Słup (powiat jaworski)

Słup (niem. Schlaup) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Męcinka.

W latach 1945−54 siedziba gminy Słup. W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego.

Geografia

Wieś położona jest w odległości 4 km na północny zachód od Jawora, nad Nysą Szaloną.

Bezpośrednio nad miejscowością, od strony południowo-wschodniej wznosi się zapora zbiornika retencyjnego "Słup", a wieś przecinają dwa upusty zalewu (jeden czynny i jeden awaryjny).

Historia

Nazwa miejscowości, popularna na Słowiańszczyźnie, wywodzi się prawdopodobnie od jednego z "słupów" - wież strażniczych, jakie mogły być tu zlokalizowane w przeszłości. Wieś wzmiankowana była po raz pierwszy w 1177 r. jeszcze jako posiadłość Dzierżykraja, zaś od 1202 r. już jako Słup (Zlup). Niektóre źródła podają, że 26 kwietnia 1177 r. książę Polski Mieszko III Stary potwierdził zgodę księcia Bolesława Wysokiego na przekazanie wsi cystersom z Lubiąża, którzy w pobliskiej Winnicy w 1202 założyli swą grangię (cysterski folwark). Od tego czasu do początku XIX w. losy Słupa jako stolicy dóbr klasztornych wiązały się nierozerwalnie z zakonnikami. Na unoszącym się nad okolicą bazaltowym wzgórzu już w połowie XIII w. powstał kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP, pod który podlegały Męcinka, Pomocne, Małuszów, Chełmiec, Janowice Duże i Gniewomierz. Na jego ziemiach, w średniowieczu powstały liczne krzyże pokutne, z czasem przenoszone w obręb murów kościelnych. W obrębie murów znajdował się także parafialny cmentarz z kaplicą pogrzebową i ossarium - kaplicą, w której gromadzono kości z dawnych grobów (zachowane do dziś). W XV wieku, w trakcie wojen husyckich Słup został spalony, a następnie odbudowany. Obecny kształt kościół parafialny otrzymał w wyniku przebudowy z 1716 r., gdy m.in. otrzymał bogaty, barokowy wystrój wnętrza (m.in. freski i rzeźby, chrzcielnica), oraz późniejszym z XIX w.,kiedy m.in. dobudowane zostały empory. W 1843 r. przy kościelnym murze został pochowany o. Sebastian Berg, ostatni cysters z Lubiąża.

W 1945 r. wieś została włączona do Polski. Jej dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. W najnowszej, powojennej historii Słupa należy odnotować rok 1974 (rozpoczęto budowę tamy na Nysie Szalonej; budowę wraz z Zalewem Słup zakończono 1978) oraz pierwsze lata XXI w. (uruchomiono komercyjną elektrownię wiatrową o mocy 160kW - 1 wiatrak).

Komunikacja

Do Słupa można dojechać autobusami PKS z Jawora oraz PKS i mikrobusami prywatnymi z Legnicy do pętli w Winnicy (3 km od wsi). Szynobusy PKP (trasa Legnica - Jawor - Kamieniec Ząbkowicki) zatrzymują się na przystanku kolejowym Brachów 4 km na zachód od wsi.

Miejsca godne uwagi

• Kościół wraz z terenem przyległym
• Zapora zbiornika retencyjnego oraz obiekty hydrotechniczne
• Elektrownia wiatrowa na wzgórzu nad zalewem

Szlaki turystyczne

Przez Słup przebiegają lub rozpoczynają w nim swój bieg następujące oznakowane szlaki turystyczne PTTK:

• Szlak Nad Nysą Szaloną z Czerwonego Kościoła (16 km na północ) do Męcinki (3 km na południe od Słupa, łączna długość - 19 km);
• Szlak spacerowy - ze Słupa do przystanku PKP Brachów wzdłuż brzegu zbiornika Słup (4 km na zachód);

Literatura

• Sadurska I. Legnica - przewodnik po mieście, Legnica 1997, ISBN 83-901867-8-0
• Gumiński T. Legnica i okolice. Przewodnik., Legnica-Wrocław 2001, ISBN 83-87299-61-8
• PTTK Legnica Powiat legnicki, Kraków 2005, ISBN 83-89955-03-2
• Informator turystyczny na stronie http://hml.pttk.pl/ekorama