Stronie Śląskie

Stronie Śląskie (niem. Seitenberg) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Stronie Śląskie.

Położone na ziemi kłodzkiej. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wałbrzyskiego.

Miasto było znanym ośrodkiem przemysłu szklarskiego dzięki Hucie Szkła Kryształowego "Violetta", założonej w 1864 i postawionej w stan upadłości w 2008 r. Najbardziej lesista gmina w Polsce, bogata w unikalną florę i faunę.

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 6192 mieszkańców.

Geografia

• region geograficzny: Sudety Południowo-Wschodnie, ziemia kłodzka
• wyniesienie 500-610 m n.p.m.

Stronie Śląskie to niewielkie uprzemysłowione miasto w szerokiej i rozgałęzionej dolinie rzek: Białej Lądeckiej, Morawki i Siennej Wody. Cztery pasma górskie wydzielają dolinę, w której leży Stronie Śląskie: od północy Góry Złote, od południowego wschodu Góry Bialskie, od południa Masyw Śnieżnika zaś od zachodu góry Krowiarki.

Rys historyczny

Miejscowość nosiła nazwę Seitenberg i była niewielką wsią położoną obok znacznie większego Schreckendorf – dzisiejszego Strachocina. Wieś znana była wówczas z niewielkiego pałacyku królewny Marianny Orańskiej oraz manufakturowej huty ręcznie zdobionego szkła Oranienhütte. Rozwój przemysłu umożliwiło wybudowanie w 1897 r. linii kolejowej do Kłodzka.

W maju 1945 Seitenberg zajęty został przez wojska radzieckie. Miejscowość przyłączono następnie do Polski, wysiedlając jej dotychczasowych mieszkańców do Niemiec. Wobec braku historycznej nazwy słowiańskiej, Polacy początkowo nazywali miejscowość Żybocin, jednak w 1948 r. wprowadzono urzędowo obecną nazwę, nawiązującą znaczeniowo do formy niemieckiej (Seitenberg = "stronna góra"). Wieś zyskała na znaczeniu na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Rozrosła się dzięki odkrytym w okolicy złożom fluorytu i rud uranu. Mimo że wydobywania rud uranowych zaprzestano dość szybko, a nieopłacalne kopalnie zasypano, to po inwestycji pozostało spore osiedle mieszkaniowe Morawka.

Dalszy rozwój zapewniła Stroniu znaczna rozbudowa huty szkła oraz rozpoczęcie wydobycia marmurów na skalę przemysłową. Dzięki temu w 1967 r. Stronie otrzymało prawa miejskie włączając w swój obręb wsie Strachocin oraz Goszów. Huta Szkła Kryształowego "Violetta" (spółka akcyjna) była głównym pracodawcą miasteczka obok zlokalizowanego tu wojewódzkiego szpitala psychiatrycznego.

Obecnie gmina stawia na turystykę – leży w pięknym krajobrazowo regionie, jest najbardziej lesista w Polsce, posiada sporo ciekawych miejsc. Przemysł powoli zanika na korzyść rekreacji i sportu. Główną atrakcję stanowi tu odkryta w latach 60. Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie. Od kilku lat okolica przyciąga turystów dobrymi warunkami narciarskimi, m.in. dzięki kompleksowi wyciągów na Czarnej Górze. Turystyce sprzyja także malowniczość górskich pejzaży, bliskość szczytu Śnieżnika oraz znanego uzdrowiska Lądka-Zdroju.

Przyroda

Cała gmina leży na terenie Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny. Park utworzono w 1981 r. dla ochrony górskiego krajobrazu. Na terenie gminy utworzone są cztery rezerwaty:

• rezerwat przyrody Śnieżnik Kłodzki na szczycie Śnieżnika,
• rezerwat przyrody Puszcza Śnieżnej Białki w okolicy Bielic,
• rezerwat przyrody Nowa Morawa powyżej wsi o tej samej nazwie,
• rezerwat przyrody Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie chroniący samą jaskinię, jej otulinę i zjawiska krasowe.
  

Atrakcje turystyczne w okolicy

Zabytki

• kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa,
• dawny pałac królewny Marianny Orańskiej, obecnie siedziba Urzędu Miejskiego,
• ruiny kaplicy św. Onufrego w pobliżu stadionu sportowego
• kościół Zmartwychwstania Pańskiego

Inne

• Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie udostępniona od lutego do listopada za opłatą,
• Muzeum Ziemi w Kletnie czynne cały rok udostępnione za niewielką opłatą,
• kolej linowa na Czarną Górę czynna cały rok za opłatą,
• podziemna trasa turystyczna w starej kopalni uranu udostępniana od lutego do listopada za opłatą,
• galeria "Wapiennik" w Starej Morawie do obejrzenia po indywidualnym kontakcie z właścicielami,
• zalew rekreacyjny w Starej Morawie ze strzeżonym kąpieliskiem w sezonie letnim,
• Centrum Sportu i Rekreacji z krytą pływalnią, halą sportową i centrum odnowy biologicznej.

Sieć drogowa i komunikacyjna

Głównym węzłem komunikacyjnym okolicy jest miasto powiatowe Kłodzko, od którego prowadzą do Stronia dobrze utrzymane asfaltowe szosy. Do miasteczka można dojechać od północy z Kłodzka, Lądka-Zdroju i Złotego Stoku. Od zachodu prowadzi droga z Bystrzycy Kłodzkiej i Międzylesia. Ze Stronia można wygodnie dojechać do wszystkich okolicznych wsi asfaltowymi drogami.

Miasto jest skomunikowane autobusami z Lądkiem-Zdrojem, Kłodzkiem, Bystrzycą Kłodzką, Nową Rudą, Świdnicą, Wałbrzychem, Wrocławiem i Kudową-Zdrojem. Stronie jest ostatnią stacją linii prowadzącej z Kłodzka przez Lądek-Zdrój. W gminie funkcjonują dwa turystyczne przejścia małego ruchu granicznego dla pieszych i rowerzystów na szczycie Śnieżnika oraz dla ruchu samochodowego na przełęczy Płoszczyna powyżej wsi Nowa Morawa.

Kursy pasażerskie na linii kolejowej z Kłodzka są czasowo zawieszone (2006.07.17).

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• La Machine
• Staré Město
• Chodzież
• Dippoldiswalde
• Szikszó

Zobacz też

• Stronie Śląskie (stacja kolejowa)
• Biała Lądecka
• Krzyżnik