Polskie Łąki

Polskie Łąki – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Bukowiec.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Nazwa

Dawna nazwa miejscowości brzmiała „Łąkie”: (około 1400) Lenka, Lanka, (1534) Launky, (1583) Lankie, (1668, 1780) Łąkie. Później do nazwy „Łąkie” dodano przymiotnik „Polskie” dla odróżnienia od drugiej miejscowości zasiedlonej przez kolonistów niemieckich pod koniec XVIII wieku. Niemieckojęzyczna nazwa „Polnisch Lonk” zamieniono w 1873 na „Gross Lonk”.

Dzieje wsi

Wieś była położona na zachód od Jeziorem Piaseczno, około 1880 w znacznej części już osuszonego, w okolicy jeszcze lesistej. Jezioro w 1913 już całkowicie osuszone i przekształcone w łąkę.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1277, w tym czasie była własnością książęcą. Przypuszcza się, że miejscowość była znacznie starsza, W 1295 książę Mściwój II przekazał wieś benedyktynkom z Chełmna. Na początku XV we wsi były 22 łany i urzędował sołtys.

Później, czasie reformacji wieś przeszła w ręce prywatne, a kościół zamieniono na spichlerz, który popadł w ruinę. W 1570 wieś licząca 12 łanów należała do trzech właścicieli: Andrzeja Pawłowskiego - 2 łany, Kwirynusa Kalkszteina - 4 łany, Rafała Łąckiego - 6 łanów. Ponadto we wsi zamieszkiwało 6 zagrodników, komornik, rzemieślnik a także istniała karczma.

W 1615 ksieni benedyktynek chełmińskich Magdalena Mortęska wykupiła wieś za 3 tys. zł. z rąk Jakuba Ostrowickiego i pani Łąckiej płacąc jej 15 tys. zł. W 1616 przekazała klasztorowi w Bysławku, filii Chełmna. W 1649 we wsi stał dwór szlachecki i zamieszkiwało 6 rodzin chłopskich.

Po sekularyzacji klasztoru benedyktyńskiego w Chełmnie w 1821 rząd pruski we wieś osiedlał sprowadzanych osadników w zamian za czynsz. Na początku lat osiemdziesiątych XIX wieś miała powierzchnie 3680 mórg, stały 28 domy, 77 budynków gospodarczych i zamieszkiwało 134 osoby (67 katolików, 167 ewangelików). We wsi istniała szkoła, najbliższy urząd pocztowy znajdował się w Terespolu. Po I wojnie światowej wieś zamieszkiwały 294 osoby, poczta mieściła się w Korytowie.

3 września 1939 z Polskich Łąk w kierunku na Bukowiec wyszło natarcie 3 Dywizji Pancernej Wermahtu na pozycje 16 Pułku Ułanów. Podczas walk odznaczyła się bateria 11 DAK'u pod dowództwem kpt. Pasturczaka niszcząc pojazd pancerny i kilka czołgów (niektóre relacje podają, że 3DP straciła pod Bukowcem 8 czołgów). 16 Pułk Ułanów został rozbity przez lotnictwo niemieckie. Okupanci hitlerowscy w październiku 1939 aresztowali dwóch księży i 18 mieszkańców wsi. Po pewnym czasie część uwięzionych została uwolniona, śmierć ponieśli duchowni.

Parafia i kościół

Parafia miała powstać za biskupa włocławskiego Albierza (1275-1283). Za najbardziej prawdopodobna datę przyjmuje się rok 1277, kiedy to książę Mściwój II wyłączył wieś z parafii w Świekatowie. Istnienie łąkiewskiej parafii potwierdza spis kolektorów świętopietrza z 1398.

Podczas wojen krzyżackich kościół został poważnie zniszczony. Parafia utraciła samodzielność i została włączona do parafii Poledno. Łąkie należała do tej parafii jeszcze w 1534 roku. Po zajęciu tamtejszego kościoła przez innowierców, Łąkie zostało przyłączone do parafii Przysiersk, w 1570 roku wieś należała do owej parafii.

Około 1584 wieś ponownie stała się parafią katolicką, a w miejscu zrujnowanej świątyni wzniesiono nową, drewnianą. Parafia obejmowała, oprócz Łąkie, Więckowo, Bukowiec, Gołuszyce, Korytowo i Różanno. Początkowo nie ustanowiono proboszcza a posługę duszpasterską pełnił niejaki Orłowski, franciszkanin konwentualny z Chełmna. Patronat nad kościołem sprawowali dziedzice Łąkiego: Kalkstein, Pawłowski oraz Łącki. W świetle wizytacji kościelnej z 1686 w Łąkie znajdował się drewniany kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła, do którego dobudowano dzwonnicą z dwoma dzwonami. Około 1740 wzniesiono nowy, mały, drewniany kościół z ceglanymi stopniami prowadzącymi do ołtarza głównego. Wybudował go ówczesny zarządca parafii Kacper Pierzchalski, proboszcz gruczański z pomocą benedyktynek z Chełmna. W 1746 proboszczem był Jan Hypowski a liczbę wiernych określono na 224 osoby. Obok kościoła istniała plebania, posiadająca dwa ogrzewane pomieszczenia oraz budynki gospodarcze: spichlerz i oborę. W parafii od 1753 istniało bractwo modlących się za dusze czyśćowe, zatwierdzone przez Stolicę Apostolską. W tym czasie proboszczem był Jan Kręciszewski, który następnie przeszedł do Jeżewa. W 1780 prawo patronatu należało do benedyktynek chełmińskich. Parafią kierował Antoni Bartholtz, dziekan świecki i proboszcz z Przysierska, jego pomocnikiem, zwanym także kapelanem, był Stefan Idziński, zakonnik franciszkański. Przy kościele działała szkoła, funkcję nauczyciela spełniał miejscowy organista. W skład parafii wchodziły wsie: Łąkie, Korytowo, Stążki, Różanna, Branica, Gołuszyce, Więckówka, folwark Grabowiec. Teren parafii zamieszkiwało 300 katolików, 129 akatolików, 2 Żydów, a innowiercy mieli swoją kaplicę.

