Myślibórz

Myślibórz (do 1945 niem. Soldin) – miasto w południowo-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego, w powiecie myśliborskim, położone na Pojezierzu Myśliborskim nad Jeziorem Myśliborskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Myślibórz. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego.

Według danych z 31 grudnia 2008 miasto miało 11 700 mieszkańców.

Obecnie Myślibórz jest ośrodkiem przemysłowo-usługowym i turystycznym. Przemysł odzieżowy, materiałów budowlanych, spożywczy, maszynowy i drzewny. Turystyka i sporty wodne (kajakarstwo i żeglarstwo).

Osiedla mieszkaniowe w mieście: os. XX-lecia PRL, os. Piastów, os. Powstańców Wielkopolskich, os. Słowiańskie.

Zieleń miejska: Park Armii Krajowej, Park Wojska Polskiego, Skwer Dariusa i Girenasa.

Historia

Pierwsza stała osada w pobliżu dzisiejszego Myśliborza powstała w VI w. p.n.e. - było to grodzisko kultury łużyckiej nad Jeziorem Myśliborskim, na wzniesieniu Winnica Tumska (nazwa miejscowa: Łysa Góra). Na tym samym miejscu, na przełomie VIII i IX w. powstało wczesnośredniowieczne grodzisko słowiańskie (zwane Żołdyń, Sołdzin). Grodzisko istniało do XII w.

Pierwsza wzmianka o Myśliborzu występuje w dokumencie z 1238, w którym mowa jest o nadaniu przez Władysława Odonica templariuszom 1000 łanów ziemi nad rzeką Myślą. Myślibórz prawa miejskie otrzymał w latach 1262-1270 (jako miasto brandenburskie). Pod koniec XIII i na początku XIV wieku nastąpił intensywny rozwój miasta, które w latach 1298–1537 było stolicą Nowej Marchii i wiodącym centrum gospodarczym regionu. Stołeczny charakter sprawił, że miasto wznosiło liczne reprezentacyjne budowle oraz zostało ufortyfikowane silnymi murami miejskimi. W 1433 r. miasto spalili husyci. W tym czasie Myślibórz znajdował się w rękach Krzyżaków 1402–1455. W 1473 r. zdobycia i zniszczenia miasta dokonał książę zachodniopomorski Bogusław X. W XVI wieku dwukrotnie Myślibórz padał pastwą ogromnego pożaru 1539 i 1590 r. Wojny toczone w XVII i XVIII wieku (zwłaszcza tzydziestoletnia i siedmioletnia) spowodowały ogromne zniszczenia miasta, przez co nastąpiło osłabienie w rozwoju gospodarczym Myśliborza i regionu. Nadzieję na poprawę przyniosło dopiero uruchomienie połączeń kolejowych z Kostrzynem nad Odrą i Stargardem Szczecińskim w 1882, Barlinkiem w 1883 i Gorzowem Wielkopolskim w 1912. W wyniku działań zbrojnych w końcowym okresie II wojny światowej miasto zostało zniszczone w ok. 40%. Zdobyte przez wojska radzieckie 2 lutego 1945 r., a następnie 23 maja 1945 roku przekazane zostało administracji polskiej.

Zabytki

Zabytki w mieście:

• Kolegiata św. Jana Chrzciciela – budowla gotycka z XIII w.,
• Kościół i klasztor podominikański z drugiej połowy XIII w.,
• Sanktuarium Miłosierdzia Bożego z kościółem św. Krzyża z 1905 r.,

• Ratusz - klasycystyczna, dwukondygnacyjna budowla będąca siedziba Urzędu Miasta i Gminy Myślibórz oraz Rady Miejskiej. Wybudowana w 1772 r na planie prostokąta z cegły, otynkowana. Budynek posiada środkowy ryzalit, dołem boniowany górą zwieńczony tympanonem. Niegdyś w tympanonie znajdował się zegar, zastąpiony dziś okrągłym oknem. Elewacje ozdabiają zlokalizowane nad oknami i w tympanonie stiukowe panoplia i ornamenty rokokowe. Obecny ratusz jest trzecią tego typu budowlą w Myśliborzu: pierwszy spłonął podczas pożaru miasta w 1539. Drugi - najprawdopodobniej w 1771. Obecny został wybudowany z inicjatywy van Brankenhofa - dzierżawcy domeny królewskiej w Karsku, przy wsparciu finansowym króla Fryderyka II Wielkiego.

