Prostki (województwo warmińsko-mazurskie)

Prostki (niem. Prostken) – duża wieś mazurska na terenach pojaćwieskich w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Prostki nad rzeką Ełk. W 2002 roku liczyła 2541 mieszkańców. Położona jest przy drodze krajowej nr 65 (Gołdap-Bobrowniki) i przy linii kolejowej Ełk-Białystok. Miejscowość jest siedzibą gminy Prostki.

Historia

Jak wskazują kroniki, miejscowość została założona na obszarze Prus Książęcych w 1432 roku, gdy osiedlili się tu trzej bracia Prostkowie: Jan, Kacper i Mikołaj. Od 1657 r. Prusy Książęce znajdowały się w unii z Brandenburgią, tworząc od 1701 r. Królestwo Prus, zaś od 1871 r. zjednoczone Niemcy.

Od założenia miejscowości do 1939 r. Prostki były niemal bez przerwy pruską miejscowością graniczną – do 1795 r. stykały się tu granice Prus, Korony i Litwy, co zostało uwidocznione z inicjatywy Albrechta Hohenzollerna w 1545, poprzez postawienie pierwszego na tych ziemiach słupa granicznego. Od 1807 roku przebiegała tu z kolei granica Prus z Księstwem Warszawskim, Rosją (od 1815 r.), Rzecząpospolitą Polską (od 1918 r.) i ZSRR (od 1939 r.).

W 1866 roku otwarta została linia kolejowa Białystok – Grajewo – Ełk (linia kolejowa nr 38), do 1870 przedłużona do Królewca. Wiązał się z tym okres szybkiego rozwoju miejscowości, zahamowany podczas I wojny światowej, a ponowiony i zintensyfikowany w okresie międzywojennym z inicjatywy niemieckich władz (elektrownia, teatr, 3 kina, kolejowe i drogowe przejście graniczne oraz inne obiekty).

Dzień przed rozpoczęciem niemieckiej inwazji na Związek Radziecki (22 czerwca 1941), miejscowość stała się jednym z pierwszych ognisk przygotowawczych do wojny. Dworzec został zamknięty dla cywili, a na nim zgrupowano liczne oddziały Rzeszy oraz Pociąg Pancerny PZ 3. W okresie II wojny światowej w pobliskich miejscowościach Bogusze i Kosówka znajdowały się niemieckie obozy: dla jeńców radzieckich, włoskich (wielu zginęło) oraz obóz przejściowy dla Polaków i Żydów.

Po zakończeniu działań wojennych na mocy ustaleń konferencji w Jałcie i Poczdamie o podziale wschodnich terytoriów Niemiec pomiędzy Polskę i ZSRR miejscowość znalazła się w granicach Polski. Wskutek zmiany granic miejscowość utraciła na swoim ekonomicznym znaczeniu. Zlikwidowano także lokalną sieć kolei wąskotorowej. Obecnie na stacji w Prostkach istnieje tylko jeden peron z dwiema liniami torów.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Obecnie na terenie miejscowości znajdują się między innymi:

• Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
• Publiczne Gimnazjum
• Parafia rzymskokatolicka i kościół parafialny pod wezwaniem św. Antoniego z Padwy
• Urząd Gminy
• Gminny Ośrodek Kultury
• Ochotnicza Straż Pożarna w Prostkach
• Stadion Leśny
• Oczyszczalnia Ścieków
• Dworzec Kolejowy
• Zabytkowy słup graniczny

W Prostkach działa klub piłkarski KS Pojezierze Prostki, założony w roku 1960. W sezonie 2009/10 występuje w Klasie A, grupie warmińsko-mazurskiej I. Mecze rozgrywa na Stadionie Leśnym w Prostkach, mogącym pomieścić 1000 osób.

Znani mieszkańcy

Z miejscowości pochodzą muzycy disco polowi Marcin Miller – lider zespołu Boys oraz Robert Sasinowski – lider zespołu Skaner.

Zobacz też

• bitwa pod Prostkami
• Bogusze
• Ostrykół
• Prostki (przystanek kolejowy)