Mława
Mława – miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie mławskim. Miasto powiatowe leżące na Mazowszu, na Wzniesieniach Mławskich, w pobliżu rzeki Mławki, tuż przy granicy z województwem warmińsko-mazurskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa ciechanowskiego. Wg danych z 26 czerwca 2009 miasto posiadało 30 423 mieszkańców.
Geografia
Według danych z roku 2005 Mława ma obszar 34,86 km², w tym:
- użytki rolne: 54%
- użytki leśne: 24%
- tereny zurbanizowane i zabudowane: 21%
- pozostałe – tereny różne i pod wodą 1%
Miasto stanowi 2,08% powierzchni powiatu.
Sąsiednie gminy: Iłowo-Osada, Lipowiec Kościelny, Szydłowo, Wieczfnia Kościelna, Wiśniewo, Dzierzgowo
Demografia
Dane z 31 grudnia 2004:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 30 423 | 100 | 15 500 | 52,6 | 14 923 | 47,4 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 830,0 | 436,6 | 393,4 |
Klimat
Średnia temperatura i opady dla Mławy |
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru |
Średnie najwyższe temperatury | -1 | 1 | 5 | 12 | 18 | 21 | 23 | 23 | 18 | 12 | 4 | 1 |
Średnie najniższe temperatury | -4 | -4 | -2 | 3 | 8 | 11 | 12 | 12 | 8 | 4 | 0 | -3 |
Opady | 21.8 | 21.1 | 23.4 | 28.7 | 36.3 | 53.3 | 52.6 | 37.3 | 40.4 | 30.2 | 29.2 | 29.2 |
Źródło: msn weather 15.12.2008 |
Komunikacja
Przedsiębiorstwo PKS Mława jest jedną z największych firm tego typu w województwie mazowieckim. Zapewnia bezpośrednie połączenia Mławy z Bydgoszczą, Warszawą, Olsztynem, Toruniem, Łodzią, Łomżą, Płockiem, Ciechanowem i Gdańskiem. Kursy lokalne docierają do Żuromina, Lidzbarka, Raciąża, Działdowa, Nidzicy, Strzegowa, Glinojecka i innych miejscowości. W porze wakacji letnich przedsiębiorstwo uruchamia szereg linii dalekobieżnych łączących Warszawę i Mławę z kurortami takimi jak Jastrzębia Góra, Hel, Krynica Morska, Darłowo, Giżycko i Międzyzdroje. PKS Mława posiada 2 placówki terenowe – w pobliskim Żurominie oraz w Działdowie w województwie warmińsko-mazurskim.
W Mławie zatrzymują się pociągi Kolei Mazowieckich oraz Przewozów Regionalnych.
Przez Mławę przebiega droga krajowa nr 7, drogi wojewódzkie: nr 544 Brodnica - Działdowo – Mława – Przasnysz - Ostrołęka, nr 563 Rypin – Żuromin – Mława, nr 615 Mława – Ciechanów, drogi powiatowe o numerach: 351, 303, 312, 320, 352.
Edukacja
Edukacja mławska ma bogate tradycje historyczne a od pewnego czasu zapewnia pełen cykl edukacyjny od żłobka po studia wyższe zarówno w placówkach publicznych jak i prywatnych. W Mławie znajduje się 5 szkół podstawowych, 4 gimnazja, 4 licea ogólnokształcące i 5 liceów profilowanych i szkół zawodowych. Tę podstawową edukację uzupełnia szkolnictwo artystyczne – szkoła muzyczna I i II stopnia i wyższe – Wydział Humanistyczno-Techniczny w Mławie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie. Kształci on studentów w kierunkach Elektronika i Telekomunikacja oraz Dziennikarstwo i Komunikacja Społeczna.
Życie kulturalne
- Kino "Kosmos"
- Miejski Dom Kultury – strona
- Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej – strona
- Muzeum Juszkiewiczów – prywatne
- Stacja Naukowa im. Stanisława Herbsta
- Galeria Z – pracownia malarska
- Archiwum Państwowe
- Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia – sala koncertowa z organami
Historia
Kalendarium
- 1426 – 2 lipca trzej książęta mazowieccy: Siemowit V, Trojden II i Władysław I odbywają w Mławie posiedzenie sądu książęcego.
