Koniemłoty

Koniemłoty – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Staszów.

Do 1954 roku siedziba gminy Oględów. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

Położenie

Koniemłoty położone są w Niecce Połanieckiej, około 5 km na południowy zachód od Staszowa.

To jedna z najstarszych wsi na ziemi staszowskiej – przez kilka wieków należała do benedyktynów ze Świętego Krzyża. W pierwszej połowie XVII wieku zbudowali tam kościół oraz mieli w Koniemłotach swój klasztor.

Historia

Koniemłoty to jedna z najstarszych wsi na ziemi staszowskiej. Tu w 1246 r. odbył się zjazd dostojników małopolskich z udziałem księcia sandomierskiego Bolesława Wstydliwego. W XIII wieku wieś należała do dóbr klasztoru benedyktynów na Świętym Krzyżu, tu też znajdował się ich mały klasztor. Swój patronat nad osadą benedyktyni utrzymywali aż do kasacji ich zakonu w 1819 r. W 1527 r. Koniemłoty przeszły na własność dziedziców Staszowa: Łaskich, Zborowskich, Tenczyńskich, Opalińskich, Lubomirskich, Sieniawskich, Denhoffów i Czartoryskich. W 1815 r. w Koniemłotach, w zaadaptowanym spichlerzu, którego budynek stoi do dnia dzisiejszego, z inicjatywy Izabeli Lubomirskiej założona została szkoła z 3 oddziałami. W 1905 r. za namową rodziców, miejscowa młodzież szkolna wystąpiła z żądaniem nauczania w języku polskim i 2 kwietnia 1906 r. władze carskie wydały na to zgodę. 1 września 1988 w Koniemłotach oddano do użytku w nowy budynek szkolny, w którym mieści się obecnie Publiczna Szkoła Podstawowa.

W 1923 r. w Koniemłotach rozpoczęła działalność Ochotnicza Straż Pożarna. Pierwszą drewnianą remizę wybudowano we wsi w 1925 r., służyła ona strażakom do II wojny światowej. W 1944 r. w jej miejscu przystąpiono do budowy nowej remizy. Obecny murowany Dom Strażaka z dwoma boksami na samochody został oddany do użytku w 1971 r.

Zabytki

• Pobenedyktyński zespół klasztorny – kościół pw. Wniebowzięcia NMP wzniesiony w latach 1637-1649 w stylu późnorenesansowym; po pożarze z 1770 r., kościół został odnowiony i przebudowany; świątynia składa się z trzech naw; w prawej nawie bocznej znajduje się kaplica św. Benedykta wzniesiona na planie kwadratu; druga nawa boczna została dobudowana w latach trzydziestych XX wieku, według projektu Stefana Szyllera; barokowy ołtarz główny z obrazem Niepokalanego Poczęcia NMP z 1742 r.; w niszach, po bokach, umieszczone są drewniane figury św. Benedykta i św. Scholastyki; w stallach ustawionych w prezbiterium znajdują się olejne obrazy przedstawiające wydarzenia z życia Najświętszej Maryi Panny; w prawej nawie bocznej, barokowy ołtarz św. Anny Samotrzeci; kościół otoczony jest murem z XIX wieku, z bramą wzniesioną w 1886 r.

Osoby zwiazane z miejscowością

Z Koniemłot pochodził i tu spoczywa na cmentarzu ksiądz katolicki Roman Kotlarz, działacz opozycji demokratycznej w PRL, uczestnik wydarzeń radomskiego czerwca, zamordowany przez funkcjonariuszy SB w 1976 r. Plac przy kościele nosi jego imię, znajduje się przy nim też tablica pamiątkowa poświęcona ks. Kotlarzowi.