Cięcina

Cięcina – wieś położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Węgierska Górka.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Do 1954 roku istniała gmina Cięcina.

Geografia

Miejscowość położona w Beskidzie Żywieckim niedaleko Żywca. Znajduje się na granicy dwóch Beskidów Śląskiego i Żywieckiego. Pod względem zabudowy dzieli się na dwie części: Cięcinę Górną, położoną w wąskiej dolinie potoku Cięcinka, i Cięcinę Dolną, położoną w szerokiej dolinie rzeki Soły. Od południowego zachodu miejscowość graniczy z Węgierską Górką. Od północy Cięcinę otaczają szczyty: Kiczora(838 m n.p.m.), Magura(891 m n.p.m.), Skała(946 m n.p.m.). Jej południowo-wschodnie granice wyznaczone są wzdłuż grzbietu Abrahamowa(857 m n.p.m.).

Historia

Pierwsze wzmianki

Cięcina należy do najstarszych wsi na Żywiecczyźnie obok Gilowic, Lipowej i Radziechów. Osadnictwo na terenie dzisiejszej Cięciny odbywało się już w XIII w. wraz z najstarszymi na Żywiecczyźnie prądami osadnictwa, czyli falą tzw. osadnictwa małopolskiego, a już w 1308 roku Cięcina była osadą liczącą 150 osób. W kronikach watykańskich (spis świętopietrza) w połowie XIV w. Cięcina wymieniana jest jako parafia posiadająca swój kościół.

Średniowiecze

W okresie średniowiecza, w czasie największego nasilenia wojen husyckich w Czechach i na Śląsku (1419-1436) Żywiec został opanowany na pewien czas przez oddziały husyckie. Husyci zajęli kościół św. Krzyża na Rudzy w Żywcu, a następnie kościół w Radziechowach. Być może wtargnęli też do Cięciny i spalili kościół, tak jak uczynili to w Łękawicy. Najprawdopodobniej dlatego w kronikach XV wiecznych Cięcina podawana jest jako parafia, która nie posiadała swego kościoła.

Wiek XV-XIX

W 1467 Cięcina wraz z całą Żywiecczyzną została przekazana przez Kazimierza Jagiellończyka Piotrowi Komorowskiemu herbu Korczak na własność dziedziczną. Komorowscy, aby powiększyć dochody zaczęli wzorem innych magnatów zakładać w swych dobrach duże gospodarstwa rolne, zwane folwarkami pańszczyźnianymi. Jeden z tych folwarków założony przez Mikołaja Komorowskiego objął Cięcinę z jej przysiółkiem Węgierską Górką. W roku 1624 Komorowski przekazał jako zastaw dobra żywieckie królowej Konstancji żonie Zygmunta III Wazy. Konstancja słynęła z wielkiej pobożności i dlatego ogromne sumy przeznaczała na rozbudowę różnych kościołów. Fara radziechowska, do której przynależała ze swoim kościołem Cięcina, otrzymała dodatkowo wikariusza do obsługi wiernych kościoła w Cięcinie, bowiem jeden nie mógł sobie poradzić z posługą na tak obszernym terenie. W 1666 roku kościół świętej Katarzyny w Cięcinie otrzymał dzwonnicę.

Po śmierci Jana Kazimierza właściciela Żywiecczyzny w roku 1668 Cięcina wraz z całym Państwem Żywieckim została zakupiona przez Jana Wielopolskiego. W 1712 r. Cięcina wraz z innymi 12 wsiami wchodziła w skład klucza folwarcznego "Węgierska Górka".

W 1838 Adam Wielopolski, chcąc ratować topniejącą fortunę, postanowił wybudować na gruntach folwarku "Węgierska Górka" hutę żelaza, czego nie udało mu się dokończyć. Resztki jego fortuny nabył Karol Ludwik Habsburg i w 1844 r. dokończył budowę huty. Wybudowanie huty w Węgierskiej Górce korzystnie wpłynęło na rozwój gospodarczy Cięciny - wielu jej mieszkańców znalazło w niej zatrudnienie.