• Kaplica Św. Ducha – budowla gotycka z połowy XIV w. Wzniesiona na planie prostokąta. Dolne partie wykonane z ciosów kamiennych, górne z cegły. Od strony wschodniej zachowany portal ostrołukowy z okrągłym oknem. Pod gzymsem dekoracyjny fryz ceglany. Pierwotne przeznaczenie kaplicy nie jest wyjaśnione: być może pełniła funkcję kaplicy margrabiego lub należała do gildii kupieckiej. Po reformacji nie pełniła już funkcji sakralnych. W XVI w. była wykorzystywana jako owczarnia i browar, w XVIII w. był tu magazyn soli. W połowie XIX w. została przerobiona na remizę strażacką, a pod koniec XIX w. wnętrze zaadaptowano na cele mieszkalne. Po II wojnie światowej w kaplicy mieścił się magazyn. W 1979 r. przeprowadzono generalny remont budynku i otwarto w nim muzeum regionalne - obecnie Muzeum Pojezierza Myśliborskiego.

• Kaplica św. Gertrudy - orientowana, niewielka kaplica gotycka z drugiej połowy XV w. Zbudowana z cegły na kamiennym cokole, ściany wzmocnione przyporami. Portal ostrołukowy, położony centralnie w szczytowej ścianie. Wewnątrz sklepienia krzyżowo-żebrowe wsparte na wspornikach. Początkowo kaplica należała do szpitala św. Gertrudy. Wewnątrz znajdował się ołtarz zawierający figurę św. Gertrudy. Rzeźba ta była kilkakrotnie restaurowana (w latach 1775-76, 1853-58, 1912). Cała kaplica przeszła gruntowny remont w latach 1912-13. W 1933 w kaplicy wystawiono trumny ze szczątkami dwóch litewskich pilotów, uczestników przelotu Nowy Jork - Kowno, którzy zginęli w katastrofie samolotowej pod Pszczelnikiem. Wydarzenia te upamiętnia współczesny pomnik znajdujący się przed kaplicą. W czasie II wojny światowej (lub wkrótce po niej) zaginęło wyposażenie kaplicy. Obecnie w kaplicy mieści się Ośrodek Edukacji Plastycznej.

• Kapliczka Jerozolimska - niewielka ceglana, otynkowana budowla, zdobiona blendami. W ostrołukowym portalu krata z XIX w. Wewnątrz kopia gotyckiego krucyfiksu (oryginał w Muzeum Pojezierza Myśliborskiego). Kapliczka została poświęcona przez kamieńskiego biskupa Marcina 1 marca 1514. Kapliczka stanowiła część Drogi Krzyżowej jaka znajdowała się przed murami miasta i była (najprawdopodobniej) jej ostatnią stacją. Według legendy odległość kapliczki od kaplicy Św. Ducha odpowiada odległości między miejscem w którym Jezus został skazany na śmierć przez Piłata, a miejscem gdzie Szymon Cyrenejczyk pomógł nieść krzyż Chrystusowi. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX w. odkryto, że znajdująca się w kaplicy figura Chrystusa Ukrzyżowanego jest oryginalną, gotycką rzeźba z drewna lipowego.

