Piątkowa (województwo małopolskie)

Piątkowa – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Chełmiec. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim. Wieś liczy 1423 mieszkańców (30 czerwca 2004).

Na terenie wsi działają dwa sołectwa: położone na południu sołectwo Piątkowa, liczące 1252 mieszkańców oraz sołectwo Boguszowa - 171 mieszkańców.

Wieś leży w zachodniej części Beskidu Niskiego, przy drodze krajowej 28.

Piątkowa powstała w wyniku osadnictwa mieszczan sądeckich.

We wsi działa znany w kraju i za granicą dziecięcy zespół "Piątkowioki", prezentujący folklor Lachów Sądeckich.

Piątkowa w 1977 została podzielona, część wsi została administracyjnie włączona do miasta Nowego Sącza tworząc osiedle Piątkowa.

Historia

• Piątkowa powstała prawdopodobnie w pierwszej połowie XIII wieku, jako wieś miejska.
• 1320 – 1330 - pierwsze wzmianki pochodzą ze "Zbioru dokumentów małopolskich". W tym okresie w Piątkowej odbywały się trzy razy w roku sądy prowincjonalne.
• 1360 – Piątkowa znajduje się na uposażeniu powstającego w Nowym Sączu szpitala Św. Ducha.
• 1412 – rajcy sądeccy przekazują sołectwo Piątkowa na rzecz kościoła i opactwa norbertan w Nowym Sączu.
• 1470 - w „Liber beneficiorum” Jana Długosza (spis przywilejów i funduszy kościoła diecezji krakowskiej) znajduje się opis, z którego wynika, że Piątkowa jest wsią w parafii Nowy Sącz, jest własnością rajców sądeckich. Z tego dokumentu wynika, że w Piątkowej są ogrody, chaty i młyn (19 łanów kmiecych i 1 łan sołtysi).
• 1550 – Jan z Ocieszyna, kanclerz Królestwa i podkomorzy ziemi krakowskiej dokonuje rozgraniczenia pomiędzy Januszową należącą do norbertanów a Piątkową i Chruślicami, należącymi do Piotra Beliny.
• 1616 – w Lustracji podatkowej z 1616 – 1617 roku wynika, że w Piątkowej było 17 kmieci, 6 zagrodników z rolami i 2 komorników bez bydła.
• 1712 – wieś przechodzi we władanie opata nowosądeckiego jako zastaw za uzyskaną przez miasto Nowy Sącz pożyczkę.
• 1751 – 1755 – Piątkowa ponownie jest oddawana w zastaw w zamian za pożyczkę na odbudowę kościoła franciszkańskiego, baszt, bram i murów obronnych.
• 1873 – zachowała się uchwała zwierzchności gminnej miasta Nowego Sącza nawołująca do egzekucji należności na utrzymanie dróg przebiegających przez Piątkową.
• lata 80 XIX – w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego” Piątkowa jest opisana jako osada posiadająca 93 domy i 628 mieszkańców (306 mężczyzn i 322 kobiety) z tych 585 wyznania rz. katolickiego, 3 gr. katolickiego i 40 izraelitów.
• 1900 – Szkoła w Piątkowej posiada 3 uczniów (data powstania szkoły nie jest znana).
• 1902 – Rada Powiatowa przeznaczyła fundusze na wykup gruntów pod drogę Piątkowa – Mogilno.
• 1947 – według spisu w Piątkowej wraz z Boguszową było 294 gospodarstw, 1200 mieszkańców.
• 1950 – spis wykazał 172 gospodarstwa i 1130 mieszkańców (spadek ilości mieszkańców spowodowany był organizacją wyjazdów na Ziemie Odzyskane).
• 1953 – zainstalowano w szkole podstawowej światło elektryczne.
• 1954 – Powstaje Gromadzka Rada Narodowa z siedzibą w Piątkowej (obejmująca również Boguszową, Chruślice, Paszyn).
• 1955 – do Piątkowej przyjechał po raz pierwszy autobus Miejskiej Komunikacji Samochodowej (trasa Nowy Sącz – Paszyn).
• 1956 – przebudowano skocznię narciarską.
• 1958 – przystąpiono do rozbudowy szkoły podstawowej , w tym roku powstał również Ludowy Zespół Sportowy „Jedność”
• 1959 – 1960 – w Piątkowej powstało boisko sportowe.
• 1962 – elektryfikacja wsi.
• 1966 – Parafia Św. Małgorzaty w Nowym Sączu zakupiła w Piątkowej gospodarstwo rolne z zabudowaniami, w których od 1967 roku rozpoczęto naukę katechezy.
• 1977 – część wsi Piątkowa została włączona do miasta Nowego Sącza.
• 1989 – oddano do użytkowania kaplicę, ustanowiono w Piątkowej rektorat, będący częścią organizacyjną parafii Św. Małgorzaty,(w części należącej do wsi Piątkowa).
• 1994 – powstanie Zespołu Pieśni i Tańca ”Piątkowioki”,(w części należącej do wsi Piątkowa).
• 1995 – rozpoczęcie budowy kościoła,(w części należącej do wsi Piątkowa).
• 2002 – stworzenie parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Piątkowej,(w części należącej do wsi Piątkowa).
• 2005 - rozpoczecie budowy Miasteczka Galicyjskiego jako sektora Sądeckiego Parku Etnograficznego (w części należącej do osiedla Piątkowa).

Etymologia nazwy

Piątkowa jest nazwą dzierżawczą od nazwiska Piątek. W dokumencie z 1435 roku zawartym w "Zbiorze dokumentów małopolskich" Piątkowa została zapisana jako Panthkowa. W 1568 r. w sądeckich księgach grodzkich występuje jako Piathkowa. W 1581 r. w rejestrze poborowym zapisana została jako Piąthkowa. W 1529 r. w zeznaniu podatkowym występuje jako Wola Piątkowska ( Pyathkowa Wolya). W Lustracji podatkowej 1564 r. występuje nazwa o dzisiejszym brzmieniu Piątkowa.

Bibliografia

Adam Śliwa, „Ziemia Sądecka Mystków, Paszyn, Piątkowa od średniowiecza do współczesności”, Nowy Sącz 2008 r. ISBN 978-83-60480-22-9