Trzetrzewina

Trzetrzewina – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Chełmiec. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Wieś liczy 1670 mieszkańców (30 czerwca 2004).

Wieś leży we wschodniej części Beskidu Wyspowego, przy drodze krajowej 28. Wieś podzielona jest na przysiółki: Łysa Góra, Sołtystwo, Bołdoniec. Przez wieś płynie potok Niskówka, który wpada do rzeki Dunajec. We wsi znajduje się zespół szkół i kościół parafialny.

Historia

Trzetrzewina została założona w listopadzie 1353 roku przez Kazimierza Wielkiego. Powstała na zrębie królewskiego lasu Cietrzewina nad rzeką Niskówką, który swą nazwę zawdzięczał gnieżdżącym się tutaj cietrzewiom. Pierwszymi osadnikami byli bracia Domasław i Piotr. Każdy z osadników otrzymał na własność 35 morgów ziemi oraz prawo do wypasania bydła na wspólnym pastwisku zwanym Skotnica. W 1 września 1887 otwarto we wsi Szkołę Ludową.

"W imię Boże, My Kazimierz z Bożej łaski, Król Polski, podajemy do publicznej wiadomości wszystkim obecnym i przyszłym, którzy to pismo oglądać będą, że mając gorące pragnienie, aby ziemie naszego Królestwa przyniosły lepsze i bogatsze plony, oddajemy i potwierdzamy w wieczystą posiadłość Domosławowi i Piotrowi rodzonym braciom i ich prawym następcom Nasz las zwany powszechnie Cietrzewina na wyrąb drzewa, potrzebnego do zbudowania 25 osiedli. W tej wiosce oddajemy Domosławowi i Piotrowi i ich prawym następcom sołectwo z dwoma wolnymi osiedlami (...) i młyn, który może być założony na rzece Niskówce, podobnie jak i samą wieś, którą zbudują z obydwu stron rzeki. Wieś ma być założona na prawie niemieckim. Przywilej spisano i nadano w Nowym Sączu w oktawę św. Macina (19 XI) chwalebnego biskupa w roku tysiąc trzysta pięćdziesiątym trzecim w obecności świadków" – oto fragment przetłumaczonego z łaciny wierzytelnego odpisu dokumentu lokacyjnego wsi Trzetrzewiny, sporządzonego przez notariusza w Nowym Sączu w roku 1611 i znajdującego się z Archiwum Diecezjalnym w Tarnowie. Jasno z niego wynika, że wieś powstała na surowym korzeniu w 1353 roku za Kazimierza Wielkiego,a osadnikami byli ponad wszelka wątpliwość Słowianie, Polacy. Tatarów w tych stronach widziano 90 lat wcześniej kiedy na miejscu Trzetrzewiny szumiał nieprzebyty bór (istniała legenda, że w żyłach mieszkańców Trzetrzewiny płynie tatarska krew, lecz nie ma ona nawet pozoru prawdy, a dowodzili tego Szczęsny Morawski, autor pomnikowego dzieła pt. " Sądecczyzna" , znakomity dziejopis Sądecczyzny ks. Jan Sygański oraz ks. prof. Bolesław Kumor, zasłużony historyk kościoła, który pracę magisterską poświęcił parafii Trzetrzewina). W Archiwum Diecezjalnym znajduje się także oryginalny dokument wystawiony przez Stefana Batorego 30 sierpnia 1585 roku w Niepołomicach, na mocy którego sołtys Trzetrzewiny, Zygmunt Mazur, otrzymał łan ziemi wolny od wszelkich ciężarów za to, że podczas moskiewskiej wyprawy wybitnie się odznaczył. Szczęsny Morawski pisze, że w roku 1655 siedzi na sołectwie w Trzetrzewinie Jędrzej Sędzimir "dorodny, gadatliwy i zawołany jeździec. Walczył w wojskach Jana Kazimierza koło Bochni i Żywca, gdzie został ranny. Za przykładem sołtysa i chłopi trzetrzewińscy wzięli udział w wyzwalaniu ziemi sądeckiej z zalewu szwedzkiego". Z Trzetrzewiny pochodził generał brygady Michał Gałązka, legionista, bohater wojny bolszewickiej, dowódca artylerii Armii "Modlin" we wrześniu 1939 r. i 5 Kresowej DP w Iraku, który od kilku lat patronuje miejscowej podstawówce. W lasach trzetrzewińskich Niemcy dokonywali egzekucji sądeckich patriotów, zaś w Biegonicach rozstrzelano w lipcu 1941 r. ks. Józefa Bardla, proboszcza Trzetrzewiny. W roku 1911 ks. prałat Roman Mazur wybudował kościół pw. MB Pocieszenia.

Na podstawie artykułu Henryka Szewczyka, który ukazał się w Gazecie Krakowskiej dnia 22 września 2000 roku.