• Obwarowania miejskie – pozostałości kamienno-ceglanych murów obronnych z drugiej połowy XIII w. Pierwotna ich długość wynosiła ok. 1900 m. Wzmocnione były 49 basztami (głównie łupinowymi) rozmieszczonymi co 24-30 m oraz trzema bramami. Do czasów obecnych zachowały się niewielkie fragmenty murów obronnych, dwie bramy oraz dwie baszty (jedna pełna, druga - łupinowa).
  • Brama Pyrzycka - zbudowana w I połowie XIV w., gotycka budowla ceglana. Zdobiona ostrołukowymi blendami, przykryta dachem namiotowym. W 1729 brama przeszła gruntowny remont. Od 2002 r. w bramie mieści się pracownia archeologiczna Muzeum Pojezierza Myśliborskiego.
  • Brama Nowogródzka - wybudowana w I połowie XIV w. z cegły. Elewację urozmaicają blendy i dwurzędowy fryz dekoracyjny. Brama zwieńczona jest dachem namiotowym. W 1737 przeprowadzono gruntowną renowację (data ta uwidoczniona jest na chorągiewce, na szczecie dachu). W 1968 w bramie otwarto schronisko młodzieżowe oraz wypożyczalnie sprzętu. Znalazł tu również swoją siedzibę oddział PTTK.
  • Baszta Prochowa - zbudowana na planie koła, na przełomie XIV i XV w. gotycka, ceglana baszta obronna. Zwieńczenie wieży w postaci krenelaża i stożkowego dachu pochodzi z XIX w. i nie musi odpowiadać pierwotnemu wyglądowi baszty. Wejście do baszty znajduje się na poziomie dawnego muru obronnego.
• budynek (ul. Bohaterów Warszawy 77) obecnie klasztor - Dom Macierzysty Zgromadzenia Sióstr Jezusa Miłosiernego,
• budynek Poczty Polskiej (ul. Rynek 16),
• cmentarz komunalny (ul. Celna i Daszyńskiego),
• dawny urząd powiatowy (ul. 1 Maja 19),
• dawny szpital św. Gertrudy (ul. Łużycka 4),
• dom (ul. Buczka 11),
• dom (ul. Pionierów 23),
• wiatrak holenderski,
• wieża ciśnień,
• Ok. 1,5 km na północ od miasta: grodzisko z wczesnej epoki żelaza.

Transport

Znaczny węzeł drogowy. W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

• 23:Dębno-Sarbinowo
• 26: Renice (węzeł S3 )-Chojna-Krajnik Dolny
• 128: Ławy-Otanów-Kierzków-Rów

Przez Myślibórz przechodziły linie kolejowe Myślibórz-Gorzów Wielkopolski (linia 415), Myślibórz-Kostrzyn (linia 410), Myślibórz-Głazów-Barlinek-Choszczno-Połczyn Zdrój-Grzmiąca (linia 410), Myślibórz-Pyrzyce-Stargard Szczeciński. Pierwszą linię otwarto w 1882 (Kostrzyn-Myślibórz-Pyrzyce), rok później kolejną Myślibórz–Barlinek, która w 1989 została przedłużona do Choszczna. Linia do Gorzowa wybudowana została w 1912 roku.

Ruch kolejowy zamykano kolejno:

- w 1991 Myślibórz-Gorzów,

- w 1991 Głazów-Barlinek,

- w 1999 Myślibórz-Kostrzyn,

- w 2000 Myślibórz-Stargard Szczeciński.

Na odcinku Stargard-Pyrzyce–Głazów oraz Barnówko-Kostrzyn kursują pociągi zdawcze. Odcinki Myślibórz-Barnówko, Myślibórz-Głazów są rozebrane (w latach 2009-2011). Zachowany jest jeszcze odcinek Myślibórz-Gorzów Wlkp. (od stacji Świątki w kierunku Gorzowa jest przejezdny).

Dobrze rozwinięty regularny transport autobusowy. Większość linii obsługuje PKS Myślibórz oraz PKS Gorzów Wielkopolski.

Oświata

W mieście działają:

• dwie szkoły podstawowe:
  • Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Janusza Kusocińskiego
  • Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Leonida Teligi
• Publiczne Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza
• dwa zespoły szkół:
  • Zespół Szkół Nr 2 im. Noblistów Polskich
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 im. S. Dariusa i S. Girenasa
• Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia

W mieście funkcjonują również dwa przedszkola publiczne oraz Myśliborski Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Sport

Postacie:

• Adam Hrycaniuk - koszykarz, trzykrotny mistrz Polski, reprezentant kraju
• Dariusz Jarecki - piłkarz
• Dariusz Mejsner - pięcioboista nowoczesny, reprezentant kraju, wielokrotny medalista mistrzostw świata drużynowo oraz w sztafecie, indywidualny mistrz Polski
• Anna Sulima - pięcioboistka nowoczesna, reprezentantka kraju, indywidualna mistrzyni świata, brązowa medalistka mistrzostw Europy, wielokrotna medalistka mistrzostw świata i Europy drużynowo oraz w sztafecie, zdobywczyni Pucharu Świata

