Zawoja

Zawoja – wieś w Polsce największa pod względem powierzchni, uważana jest także za najdłuższą, położona w województwie małopolskim, w powiecie suskim, w gminie Zawoja.

Miejscowość jest siedzibą gminy Zawoja.

W latach 1975-1998 administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Opis

Zawoja leży u stóp Babiej Góry (1725 m) nad rzeką Skawicą. Znana miejscowość letniskowa i turystyczna, stanowi punkt wypadowy dla turystyki w rejonie Babiej Góry, pasma Policy i Jałowca. Mieści się tu siedziba Babiogórskiego Parku Narodowego. Zawoja jest jedną z najdłuższych wsi w Polsce, liczy około 18 kilometrów długości. W 2001 Zawoję zamieszkiwało około 6200 mieszkańców.

Miejscowość poza częścią centralną składa się z wielu przysiółków. Największe z nich to: Barańcowa, Bartyzele, Chopy, Chowaniacy, Cyrhel, Czarnotowa, Czatoża, Składy, Cioćki, Wilczna, Policzne, Giertugowa, Hurbalówka, Hyrb, Kalina Dolna, Kalina Górna, Kaselówka, Kudłata, Kudzie, Kuklowa, Markowa, Mosorne, Policzne, Rybna, Przysłop i Wełcza.

Historia

Wieś Zawoja wraz z wsią Skawica, położone są w dolinie Skawicy niosącej wody spod Babiej Góry do Skawy, powstały one w wyniku naporu osadniczego torującego sobie drogę w pierwotnej puszczy karpackiej. Pierwsze wzmianki o Skawicy, jako o wsi istniejącej, pochodzą sprzed 1593. Przez długi czas wsie Zawoja i Skawica traktowane były jako jedna i określane mianem Skawica. Przez cały okres staropolski wsie należały do starostwa lanckorońskiego i pozostały we władaniu kolejnych dzierżawców królewszczyzny.

W 1847 miejscowość nawiedził wielki głód, który przyczynił się do wybuchy tyfusu i cholery.

Od 31 sierpnia 1936 wprowadzono nazwę "Zawoja". Wywodzi się ona od wołoskiego słowa zavoi i oznacza "las nad rzeką".

2 kwietnia 1969 w Zawoi (na północnym stoku Policy), rozbił się samolot An-24 SP-LTF Polskich Linii Lotniczych LOT. W katastrofie zginęły 53 osoby (47 pasażerów i 6 członków załogi), nikt się nie uratował. Z okazji 40. rocznicy katastrofy został postawiony pomnik na szczycie Policy.

Turystyka

W Zawoi znajduje się wiele stacji narciarskich. Najsłynniejszą z nich jest ośrodek narciarski Mosorny Groń mający do zaoferowania kolej linową z czteroosobowymi krzesełkami wraz z trasą narciarską, posiadającą licencję FIS na rozgrywanie krajowych i międzynarodowych zawodów narciarskich.

Piesze szlaki turystyczne

• Zawoja Dolna – Zawoja Przysłop – Sucha Beskidzka dw. PKP
• Zawoja Centrum – Przełęcz Przysłop – Zawoja Przysłop – Sucha Beskidzka dw. PKP
• Stryszawa Górna – Siwcówka – Przełęcz Kolędówki – Zawoja Centrum – Przełęcz Kucałowa – Chorążowa
• Zawoja Mosorne – dojście do pod Mosornym Groniem – dojście do jw.
• Zawoja Wilczna – Mosorny Groń – Cyl Hali Śmietanowej
• Zawoja Wełcza – Jałowiec – Przełęcz Cicha – Lachowice
• Zawoja Wełcza – Zawoja Składy
• Zawoja Widły – Zawoja Składy – Zawoja Czatoża – Markowe Szczawiny – Perć Akademików – Babia Góra
• Przełęcz Jałowiecka – Zawoja Czatoża – Magurka – przełęcz pod Małą Mędralową – Krzyżówki – Korbielów – Przełęcz Glinne
• Zawoja Widły – Zawoja Składy – Zawoja Markowa – Markowe Szczawiny
• Zawoja Czatoża – Zawoja Markowa – Stary Groń – Zawoja Policzne – Przełęcz Krowiarki
• Zawoja Wilczna – Markowe Szczawiny

Interesujące miejsca

• Kościół Świętego Klemensa w Zawoi z roku 1888 – powstał w miejsce małego kościoła. Zbudowano go na planie krzyża. Sufit i chór wspierają żelazne słupy. Na kościele znajdują się trzy wieże, z których najwyższa pełni rolę dzwonnicy. Polichromię w kościele wykonało w 1930 roku dwóch artystów krakowskich: Zygmunt Milli i Marian Arczyński. Ołtarze wykonane są w stylu renesansowym poza barokowym ołtarzem Matki Boskiej.

• Ośrodek Edukacyjny Babiogórskiego Parku Narodowego

• Klasztor Karmelitów Bosych

• Elektrownia wiatrowa

• Ośrodek Turystyczno-Narciarski Mosorny Groń w Zawoi z koleją linową na Mosorny Groń

• Trzy piwniczki i dzwonnica loretańska

• Ścieżki edukacyjne Babiogórskiego Parku Narodowego

• Schronisko PTTK na Markowych Szczawinach

• Skansen w Zawoi – Markowej

Gospodarka

• Drzewny i meblarski – liczne stolarnie (np. "Maco", "Smrek-drew")

Handel

• Delikatesy Centrum
• ABC
• Groszek
• Euro Sklep

Zobacz też

• Katastrofa lotnicza na Policy w 1969
• Fitkówka – przysiółek