Radochów

Radochów (niem. Reyersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lądek-Zdrój. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Położona przy głównej drodze z Kłodzka do Lądka, w dolinie rzeki Biała Lądecka, na wysokości ok. 390-430 m n.p.m. Liczy ok. 500 mieszkańców. Miejscowość ma charakter rolniczo-rekreacyjny. Stanowi punkt wypadowy do wycieczek w Góry Złote, Góry Bialskie i Masyw Śnieżnika. Posiada kilka baz noclegowych o charakterze agroturystycznym.

Historia

Wieś powstała we wczesnym średniowieczu przy starym szlaku handlowym z Javorníka do Kłodzka, tzw. Solnej Drodze. Pierwsza wzmianka o wsi pochodziła z 1362. Najstarsza wersja nazwy wsi utworzona została zapewne od imienia Richard i oznaczała wieś Richarda, jej właściciela lub założyciela. W wyniku zniekształceń tej nazwy powstała druga, nowsza jej wersja Reyersdorf, stosowana do 1945. Wieś poniosła duże szkody podczas powodzi w lipcu 1997.

Renesansowy dwór

Wzniesiony w początkach XVII w. jako własność rodziny Panwitzów, potem Haugwitzów. Przebudowany w końcu XVIII w. Mocno zniszczony, kryty gontem. Zachowały się sklepienia kolebkowe w parterze, portal renesansowy i kamienne opaski okienne. Na elewacji ślady dekoracji. Obok baszta, zabudowania gospodarcze i budynek mieszkalny dla służby. Pozostałości malowniczego parku otoczone resztkami kamiennego muru. Po drugiej stronie rzeki figura św. Jana Nepomucena z 1732 na gruszkowatym cokole opatrzonym herbem fundatora – hrabiego de Neynaus – i chronostychem. Rzeka w tym miejscu zmieniła koryto w czasie powodzi 1997 i pozostawiła prowadzącą donikąd metalową kładkę nad pustym, starym korytem.

Kościół parafialny

Nad wsią dominuje położony na wzniesieniu kościół parafialny św. Mikołaja ze strzelistym hełmem na kwadratowej wieży, wystającej wysoko nad kalenicę dwuspadowego dachu. Kościół wzmiankowany był tu już w 1384. Obecną budowlę wzniesiono w I poł. XVI w., przebudowano w 1614. Wnętrze jednonawowe z drewnianym stropem i prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Kościół wraz z przyległym małym, starym cmentarzem, na którym zachowały się nieliczne nagrobki niemieckie, jest ogrodzony murem kamiennym. Wewnątrz znajduje się klasycystyczny ołtarz z końca XIX w. wykonany przez A. Schmidta, dwa ołtarze boczne, ambona, chrzcielnica i organy z prospektem. Jest tu również 13 drewnianych, polichromowanych barokowych i klasycystycznych rzeźb różnych świętych oraz Piety. W zakrystii zachowała się barokowa monstrancja-relikwiarz z I poł. XVIII w. oraz gotycki kielich mszalny. Na ścianach wewnątrz świątyni siedem płyt nagrobnych z XVI i XVII w. rodziny von Pannwitz. Na zewnątrz, u podnóża wzniesienia, obok długich schodów prowadzących do kościoła od strony szkoły, stoi pomnik z orłem i napisem: "Wszystkim poległym za Wolność Naszej Ojczyzny w Hołdzie Radochów".

