczecinie do Będargowa.

Historia

Początki osadnictwa na tym terenie sięgają przełomu VI–VII wieku. Nazwa osady wywodzi się od kasztelana Przecława, który przybyć miał na te ziemie wraz z Mieszkiem I. On też miał założyć sąsiednie wsie służebne: Warzymice, Smolęcin i Karwowo.

Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z 1240 roku i mówi o wzięciu przez księcia Barnima I Dobrego od biskupa kamieńskiego w lenno dziesięciny z dwudziestu gospodarstw. W roku 1243 książę Barnim I nadał najpierw część, a w roku 1277 całą wieś klasztorowi cysterek w Szczecinie. W roku 1291 miejscowy sołtys założył we wsi karczmę. Z tego samego roku pochodzi wzmianka o kościele, znajdującym się wówczas pod patronatem Jana Schele ze Szczecina, a przekazany mu przez klasztor cysterek w lenno.

Kolejne wzmianki pochodzą dopiero z XIX w., kiedy to majątkiem Przecław zarządzała rodzina Kraule, a później Kolbe. W zachodniej części miejscowości zachowały się fragmenty ówczesnej zabudowy folwarcznej, reszta uległa powolnej degradacji w latach powojennych.

W 1939 roku Przecław został włączony do Wielkiego Miasta Szczecina.

W latach 1946–1998 miejscowość położona była w województwie szczecińskim.

Infrastruktura

Przecław posiada kościół rzymskokatolicki parafialny pw. Nawiedzenia NMP. W miejscowości znajduje się urząd pocztowy.

W jednym z bloków mieszkalnych mieści się filia biblioteki gminnej, prowadząca działalność od 1980 roku. Filia posiada wypożyczalnię i kącik czytelniczy dla dzieci.

W północno-wschodniej części Przecławia zlokalizowana jest komunalna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o wydajności 2400 m³/d. Ścieki oczyszczone odprowadzane są do rowu melioracyjnego, który w rejonie Kurowa uchodzi do Kanału Kurowskiego.

Przecław znajduje się w rewirze komisariatu policji w Mierzynie.

Samorząd mieszkańców

Gmina Kołbaskowo utworzyła jednostką pomocniczą – sołectwo "Przecław". Jego teren obejmuje miejscowości Przecław i Smętowice. Ich mieszkańcy wyłaniają wspólnie na zebraniu wiejskim sołtysa. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka, która składa się minimum z 3 członków.

Oświata

Zespół Szkół w Przecławiu, obejmuje szkołę podstawową i gimnazjum, do których w roku szkolnym 2006/2007 uczęszczało 673 uczniów, a które zatrudniały łącznie 62 pedagogów. 1 września 1995 roku oddano do użytku nowy budynek szkoły i powołano placówkę oświatowa, następnie 1 września 2002 r. powołano do życia Zespół Szkół.W rok 2012 planowane jest oddanie nowego budynku szkolnego który będzie użytkowany jako Gimnazjum.Planowane jest także rozwiązanie Zespołu Szkół w Przecławiu i powołanie dwóch osobnych placówek oraz przedszkola publicznego.

W Przecławiu znajdują się dwa przedszkola : Happy Kids oraz Wyspa Malucha.

Sport

Swoją siedzibę ma tutaj Ludowy Klub Sportowy "Victoria 95" Przecław. Klub piłki nożnej powstał w 1995 roku i posiada barwy klubowe niebiesko-białe. W sezonie 2009/2010 zespół grał w IV lidze (grupie zachodniopomorskiej). Klub rozgrywa mecze na stadionie o pojemności 1200 miejsc, z czego 200 siedzących. Boisko posiada murawę o wymiarach 102 × 72 m.

Dawny kościół

Na terenie osady znajdował się kościół usytuowany w bezpośrednim sąsiedztwie przebiegającej przez osadę drogi. Była to świątynia salowa, orientowana, wzniesiona na planie prostokąta, bez wyodrębnionego prezbiterium i wieży zachodniej. Ściany wzniesiono z kwadr granitowych wiązanych zaprawą wapienną o grubości około jednego metra.

Fotografia archiwalna ukazuje dobrze zachowany pierwotny stan budowli. W elewacjach północnej i południowej osadzone były okna o ostrołukowych, rozglifionych na zewnątrz ościeżach w liczbie trzech lub czterech w każdej ze ścian. Przesłonięcie obiektu okalającym go murem nie pozwala stwierdzić czy w elewacji południowej (względnie północnej) znajdował się portal wejściowy. Na pewno istniało wejście zachodnie, do którego dostawiono w późniejszym okresie wieżę.

Najciekawszą jest elewacja wschodnia, w której znajdowały się prawdopodobnie trzy okna o znanym już ostrołukowym wykroju i rozglifionych ościeżach, tej samej wysokości. Odpowiadały im trzy smukłe blendy o ostrołukowych ościeżach umieszczone w szczycie w układzie piramidalnym.

Wieżę o planie kwadratu (5 x 5 m.) wtopiono częściowo w zachodnią elewację. Podzielona była gzymsem kordonowym na dwie wyraźne kondygnacje, kryte dachem namiotowym, przechodzącym następnie w ośmioboczną latarnię, zwieńczoną barokowym hełmem z iglicą, kulą i chorągiewką, na której figurowała data 1739 (data jej wzniesienia). Prawdopodobnie od zachodu znajdowało się wejście portalowe prowadzące do wnętrza świątyni. Zewnętrzne elewacje charakteryzowały się manierystycznym opracowaniem dolnych elewacji – wykrojem okien i obramieniem narożników.

Kościół został zniszczony podczas działań wojennych w 1945 roku, a później rozebrany. Obecnie jedynym śladem jego istnienia jest starodrzew okalający opustoszały plac kościelny z wyraźnym zarysem przebiegu muru, oraz kryjące się pod ziemią fundamenty.

Kościół posiadał nad wyraz bogate wyposażenie:

• ołtarz ambonowy z XVII wieku.
• rzeźbiony w drewnie anioł zawieszony nad chrzcielnicą.
• epitafium dla zmarłego w 1748 roku studenta prawa G.W. Zimmermanna.
• dwa lichtarze z prasowanej blachy mosiężnej o ośmiobocznej podstawie z 1696 roku.
• ośmioboczna, mosiężna misa chrzcielnicy z ornamentem roślinnym z 1690.
• XVI-wieczny kielich mszalny (pozłacane srebro), o gotyckim kształcie z sześcioboczną podstawą i nanitowanym krucyfiksem.
• puszka z pozłacanego srebra z 1725 roku.

Obecnie w centrum Przecławia znajduje się nowa, murowana świątynia zbudowana w latach 1992–93 według projektu Walentego Zaborowskiego.