Siedliska (powiat tomaszowski)

Siedliska (ukr. Сєдліска) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Lubycza Królewska, na Roztoczu Wschodnim w dolinie Prutnika, prawego dopływu Sołokiji.

Siedliska są najdalej na południe wysuniętą wsią województwa lubelskiego (50° 15' 55 N).

Do 1939 roku istniała gmina Siedliska. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa zamojskiego.

Wieś powstała w XV w. jako zaplecze grodu, rozłożonego na wzgórzu Siedliska i początkowo nazywała się Stare Hrebenne. Gród został zniszczony przez Tatarów na przełomie XV i XVI w. Od połowy XV w. przez kilkaset lat dzierżawcami tutejszych ziem królewskich, zwanych dobrami rawskimi (od miasta Rawa Ruska) byli Dzieduszyccy, którzy od XVI w. mieli w Siedliskach dwór. Wśród miejscowej ludności przekazywana jest legenda, jakoby hetman Sobieski, po skończonej bitwie z Tatarami w 1672 r. odpoczywał w cieniu siedliskich dębów.

W XIX w. dobra rawskie były w posiadaniu Tyszkiewiczów, potem Jabłonowskich, od których odkupił je znany polityk galicyjski, prezes Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego, książę Adam Sapieha. W skład majątku, oprócz Siedlisk, wchodziły również folwarki w Hrebennem, Racie i Mostach oraz obiekty w Rawie. Po śmierci Adama Sapiehy dobra rawskie odziedziczył jego syn Paweł. Był on przyjacielem św. Brata Alberta, który bywał tu częstym gościem. Ostatnim właścicielem Siedlisk przed wojną był syn Pawła, także Paweł.

W XIX w. Siedliska były znanym ośrodkiem garncarskim. Wydobywano tu glinkę do produkcji fajansu i wyrobów kamionkowych, wykorzystywaną w tutejszej fabryce naczyń oraz w manufakturze ordynacji zamojskiej w Tomaszowie. Na początku XX w. na rzece Prutnik zbudowano elektrownię wodną, która zasilała dwór i folwark.

Według spisu z 1921 r. Siedliska liczyły 468 mieszkańców, w tym 242 Ukraińców. Ludność ukraińska została wysiedlona podczas akcji "Wisła" w 1947 roku.

We wsi znajduje się murowana cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja, ufundowana przez Pawła Sapiehę w 1901 r. na miejscu poprzednich, drewnianych. Zbudowana jest na planie krzyża greckiego z centralną kopułą na bębnie nad skrzyżowaniem naw. Wewnątrz wiele elementów wyposażenia z poprzedniej cerkwi, m.in. ikonostas z przełomu XVII i XVIII w. Obok cerkwi przysadzista, drewniana dzwonnica z 1834 r.

W Siedliskach znajduje się również murowany kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy z 1903 r. ufundowany przez Pawła Sapiehę.

Osobliwością Siedlisk jest największe w Polsce skupisko skamieniałych pni drzew trzeciorzędowych (rezerwat przyrody Jalinka).

Zobacz też

• Siedliska, Siedliska Sławęcińskie, Siedliska Żmigrodzkie, Siedliska-Bogusz
• Droga wojewódzka nr 867 (droga-widmo)