Kalwaria na Cierniaku

Kaplica Matki Bożej Wspomożenia Wiernych z poł. XIX w., położona w lesie na północno-wschodnim stoku góry Cierniak (595 m n.p.m.), na wysokości ok. 530 m n.p.m., została ufundowana przez Antoniego Wachsmanna (1809-1888) jako dar dziękczynny za wyleczenie z ciężkiej choroby. Od strony wsi prowadzi do niej droga gruntowa, zakończona schodami z ponad 200 kamiennych stopni z nazwiskami fundatorów. Na czternastym stopniu licząc od góry znajduje się napis "Polnische Freundschaft" ("Polska Przyjaźń"). Stopień ten ofiarowało Towarzystwo Przyjaciół Polski za udział Polaków w Wiośnie Ludów 1848 w Niemczech. Obok kaplicy sztuczna grota z figurą Matki Boskiej. Wokół kościółka rozmieszczone są murowane z cegły klinkierowej stacje drogi krzyżowej z obrazami malowanymi na blasze, przedstawiającymi sceny z męki Chrystusa. Ok. 150 m od kalwarii w drewnianym domu mieszka pustelnik, opiekujący się kaplicą. Co roku 15 sierpnia odbywa się w kalwarii odpust z nabożeństwem przed ołtarzem polowym na leśnej polanie, przyciągający tłumy wiernych i turystów. Po uroczystościach odpustowych, we wsi u stóp góry organizowany jest festyn i zabawa pod gołym niebem, trwająca często do białego świtu.

Jaskinia Radochowska

Za górą Cierniak, w dolinie potoku Jaskiniec, u stóp Bzowca (Góry Złote), położona jest Jaskinia Radochowska, odkryta w II poł. XVIII w. Do 1966 (do odkrycia Jaskini Niedźwiedziej) największa znana jaskinia w polskiej części Sudetów Wschodnich. Posiada (niezbyt bogate) nacieki wełniaste, kaskadowe i draperie oraz ślady stalaktytów i stalagmitów. Pierwsza wzmianka o jaskini pochodzi z 1757. Już wkrótce potem stała się popularnym celem wycieczek kuracjuszy z Lądka-Zdroju i turystów. Z powodu licznego odwiedzania została dość mocno zniszczona – o dawnej świetności niech świadczą inne jej nazwy: Reyersdorfer Tropfsteinhöhle – "Radochowska Jaskinia Naciekowa" czy "Grota Stalaktytowa". Jest to jedna z największych i najlepiej poznanych jaskiń w Sudetach o długości 265 m. Wewnątrz znaleziono m.in. kości niedźwiedzia jaskiniowego, hieny jaskiniowej, dzikiego konia, nosorożca włochatego. Żyje tutaj wiele ciekawych przedstawicieli fauny, jak studniczki tatrzańskie, muchówki i prapierścienica jaskiniowa. Obecnie prowadzą do jaskini trzy sztuczne wejścia. Wewnątrz panuje stała temperatura, ok. 9 °C. Jaskinia składa się z niemal równoległego do zbocza wąskiego Korytarza Łącznikowego, biegnącego prawie poziomo oraz kilku poprzecznych, krótszych korytarzy, licznych wnęk i komór. Najbardziej atrakcyjna jest tzw. Komora Gotycka, znajdująca się na przedłużeniu środkowego wejścia. Stanowi ją trójkątna salka z jeziorkiem krasowym o powierzchni ok. 30 m² i głębokości ok. 2 m. System szczelin krasowych jest wciąż czynny, a poziom wody ulega sezonowym wahaniom.

W listopadzie 1945 ujęto w jaskini, mającą tu swą bazę, pięcioosobową grupę dywersyjną Werwolfu.

Jaskinia jest czynna dla turytów codziennie. Prowadzą do niej szlaki turystyczne: zielony z przystanku PKS w Radochowie przy trasie Kłodzko – Lądek (ok. 30 minut) i niebieski z Lądka-Zdroju przez Radochów i Kalwarię na Cierniaku (ok. 80 min.).

Zabytki

Do rejestru chronionych prawem zabytków województwa dolnośląskiego wpisane są:

• kościół parafialny św. Mikołaja,
• dwór,
• park dworski.

Atrakcje w okolicy

• góry (np. Masyw Śnieżnika i Góry Stołowe),
• jaskinie (w tym Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie),
• zabytki architektoniczne,
• Twierdza Kłodzko,
• uzdrowiska ze źródłami leczniczymi (Długopole, Duszniki, Kudowa, Lądek, Polanica),
• szlaki turystyczne,
• schroniska górskie,
• wyciągi narciarskie (Zieleniec, Czarna Góra).