Toszek

Toszek (niem. Tost) – miasto położone w województwie śląskim, w powiecie gliwickim, w gminie Toszek, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Toszek.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Miasto Toszek według ostatnich danych zajmuje 541 miejsce na liście największych miast Polski według powierzchni, 668 miejsce na liście największych miast Polski według ludności.

Położenie

Toszek jest położony w południowo-zachodniej Polsce, w zachodniej części województwa śląskiego i Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP), na Wyżynie Katowickiej nad rzeką Potok Toszecki.

Podział administracyjny

Osiedla

• Oracze
• Daniele

Nazwa

Etymologia nazwy miasta nie jest jednoznacznie naukowo wyjaśniona. Być może pochodzi ona od słowiańskiego określenia "tasik" - buda kramarska. Należy tu wspomnieć, że Toszek leżał na jednej z odnóg "szlaku bursztynowego" i na szlaku handlowym wschód-zachód. Druga koncepcja nazwę miasta wywodzi od słowa "thosecz" - tchórz.

Według legendy nazwa miasta wywodzi się od imienia psa pewnego księcia opolskiego. Książę będąc z nim na polowaniu został zaatakowany we śnie przez odyńca. Pies ruszył mu na pomoc, uratował księcia lecz sam zginął. Dla upamiętnienia tego wydarzenia książę kazał na wzgórzu zbudować zamek, a u jego podnóży założył miasto, które nazwał Toszek.

Historia

Kalendarium:

• miasto powstało między 1155, a 1201 rokiem (prawdopodobnie założone około 1163 roku przez Bolesława Wysokiego)
• 1201 - pierwsza wzmianka o miejscowości w bulli papieża Innocentego III - o kościele pw. Św. Piotra w Tossecz
• 1201-1281 - Toszek częścią państwa górnośląskiego
• 1235 - Toszek otrzymuje prawa miejskie
• 1281-1355 - miasto częścią księstwa kozielsko-bytomskiego
• 1303-1328 - stolica Księstwa Toszeckiego
• 1357-1414 - ziemia toszecka częścią księstwa cieszyńskiego
• 1532-1742 - Toszek pod panowaniem dynastii habsburskiej
• 1677 - pożar zamku i miasta
• 1811 - pożar zamku, właścicielem Gaschinowie
• 1833 - pożar miasta
• 1881 - utworzenie prowincjonalnego domu pracy przymusowej
• 1924 - Toszek po raz pierwszy zajaśniał światłem elektrycznym
• 1945 - na terenie miasta istnieje obóz NKWD
• 1974 - Toszek uznany "Mistrzem Gospodarności"

Zabytki

Budynki

• Dom Bractwa Strzeleckiego - budynek znajdujący się na ulicy Strzeleckiej naprzeciw schodów wiodących z placu kościelnego, obecnie opuszczony i niszczejący.
• Dolny dwór - budynek znajdujący się w podwórzu za domem Bractwa Strzeleckiego, obecnie mieszczą się w nim mieszkania komunalne.
• Zamek w Toszku - gotycki zamek z przełomu XIV i XV wieku.

Pomniki

• Kolumna z postacią św. Jana Nepomucena - kolumna znajduje się na rynku.
• Pomnik pomordowanych przez NKWD w Toszku
• Głaz ku czci poległych w czasie I i II wojny światowej

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej - rzymskokatolicki kościół parafialny.
• Kościół św. Barbary - rzymskokatolicki kościół cmentarny.
• Synagoga w Toszku - obiekt z 1840 roku, obecnie już nie istnieje.

Cmentarze

• Cmentarz żydowski - kirkut przy ulicy Wielowiejskiej obecnie nieczynny i zniszczony.
• Cmentarz parafialny - cmentarz przy ulicy Parkowej.
• Cmentarz komunalny - cmentarz przy ulicy Wielowiejskiej, dawniej cmentarz ewangelicki.

Edukacja

Przedszkola:

• Przedszkole w Toszku

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa im. Gustawa Morcinka w Toszku

Gimnazja:

• Gimnazjum im. Ireny Sendler w Toszku

Turystyka

Przez miasto przebiegają szlaki turystyczne:

• - Szlak Powstańców Śląskich
• - Szlak Okrężny Wokół Gliwic

Transport

Drogowy

Drogi Wojewódzkie:

• 907 (Niewiesze, Toszek, Tworóg, Wygoda)

Drogi krajowe:

• 94 (Krzywa, Brzeg, Opole, Strzelce Opolskie, Toszek, Kraków)

Kolejowy

Stacje:

• Toszek

Sport

W Toszku działa Klub Sportowy Zamkowiec Toszek, grający obecnie w Klasie A, grupie zabrzańskiej.

Klub:

• Pełna nazwa: Klub Sportowy Zamkowiec Toszek
• Liga: Klasa A grupa Zabrze (tzw. VI liga)
• Rok założenia: 1917
• Barwy: niebiesko-białe
• Adres: ul. Gliwicka 26a

Stadion:

• Pojemność - 500
• Oświetlenie - brak

Urodzeni w Toszku

• Bolesław toszecki - książę piastowski, arcybiskup ostrzyhomski.
• Sir Ludwig Guttmann - urodzony 3 lipca 1899 roku, zmarł 18 marca 1980 roku, niemiecki neurolog pochodzenia żydowskiego.
• Jan F. Lewandowski - dziennikarz i publicysta filmowy.
• Józef Musielok - urodzony 8 lutego 1946 roku, fizyk atomowy specjalizujący się w spektroskopii plazm.
• Johann Wendt - urodzony w 1777 roku, zmarł w 1845 roku, lekarz pediatra, profesor medycyny.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Hohenau

Zobacz też

• Obóz NKWD w Toszku
• Synagoga w Toszku
• ulica Toszecka w Gliwicach
• Zamek w Toszku