- 1429 – 13 lipca nadanie praw miejskich. Książęta mazowieccy, Siemowit, Kazimierz II, Władysław I, nadają Mławie przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim.
- 1470 – pierwszy mławianin Jakub syn Wojciecha z Mławy zapisał się na Akademię Krakowską.
- 1477 – prawdopodobny rok wzniesienia pierwszego murowanego kościoła – kościół parafialny na rynku pod wezwaniem Św. Trójcy.
- 1485 – najstarsza (pierwsza) wzmianka o szkole parafialnej i jej nauczycielu, był nim bakałarz Mikołaj
- 1491 – został zatwierdzony przez księcia Janusza II cech szewców w Mławie na prawach szewców w Ciechanowie.
- 1495 – Mława przestała być miastem książęcym i została przez króla Jana Olbrachta włączona do ziem Królestwa Polskiego stając się częścią dóbr królewskich. Mława została starostwem niegrodzkim.
- 1504 – źródła historyczne wymieniają pierwszego znanego burmistrza Mławy, którym jest Piotr Czychwlas.
- 1521 – podczas wojny pruskiej Mławę najechały i złupiły wojska krzyżackie, w mieście wybuchł wielki pożar
- 1543 - Zygmunt I Stary potwierdza przywileje dla miasta.
- 1545
- Mława powiększyła swoje terytorium przez włączenie do miasta części łąk Niemyje.
- przywilej Zygmunta Starego na pobudowanie ratusza.
- 1550 – prawdopodobnie w tym roku powstał na obecnym wzgórzu cmentarnym drewniany kościół pw. Św. Wawrzyńca.
- 1564 - lustracja miasta wymienia 424 domy i 22 niezabudowane działki.
- 1572-1573 – epidemia dżumy, zmarło 1300 osób
- Pod koniec XVI w. Janusz Grabowski wykupił wójtostwo Mławy z rąk prywatnych
- 1659 – wojska szwedzkie spaliły Mławę.
- 1661-1662 – epidemia dżumy
- 1692 – 23 listopada wielki pożar strawił prawie całe miasto włącznie z kościołem i ratuszem.
- 1708-1712 – epidemia dżumy.
- 1730 – powstanie na mocy przywileju Augusta II cechu oraczy.
- 1764 – Mława staje się starostwem grodowym. Do starostwa należą wsie: Modła,Nowa Wieś, Wola i Mławka.
- 1765 - według lustracji miasto liczy 85 domów.
- 1776 – 19 września kolejny wielki pożar niszczy pięć ulic i ratusz.
- 1782 – zakończenie odbudowy spalonego ratusza
- 1795 – Mława przechodzi pod panowanie Prus (III rozbiór Polski)
- 1797 – władze zaborcze zorganizowały getto żydowskie
- 1805 – powstała pierwsza apteka
- 1807 – Mława została włączona do Księstwa Warszawskiego.
- 1815 – Mława została włączona do Królestwa Polskiego.
- 1824 – zwiększenie terytorium miasta przez włącznie w jego skład przedmieść (wsi?) Zabrody.
- 1837 – epidemia cholery
- 1856 – powstaje szpital
- 1869 – popowstaniowe represje, carskie władze zamykają szkołę powiatową.
- 1877 – oddanie do użytku linii kolejowej, dworca, powstaje komora celna i warsztaty kolejowe
- 1889 – powstanie straży pożarnej
- 1898 – epidemia cholery
- 1906
- otwarcie Szkoły Handlowej (siedmioklasowej)
- otwarcie pierwszej biblioteki i czytelni
- 1909 – powstała Mławska Spółdzielnia Spożywców
- 1914 (lipiec i sierpień) – miasto na przemian czternaście razy zajmowane przez wojska niemieckie i rosyjskie.
- 1917 – powstało gimnazjum żydowskie
- 1923 – data założenie Miejskiego Klubu Piłkarskiego – Mławianka Mława
- 1925 – została uruchomiona elektrownia miejska
- 1929 – 18 grudnia otwarcie muzeum regionalnego
- 1930 – w Mławie złożył wizytę prezydent Ignacy Mościcki.