Dyscypliny:

• MKS Osadnik – sekcja piłki nożnej (obecnie klasa okręgowa południe)
• AKS – sekcja podnoszenia ciężarów i kulturystyki (obecnie I liga)
• MKS Szkuner – sekcja żeglarstwa oraz lekkiej atletyki
• MKP - sekcja pływania oraz dwuboju i trójboju nowoczesnego
• KTZ Open - sekcja tenisa ziemnego
• KK Admirator - sekcja koszykówki
• MSMPS - LZS Myślibor - sekcja siatkówki
• Hetman - sekcja szachów
• LOK Myśla - sekcja strzelectwa sportowego
• Estera - sekcja tańca towarzyskiego
• Born To Fly - formacja tańca nowoczesnego
• Karate KIDO – sekcja karate Shotokan
• Uczniowskie Kluby Sportowe: Bryza, Kusy, Opty

Imprezy cykliczne:

• Motorowodne Mistrzostwa Świata, Europy i Polski
• Regaty o Puchar Leonida Teligi i in. zawody żeglarskie
• Myśliborska Mila i bieg główny na 10 km, i in. biegi uliczne
• Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego Wiosna i in. turnieje tańca towarzyskiego
• Halowy Amatorski Turniej Piłki Nożnej im. Roberta Pawłowskiego i inne turnieje w piłkę nożną
• Amatorska Liga Piłki Siatkowej i in. turnieje w piłkę siatkową
• Grand Prix w tenisa ziemnego i piłkę siatkową plażową oraz inne zawody w tenisa ziemnego
• Zawody w podnoszeniu ciężarów, pływackie, windsurfingowe, wędkarskie, szachowe, warcabowe i koszykarskie

Kultura

Na terenie Myśliborza działa Myśliborski Ośrodek Kultury (MOK), który organizuje rożnego rodzaju imprezy kulturalno-oświatowe na terenie miasta. Cyklicznie organizowane są:

• Koncert Charytatywny (okolice marca);
• Dni Myśliborza (przełom maja i czerwca) - festyn miejski wzbogacony zawodami sportowymi i koncertami gwiazd muzyki rozrywkowej;
• Festiwal Małych Form Teatralnych i Kabaretowych (przełom lipca i sierpnia);
• Dożynki (okolice września);
• SMAK czyli Ogólnopolskie Spotkanie Młodych Autorów i Kompozytorów (okolice października) - przegląd wykonawców piosenki autorskiej, poetyckiej i turystycznej.

We wrześniu cyklicznie organizowany jest Festyn Sprawni Niepełnosprawnym.

Na terenie miasta znajduje się Muzeum Pojezierza Myśliborskiego.

W mieście wydawany jest dwutygodnik powiatowy "Myśliborskie Wieści". W przeszłości wydawany był dwutygodnik powiatowy "Kurier Myśliborski", miesięcznik "Pismo Myśliborskie" oraz kwartalnik "Z biegiem Myśli". Nieregularnie wydawany był "Pik:myśli bez cenzury". Działa tutaj również telewizja "TVB24 Myślibórz".

Administracja

Miasto jest siedzibą władz gminy miejsko-wiejskiej. Urząd miejski mieści się na ul. Rynek im. Jana Pawła II 1. Miasto jest również siedzibą władz starostwa myśliborskiego.

Burmistrzowie Myśliborza:

• Arkadiusz Zygmunt Janowicz (od 2010)
• Leszek Wierucki (2006 - 2010)
• Roman Matijuk (1998 – 2006)

Mieszkańcy Myśliborza wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

W Myśliborzu znajdują się dwa biura poselskie: Joachima Brudzińskiego (PiS) oraz Arkadiusza Litwińskiego (PO).

Miasta partnerskie

Lista miast partnerskich Myśliborza:

• Kowno
• Neuhardenberg
• Soltau

Zobacz też

Osobne artykuły dotyczące Myśliborza:

• Cmentarz żydowski w Myśliborzu
• Kolegiata św. Jana Chrzciciela w Myśliborzu
• Klasztor Dominikanów w Myśliborzu
• Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Myśliborzu
• Muzeum Pojezierza Myśliborskiego