Ossów

Ossów – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim, w gminie Wołomin.

Wieś znajduje się na Równinie Wołomińskiej, 22 kilometry od centrum Warszawy. Przepływa przez nią rzeka Długa.

Wieś znana jest jako jedna z aren bitwy warszawskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku.

Wieś ciągnie się wzdłuż drogi powiatowej 01134 Turów – Majdan – Mostówka – granica gminy Wołomin, która w Ossowie nosi nazwę Stanisława Matarewicza.

Historia

Wieś Ossów powstała na początku XVI wieku, gdy ruch kolonizacyjny objął zacofane dotąd, gęsto zalesione i słabo zaludnione połacie Mazowsza na wschód od Wisły. Wieś była współwłasnością Stanisława Czerniakowskiego herbu Łada i wojewody podlaskiego Mikołaja Kiszki (w 1580 roku Czerniakowski sprzedał wieś Kiszce). Ludność Ossowa liczyła wtedy ok. 60 osób, a wieś należała do parafii Kobyłka.

Spokojna egzystencja wsi została zakłócona w czasie potopu szwedzkiego (1655–1660). Szwedzka załoga Warszawy wyprawiała się wtedy na okoliczne wsie i miasteczka, plądrując je i paląc.

Kolejna wojna dotknęła Ossów w 1702 roku, gdy do Polski wkroczyły wojska szwedzkie króla Karola XII. Szwedzi pomaszerowali na Warszawę drogą przez Wyszków i Radzymin, plądrując wokół całą okolicę.

Podczas powstania kościuszkowskiego w 1794 roku okolice Ossowa także zostały ogarnięte działaniami wojennymi. Ostatnia bitwa powstania na otwartym polu miała miejsce 26 października pod pobliską Kobyłką.

W 1812 roku przez Ossów przemaszerowała część Wielkiej Armii Napoleona, udająca się na Rosję. Jej niedobitki wracały tędy na przedwiośniu 1813 roku. Po upadku cesarza Francuzów Ossów znalazł się w granicach Królestwa Kongresowego.

Wieś Ossów leżała na drugorzędnej drodze wiodącej z warszawskiej Pragi do Stanisławowa. Była to najważniejsza arteria Królestwa Kongresowego przed powstaniem kolei, tędy bowiem płynął strumień towarów przemysłowych w głąb Rosji. Droga ta miała istotne znaczenie strategiczne w razie wojny, ponieważ prowadziła wprost na Warszawę.

Pod koniec XIX wieku Ossów stał się wsią włościańską – długą ulicówką, jaką pozostał do dzisiaj. Wieś liczyła 235 mieszkańców i należała do gminy Ręczaje i do parafii Cygów.

Podczas I wojny światowej działania zbrojne ominęły Ossów.

W roku 1920 wieś była jedną z aren bitwy warszawskiej, zwanej Cudem nad Wisłą. Zakończyła się ona zwycięstwem Polski nad bolszewikami. W bitwie tej zginął ksiądz Ignacy Skorupka. Bitwę upamiętnia kaplica, Cmentarz Poległych w Bitwie Warszawskiej, krzyż oznaczający miejsce śmierci kapelana Ignacego Skorupki i pawilon historyczny.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku działania zbrojne ominęły Ossów, natomiast w czasie wielkiej bitwy pancernej na przedpolu Warszawy w 1944 roku Ossów znalazł się na samej linii frontu i został w znacznej mierze zniszczony.

W latach powojennych nastąpił szybki rozwój miejscowości. Znaczny wpływ na to miało uruchomienie przystanku kolejowego PKP Ossów (obecnie Kobyłka Ossów) po elektryfikacji linii Warszawa – Tłuszcz (1953) i budowa drogi bitej Warszawa – Wołomin – Tłuszcz (obecnie droga wojewódzka nr 634).

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Wydarzenia

Co roku, w połowie sierpnia, we wsi odbywają się uroczyste obchody rocznicy Cudu nad Wisłą. Do Ossowa przybywają rzesze turystów, patriotów oraz zwykłych ludzi, by wziąć udział w uroczystościach upamiętniających wydarzenia 1920 roku. W kaplicy odprawiana jest uroczysta Msza Święta, na cmentarzu składane są wieńce. W trakcie obchodów odbywają się Mistrzostwa Polski Formacji Kawaleryjskich organizowane przez Stowarzyszenie Miłośników Kawalerii 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, Międzynarodowy Półmaraton Uliczny "Cudu nad Wisłą", rekonstrukcje bitwy warszawskiej oraz festyn.

W kaplicy cmentarnej rokrocznie odbywają się Zloty Młodzieży Diecezji Warszawsko-Praskiej.

Placówki oświatowe, kulturalne itp. oraz bezpieczeństwo

W Ossowie znajduje Zespół Szkół im. ks. Ignacego Skorupki (szkoła podstawowa i gimnazjum).

We wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna.

W Ossowie bitwę warszawską 1920 roku upamiętnia Cmentarz Poległych w Bitwie Warszawskiej z kaplicą, krzyż oznaczający miejsce śmierci księdza Ignacego Skorupki oraz jego pomnik. Przy szkole znajduje się pawilon historyczny, w którym znajduje się makieta bitwy warszawskiej. Na obrzeżach miejscowości znajduje się także kontrowersyjny pomnik nagrobny żołnierzy bolszewickich na Polakówej Górce zbudowany w roku 2010.

W maju 2008 roku w Ossowie została erygowana parafia pw. Matki Bożej Zwycięskiej.

Planowana jest budowa muzeum upamiętniającego Bitwę Warszawską 1920 roku

Bibliografia

Leszek Podhorodecki: Cud Nad Wisłą Ossów 1920 - 2000. Wołomin: Rota, 2000, s. 136. ISBN 83-905323-7-9. 

Zobacz też

• Cmentarz Poległych w Bitwie Warszawskiej w Ossowie
• Pomnik nagrobny żołnierzy bolszewickich w Ossowie