Po sekularyzacji klasztoru benedyktyńskiego w Chełmnie w 1821 parafię przyłączona do kościoła w Przysiersku. Stan taki trwał do 1862, kiedy to przywrócono parafię w Łąkach. W latach 1864-1865 wzniesiono nowy ceglany kościół, którego kolatorem był biskup chełmiński i rząd pruski. Początkowo nie powoływano proboszcz. Zarząd nad parafią sprawował proboszcz z Przysierska. W 1884 proboszczem był ksiądz Paweł Jankowski, parafia liczyła 731 osób.

Kościół zbudowany z czerwonej cegły w stylu neoromańskim jednonawowy, na rzucie prostokąta. Krótkie prezbiterium zostało zamknięte trójbocznie z przybudówkami po bokach, przeznaczonymi na zakrystie. Nawa czteroprzęsłowa, szersza i wyższa, od zachodu z wtopioną w korpus wieżą. Polichromia wykonana w 1910 przez Henryka Jaguszewskiego z Koronowa, w 1969 poddana renowacji. Dwa zabytkowe barokowe feretrony z XVIII: Niepokalane Serce Maryi i Serce Jezusa. Ołtarz główny inspirowany wzorami wczesnorenesansowymi. W części środkowej znajduje się figura Matki Bożej z dzieciątkiem, po bokach figury biskupów. W nastawie ołtarza głównego tabernakulum wykonane z surowego drewna przez miejscowego artystę rzeźbiarza Jana Żyrka w latach osiemdziesiątych XX. Ołtarz posoborowy wykonany przez tegoż artystę pod koniec lat siedemdziesiatych XX. Eklektyczne ołtarze boczne: Matki Bożej Częstochowskiej i Pana Jezusa. Przy bocznej ścianie nawy drewniana ambona przyścienna o cechach neoromańskich na czterech filarach. Chrzcielnica i ambonka wolnostojąca wykonana przez Jana Żyrka. Organy neoklasycystyczne o siedmiu rejestrach zbudowane przez W. Sauera we Frankfurcie nad Odrą, w 1999 dokonano ich kapitalnego remontu.

W latach 1980-1982 wybudowano nową ceglana dzwonnicę. Jest to dwukondygnacyjny budynek. Na parterze znajdują się pomieszczenia służące celom katechetycznym. W górnej kondygnacji umieszczono trzy dzwony. Zostały odlane w ludwisarni Zbigniewa Felczyńskiego z Taciszowa. Największy "Bartłomiej" (waga 450 kg), średni "Izydor" (260 kg), najmniejszy "Maryja" (130 kg). Dzwony zostały poświęcone w 1995 przez ks. biskupa Jana Bernarda Szlagę, ordynariusza pelplińskiego.

Przed wojna istniała drewniana dzwonnica z trzema dzwonami. Jeden z nich odlany został w 1588 i miał napis: DEVS MEMOR FVIT NOSTRI ET BENEDIXIT NOBIS. Na początku II wojny światowej parafianie mieli ukryli je na bagnach, a po wojnie odnaleziono tylko jeden i do tego uszkodzony. Według innej wersji zabrali je Niemcy i wywieźli do Fordonu, skąd odzyskał jeden ks. Jerzy Petta. Po prowizorycznej naprawie służył do lat dziewięćdziesiątych XX.

Do 1821 parafia łąkiewska należała do dekanatu świeckiego, archidiakonatu pomorskiego była, diecezji włocławskiej. W tym roku papież Pius VII dokonał reorganizacji Kościoła w państwie pruskim. Polskie Łąki włączono do wraz z dekanatem świeckim do zreorganizowanej diecezji chełmińskiej. Stan taki przetrwał do 1992. Rozwiązano wówczas diecezję chełmińska i utworzono trzy nowe. Polskie Łąki należące do dekanatu gruczeńskiego weszły w skład diecezji pelplińskiej. W skład parafii wchodzą: Polskie Łąki, Gawroniec, Korytowo, Łaszewo, Różanna, Tuszynki, Stążki. Parafia liczy ponad 1800 osób.

Wykaz duchownych:

ks. Paweł Jankowski, proboszcz parafii Przysierski, administrator w 1884-1918

ks. Alojzy Repiński, proboszcz 1918-1939

ks. Władysław Megger, wikariusz 1939

ks. Boleslaw Łosiński, proboszcz 1939/1940 - 1958

ks. Józef Knyba, proboszcz 1958-1974

ks. Grzegorz Zdrojewski, wikariusz administrator 1974

ks. Czesław Więcławek, wikariusz administrator 1974-1976

ks. Jerzy Petta, proboszcz 1976-1981

ks. Zygmunt Kowalski, proboszcz 1981-2001

ks Piotr Krupiński, proboszcz 2001-2003

Bibliografia

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 11, Województwo bydgoskie, z. 15, Powiat świecki, Warszawa 1970, s. 35.

Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928, s. 592-594.

Słownik geograficzny Królestwa polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 5, Warszawa 1884, s. 635.

Rocznik diecezji pelplińskiej 1995. Spis parafii i duchowieństwa, Wydawnictwo Diecezjalne, Pelplin 1995, s. 307-308.

Henryk Mross, Słownik biograficzny kapłanów Diecezji Chełmińskiej wyświęconych w latach 1821-1920, Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin 1995, s. 113, 265.

Zobacz też: Polskie Gronowo, Polskie Olędry