Wiek XX

Po I wojnie światowej od 1920 r. Cięcina była gminą jednostkową. Z dniem 1 stycznia 1934 r. stała się gmina zbiorową do której należały: Żabnica, Brzuśnik, Juszczyna, Bystra, Wieprz, i Węgierska Górka, która stanowiła integralną część Cięciny. Stan taki trwał również podczas okupacji niemieckiej. W 1954 r. nastąpiła reorganizacja i takie wsie jak: Wieprz, Bystra, Brzuśnik, Juszczyna i Żabnica, zostały odłączone od Cięciny. Dokonano również podziału terytorialnego Cięciny i utworzono osiedle Węgierska Górka. Od 1965 r. w Cięcinie istniała Gromadzka Rada Narodowa. Z dniem 1 stycznia 1973 r. przestała istnieć, zarządzeniem odgórnym włączono ją do nowego urzędu gminy w Węgierskiej Górce.

Edukacja

W Cięcinie działają następujące placówki edukacyjne:

• Przedszkole w Cięcinie, ul. Jana Pawła II 30
• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Konstytucji 3 maja, ul. św. Katarzyny 20
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. św. Franciszka z Asyżu, ul. św. Katarzyny 246
• Gimnazjum Publiczne im. ks. J. Tischnera, przy którym znajduje się nowoczesna hala sportowa ul. św. Katarzyny 20A

Kościoły

W Cięcinie znajdują się dwa kościoły wyznania rzymskokatolickiego należące do parafii Cięcina.

Kościół św. Katarzyny

• XVI-wieczny zabytkowy drewniany kościół znajdujący się w centrum miejscowości.

Od początku swego istnienia do roku 1789 świątynia była kaplicą filialną kościoła w Radziechowach. Rozbudowana została staraniem plebana radziechowskiego, ks. Stanisława Kaszkowicza w latach 1666 - 1667 (o czym wspomina Dziejopis Żywiecki A. Komonieckiego). Pierwszym proboszczem, powstałej po 1789 roku parafii w Cięcinie został ks. Marceli Stupecki.

Kościół Przemienienia Pańskiego

• Zbudowany w latach 80. XX w. kościół pw. Przemienienia Pańskiego znajdujący się na styku miejscowości Cięcina i Węgierska Górka.

Jest to nowy kościół. Posiada jedne z największych w dawnym województwie bielskim, 36-głosowe organy piszczałkowe. W 2006 roku w kościele wybudowano nowy ołtarz wykonany z kilku rodzajów marmuru i granitu.

Ciekawe obiekty

• Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej z lat 70. XX w. na Przegibie-Butorzonce
• Figura M.B. Różańcowej z 1890 r.
• Kamienne pomniki na miejscowym cmentarzu z XVIII w.
• Żeliwny odlew kaplicy nagrobnej z 1875 r. wykonany w miejscowej odlewni żeliwa Węgierska Górka
• Krzyż na Magurze (891 m n.p.m.) z 1910 r.

Turystyka

Przez wieś przebiegają następujące szlaki:

• Główny Szlak Beskidzki im. Kazimierza Sosnowskiego (GSB) (wzdłuż grzbietu Abrahamowa)
• Szlak architektury drewnianej województwa śląskiego
• Transbeskidzki Szlak Konny biegnący z Brennej w Bieszczady
• Szlak Papieski w Gminie Węgierska Górka
• Szlak rowerowy (czarny)
• Ścieżka dydaktyczna "Żabnica - Cięcina"

Dzisiaj

W Cięcinie swą siedzibę ma zakład produkujący wodę źródlaną "Żywiec Zdrój". Działają kluby sportowe takie jak: LKS Świt Cięcina, UKS MASYW Cięcina oraz rozgrywane są mecze III ligowej drużyny siatkarskiej KS Halny Węgierska Górka.

Przysiółki

• Stefki
• Bieguni
• Fabisie
• Koluszka
• Tokarnia
• Ficońka