- 1939 – II wojna światowa
- 1-3 września bitwa pod Mławą. Bitwa pod Mławą: http://mlawainfo.pl/?p=1447
- Mława została przyłączona do Rzeszy Niemieckiej
- do 1942 - wymordowanie przez Niemców 6.500 mławskich Żydów
- 1945 – 18 stycznia Niemcy zamordowali w żwirowni na Kalkówce pod Mławą 364 osoby.
- 1985 – w Mławie uroczystą wizytę złożył przedstawiciel stolicy apostolskiej arcybiskup Luigi Poggi.
- 1987 – powstała parafia Matki Bożej Królowej Polski
- 1991 – Pogrom mławski
- 1999 – Mława po raz kolejny stałą się miastem powiatowym
- 2003 – 12 października Rada Miejska w Mławie nadała tytuł Honorowego Obywatela miasta Mławy papieżowi Janowi Pawłowi II
- 2004 – 1 stycznia przyłączono do granic administracyjnych Mławy wsie Piekiełko i Krajewo
Zabytki
- Kościół parafialny pw. św. Trójcy – wybudowany w 1477 r. pierwotnie w stylu gotyckim. Po pożarze z 1692 roku został odnowiony w stylu barokowym latach 1712-1719. Powiększony i całkowicie przebudowany w latach 1882-1886 w stylu stylu neobarokowym poprzez dostawienie naw bocznych i wież frontowych. Pozostałościami po pierwotnym założeniu gotyckim są ściany prezbiterium z oknem nad ołtarzem, łuk tęczowy oddzielający prezbiterium od nawy głównej i widoczna za ołtarzem bocznym w prawej nawie przypora zewnętrzna znajdująca się obecnie wewnątrz świątyni.
- Kościół pw. św. Wawrzyńca – 1786 r. na wzgórzu cmentarnym, późnobarokowy z klasycyzującą elewacją frontową. Wcześniejsza od kościoła zakrystia sklepiona kolebkowo-krzyżowo powstała w 2 poł. XVI wieku z fundacji mieszczan mławskich braci Zagórnych: Marcina i Andrzeja kanonika gnieźnieńskiego. W 1550 roku powstał kolejny kościół drewniany, a w 1786 obecny murowany.
- Ratusz miejski – zbudowany pod koniec XVIII w. Z wieży ratuszowej odgrywany jest codziennie o 12:00 hejnał Mławy
- Spichlerz "Lelewelówka" drewniany z XVIII w., jedyna pozostałość po zabudowaniach starościńskich, czasami zwyczajowo zwanych zamkiem
- Kamienice z elementami dekoracji secesyjnych z początku XX w.
- Pomnik Obrońcom Mławy upamiętniający bitwę pod Mławą w 1939 r.
- Pozycja Mławska – linia polskich fortyfikacji wybudowanych w przeddzień II wojny światowej. W skład obiektu wchodzi 55 schronów żelbetowych, pozostałości budowli ziemno drewnianych i okopów. Pozycja Mławska była główna areną bitwy po Mławą
- Więzienie powiatowe wybudowane w 1889 roku, obecnie siedziba oddziału Archiwum Państwowego Miasta Stołecznego Warszawy.
- Hala Targowa z 1912 roku wybudowana według projektu miejskiego architekta Stefana Usakiewcza
- Spichlerz Obywatelski przy ulicy Długiej, wybudowany w latach sześćdziesiątych XIX wieku, obecnie supermarket i dom handlowy
- Park miejski im. Dąbrowszczaków, założony w 1897 roku jako ogród spacerowy, powstał z poszerzenia ogrodu przy cerkwi prawosławnej. Przez mieszczan zwany "Salonem Mławy". Po II wojnie światowej nazwany im. J. Stalina a od 1956 do dzisiaj im. Dąbrowszczaków. W parku warto zobaczyć fontannę wykonaną w brązie według projektu autorstwa Andrzeja Borcza przedstawiającą czterech zdunów, legendarnych założycieli miasta i Muławę od której imienia miasto wywodzi swoją nazwę, pomnik Józefa Piłsudskiego, Dąb Niepodległości z tablicą pamiątkową oraz dawną popówkę, jedyna pozostałość po cerkwi mieszcząca obecnie przychodnię dziecięcą.
- Bank przy ulicy Lelewela 6 (lata trzydzieste XX w.) – wybitny w skali kraju przykład architektury modernistycznej, realizacja pracy dyplomowej absolwenta Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej Wacława Olszewskiego (domniemane autorstwo projektu).
- Dom drewniany piętrowy przy ulicy Warszawskiej 51
Wspólnoty religijne
W Mławie działają cztery parafie rzymskokatolickie oraz dwa zbory o charakterze ewangelicznym:
Parafie rzymskokatolickie
- Parafia Świętej Rodziny w Mławie (której proboszczem jest ks. Sławomir Kowalski)
- Parafia Matki Boskiej Królowej Polski w Mławie (której proboszczem jest ks. Kazimierz Ziółkowski)
- Parafia św. Jana Kantego w Mławie (której proboszczem jest ks. Janusz Cegłowski)
- Parafia św. Stanisława BM w Mławie (której proboszczem jest ks. Ryszard Kamiński)
Zbory ewangelickie
- Zbór Kościoła Wolnych Chrześcijan
- Kościół Chrześcijański w Mławie
Mławianie
Znane osoby urodzone w Mławie
- Roman Chałaczkiewicz − ambasador w Zjednoczonych Emiratach Arabskich
- Stefan Dołęga-Zakrzewski
- Tadeusz Wacław Korzybski − biochemik, twórca polskiej penicyliny (zm. 2002)
- Bernard Kryszkiewicz
- Wojciech Lipniacki
- Halina Rudnicka
- Hanna Rudzka-Cybisowa
- Wincenty Rzymowski − polityk
- Waldemar Tkaczyk
- Anna Tomaszewicz-Dobrska (1854-1918) − pierwsza Polka, która uzyskała dyplom lekarza
- Grzegorz Skawiński
- Barbara Rogowska
- Tekla Bądarzewska-Baranowska − polska pianistka, kompozytorka Modlitwy Dziewicy
Osoby związane z Mławą
- Ryszard Bacciarelli
- Stanisław Grzepski (Grzebski)
- Ryszard Juszkiewicz
- Zuzanna Morawska
- Władysław Smoleński
- Ewa Szelburg-Zarembina
- Marek Jóźwiak - Były piłkarz m.in. MKS Mława, Legii Warszawa i Reprezentacji Polski
Sport i turystyka
- Zalew "Ruda"
- Stadion Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji
- Hala sportowa
- Klub Strzelectwa Sportowego "Kaliber" - w pełni kryta strzelnica sportowa
- Mławska Kolej Dojazdowa (wąskotorowa)
- Korty ziemne "TKiKF Relax"
- Kryty basen
- MKS Mława
- AZS UWM Mława – siatkówka
- Las miejski – strzelnica sportowa, ścieżka zdrowia, miejsce spacerów
- Park miejski im. Dąbrowszczaków
- Uczniowski klub judo
- 19 sierpnia 2007 miał miejsce w Mławie wyścig rowerowy z serii Mazovia MTB Marathon. Rozegrano też Mistrzostwa Mazowsza w Maratonie MTB
Ciekawostki
W filmie Nie ma róży bez ognia rozgrywa się "dramatyczna" sytuacja związana z autobusem do Mławy, do którego chce wejść główny bohater Jan Filikiewicz, aby dowiedzieć się, co wiąże z Mławą Jerzego Dąbczaka, byłego męża Wandy Filikiewicz, zakwaterowanego do mieszkania Filikiewiczów.
Współpraca międzynarodowa
Miasta partnerskie:
- Bartoszyce
- Raseiniai
- Saverne
- Baranáin
- Castellalto
- Cellino Attanasio
- Cermignano
- Canzano
- Włoskie gminy Castellalto, Cellino Attanasio, Cermignano, Canzano podpisały umowę wspólnie jako Związek Gmin 4C.</ref>
- Năsăud
- Moscufo
Zobacz też
- Gazeta Mławska
- Gmina Mława
- Stary cmentarz żydowski w Mławie
- Nowy cmentarz żydowski w Mławie